«η Μέση Ανατολή είναι πιο επικίνδυνη από ποτέ»
Το επεισόδιο που διαδραματίστηκε στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης με επίκεντρο το νησάκι της ΡΩ σε μικρή απόσταση από το Καστελόριζο ήταν άλλο ένα
περιστατικό που διατηρεί την πολύμορφη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και που διαμορφώνει κλίμα εκνευρισμού και επαγρύπνησης σε όλο το μήκος της συνοριακής γραμμής από τον Έβρο έως την ΑΟΖ της Κύπρου.
Αυτή η τακτική της Τουρκίας εξηγείται μεν αλλά είναι και ανυπόφορη δε. Η νυχτερινή πτήση ενός ελικοπτέρου της τουρκικής Ακτοφυλακής χωρίς φώτα πλησίον από τη ΡΩ (200 μέτρα) και οριακά πάνω από την μέση νοητή γραμμή των θαλασσίων συνόρων είναι μία ενέργεια επικίνδυνη. Ο εντοπισμός του σκάφους ήταν ηχητικός. Η πτήση προφανώς και ήταν χαμηλή και άρα κάτω από το ύψος εντοπισμού στόχου των ραντάρ.
Η φρουρά της ΡΩ αντέδρασε άμεσα και βάσει των κανόνων εμπλοκής που έχουν αποφασιστεί από την στρατιωτική ηγεσία. Σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΣ υπήρξε πλήρης ενημέρωση της στρατιωτικής ιεραρχίας. Οι προειδοποιητικές βολές ρίφθηκαν όπως έπρεπε. Ήταν τροχιοδεικτικές και στην αντίθετη κατεύθυνση. Αυτή τη φορά όλα έγιναν «by the book». Την επόμενη όμως;
Αυτό είναι και το κρίσιμο ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει η στρατιωτική ηγεσία της χώρας η οποία προέβη σε αλλεπάλληλες συνεδριάσεις επιτελών το τελευταίο εικοσιτετράωρο σε διάφορα επίπεδα διοίκησης.
Η επιλογή του γεωγραφικού σημείου πραγματοποίησης της πτήσης του τουρκικού ελικοπτέρου δεν είναι καθόλου τυχαία. Αφενός διότι περί του συμπλέγματος της Μεγίστης αναγνωρίζονται από την Τουρκία θαλάσσια σύνορα οπότε κάθε προσβολή τους εκλαμβάνεται ως έμπρακτη αμφισβήτηση των συνόρων αυτών. Αφετέρου (το σημαντικότερο) είναι ότι νοτίως – νοτιοανατολικά του Καστελόριζου συναντώνται οι ΑΟΖ Κύπρου – Αιγύπτου και Ελλάδας. Πρόκειται για μία περιοχή στην οποία η Τουρκία επιχειρεί με όλα τα μέσα να κάνει αισθητή την παρουσία της. Η περιοχή Καστελόριζου και η θάλασσα της Καρπάθου αποτελούν θέση κλειδί για τα ελληνικά συμφέροντα και αντιστοίχως συνιστούν στρατηγική λαβίδα αποκλεισμού της Τουρκίας από την επεκτασιμότητα της δικής της ΑΟΖ.
Από τη σύγκρουση – εμβολισμό του περιπολικού «Γαύδος» στα Ίμια έως τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από την περιοχή του Φαρμακονησίου, τις ημέρες του Πάσχα, τη σύλληψη και κράτηση των δύο ελλήνων στρατιωτικών και τις συνεχείς «επακουμβήσεις» μεταξύ ελληνικών και τουρκικών σκαφών μέχρι τα σπάνια μεν αλλά υπαρκτά επεισόδια με dog fights στον ουρανό του Αιγαίου.
Όλα τα παραπάνω στοιχειοθετούν μία ακολουθία παρενοχλήσεων και προκλήσεων η οποία για να αντιμετωπισθεί χρειάζεται διπλωματική και στρατιωτική ευστοχία αλλά και εξαιρετική ψυχραιμία. Το επεισόδιο της ΡΩ κατέδειξε πόσο κοντά μπορεί να βρίσκεται ένα απροσδόκητο «ατύχημα» το οποίο με την σειρά του οδηγεί σε εμπλοκή.
Η τακτική του συστήματος Ερντογάν να εκμεταλλεύεται τις εξωτερικές αντιθέσεις για να επηρεάζει την εσωτερική εκλογική πελατεία του θα διαρκέσει επί μακρόν και πάντως τουλάχιστον έως τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές (το αργότερο μέχρι το φθινόπωρο του 2019). Η πολεμοχαρής ρητορική ωστόσο του συστήματος αυτού δεν σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα περιοριστεί μόνον σε λεκτικά σχήματα και θεατρικές κινήσεις. Αρκεί να θυμηθεί ο κάθε παρατηρητής τι προηγήθηκε της εκστρατείας στο Αφρίν.
***
Οι κινήσεις στην διεθνή σκακιέρα των τελευταίων εικοσιτετραώρων καταδεικνύουν μία σαφή κλιμάκωση στις σχέσεις Δύσης- Ρωσίας και ΗΠΑ- Ιράν με επίκεντρο το θέατρο πολέμου στη Συρία. Ουάσιγκτον, Παρίσι και Λονδίνο, σε συνεννόηση με το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία επιχειρούν να συντονίσουν ένα χτύπημα με άλλοθι τα χημικά όπλα στην Ανατολική Γούτα μεν αλλά και με δύο ευδιάκριτους στόχους δε. Την Ρωσία και το Ιράν. Όλα αυτά μερικά μόλις εικοσιτετράωρα μετά τις χειραψίες και τις σφιχτούς εναγκαλισμούς στην Άγκυρα μεταξύ των ηγετών της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας.
Εν ολίγοις η Τουρκία βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο και καλείται να αποφασίσει με ποιους θα πορευθεί και ποιους θα αφήσει. Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι απλή. Αντιθέτως και προς το παρόν δεν υπάρχει απάντηση απλά παρατηρείται μία εκνευριστική αναμονή.
Τις δύο επόμενες ημέρες θα ξεκαθαριστεί αν στην γειτονιά μας, κυρίως της Κύπρου, θα σηματοδοτηθεί μία κομβική για τις διεθνείς σχέσεις σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας επί συριακού εδάφους με καταληκτική ενέργεια μία γενικότερη έκρηξη ανατολικότερα, με επίκεντρο το Ιράν.
Και στις δύο περιπτώσεις η Τουρκία εμπλέκεται είτε το επιθυμεί είτε όχι. Σε μία τέτοια περίπτωση οποιαδήποτε αποτυχία του Ερντογάν επί του πολεμικού θεάτρου ενδεχομένως να έχει άμεση επίπτωση και στα δυτικά σύνορα του, με την έννοια της μεταφοράς της κρίσης στο Αιγαίο και τις θάλασσες της Κύπρου.
Αυτό είναι το μείζον ερώτημα που βασανίζει εκείνους που έχουν αναλάβει την διαμόρφωση του αμυντικού σχεδιασμού της χώρας σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο. Το κλίμα ήδη είναι επιβαρυμένο. Η Τουρκία είναι ήδη απομονωμένη σε μεγάλο βαθμό από τους δυτικούς συμμάχους της. Ο Ερντογάν αισθάνεται ανασφαλής και ενεργεί αναλόγως. Δεν διαθέτει την πολυτέλεια να απωλέσει έστω και λίγη από την πολιτική ορμή του, που είναι και το μοναδικό στοιχείο που τον κρατά όρθιο. Έτσι και αποτύχει, γνωρίζει ότι θα συντριβεί ταυτόχρονα με το σύστημα που έχει εγκαθιδρύσει.
Όλα δηλαδή τα στοιχεία των οποίων η ανάμιξη ενδεχομένως να οδηγήσει σε έκρηξη, είναι ήδη στον διπλωματικό και στρατιωτικό πειραματικό σωλήνα.
Αυτός ο Απρίλης θα είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτος, και όπως επισημαίνει η γαλλική Le Monde, «η Μέση Ανατολή είναι πιο επικίνδυνη από ποτέ».