Τέλος Πεντηκοσταρίου
Η εορτή, Ευαγγέλιο, Απόστολος, υμνολογία
Τη σήμερον ημέρα, Κυριακή μετά την Πεντηκοστήν, την των απανταχού της Οικουμένης εν Ασία, Λιβύη και Ευρώπη, Βορρά τε και Νότω, Αγίων Πάντων εορτήν εορτάζομεν
Τοῦ Κυρίου μου πάντας ὑμνῶ τοὺς φίλους,
Εἴτις δὲ μέλλων, εἰς τοὺς πάντας εἰσίτω.
Η Εορτή.
(ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ)
Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η τελευταία Κυριακή του «Πεντηκοσταρίου». Με αυτήν τελειώνει ο κινητός κύκλος των εορτών που άρχισε από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου. Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η σφραγίδα και το τέλος της μεγάλης εορταστικής αυτής περιόδου και μας παρουσιάζει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, τους Αγίους Πάντες, τους «την γην ουρανώσαντας». Είναι απόδειξη του έργου της Εκκλησίας και παρουσιάζει «όσα αγαθοδότως ηγίασε το πνεύμα το άγιον» στον κόσμο.
ΤΟ «ΙΣΤΟΡΙΚΟ» ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ
Η Εορτή των Αγίων Πάντων τους πρώτους αιώνες ήταν εορτή μόνο των Μαρτύρων. Έτσι έχουμε ομιλία του ιερού Χρυσοστόμου, 4ος αιώνας, για την εορτή αυτή. Επίσης, το Τυπικό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως κατά τον Ι' αιώνα, προβλέπει σύναξη και παννυχίδα στη Μεγάλη Εκκλησία , και στο ναό των Αγίων Μαρτύρων, που βρισκόταν κοντά στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Η εορτή τιτλοφορείται «των Αγίων Πάντων», αλλά το συναξάρι της ημέρας επισημαίνει ότι κατ' αυτήν επιτελείται η μνήμη «των αγίων και καλλινίκων μαρτύρων των εν πάση τη οικουμένη κατά διαφόρους καιρούς μαρτυρησάντων υπέρ του ονόματος του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος Ημών Ιησού Χριστού».
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Νικηφόρου Ξανθόπουλου στο συναξάρι της ημέρας, η Εορτή των Αγίων Πάντων θεσπίσθηκε επί Λέοντος του Σοφού. Μετά το θάνατο της ευσεβεστάτης και ευλαβεστάτης συζύγου του Βασιλίσσης Θεοφανούς, έκτισε ναό με σκοπό να τον τιμήσει στο όνομά της, επειδή «ευαρέστησε κατ' άκρον τω Θεώ».
Όταν ανακοίνωσε στην Εκκλησία το σκοπό του, του υποδείχθηκε ότι πρέπει να περάσει χρόνος για να αποκτήσει αυτή το «τίμιον και σεβάσμιον». Ο Βασιλεύς υποτάχθηκε και αφιέρωσε το ναό στη μνήμη και τιμή πάντων των Αγίων των απανταχού της γης και είπε: «ει και Θεοφανώ Αγία, συναριθμείσθω μετά τούτων πάντων».
ΛΟΓΟΙ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ
Έστω κι αν η εορτή ξεκίνησε για τους Αγίους Μάρτυρες και επεκτάθηκε στη συνέχεια για Πάντες τους Αγίους, οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν τη συλλογική αυτή εορτή για τους εξής λόγους:
1. Για να μας δείξουν ότι κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα, ο Θεός και ανεβαίνει στον ουρανό ο χοϊκός άνθρωπος. Οι πριν αποξενωμένοι από το Θεό γίνονται φίλοι του και «ένα» με αυτόν, έχουν τη δυνατότητα να γίνουν «Άγιοι».(Επ' αυτούς «το Πνεύμα το Άγιον σκηνώσαν ηγίασεν»).Και έτσι αναπληρώσαμε το πεπτωκός εκείνο τάγμα των Αγγέλων.
2. Πολλοί άγιοι είναι γνωστοί και τιμώνται με εορτές και πανηγύρεις και λιτανείες. Όμως υπάρχουν και πολλοί άγνωστοι και αφανείς άγιοι, γνωστοί στο Θεό, «νέφος μαρτύρων». Αυτούς τους αγνώστους τιμά η Εκκλησία, όσοι «κατά Χριστόν επολιτεύσαντο εν Ινδοίς και Αιγυπτίοις και Άραψι και Μεσοποταμία τε και Φρυγία και τοις άνωθεν του Ευξείνου. Έτι δε και εν πάση τη Εσπερία άχρι και αυτών των Βρεττανικών νήσων, απλώς ειπείν εν Ανατολή και Δύσει».
Είναι το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη της Ορθοδοξίας η παρούσα εορτή!
3. Για να ζητούμε τη βοήθειά τους, για να μιμούμεθα το βίο τους…
4. Όλοι οι άγιοι που τιμώνται χωριστά είναι επιβεβλημένο να συναθροισθούν σε μια κοινή εορτή για να υπογραμμισθεί μ' αυτόν τον τρόπο ότι όλοι μαζί αγωνίσθηκαν για ένα Χριστό, σε ένα κοινό στάδιο της αρετής, υπό ενός Θεού στεφανώθηκαν και συνέστησαν την «μίαν Εκκλησίαν», προτρέποντας και εμάς να αγωνιζόμεθα με όλες μας τις δυνάμεις «τον ίσον αγώνα» με αυτούς, ώστε όταν ο Αγωνοθέτης Χριστός μας καλέσει στην εν ουρανοίς πανήγυρη των πρωτοτόκων, να μπορέσουμε να συναριθμηθούμε μετά των Αγίων του!
5. Για τους επιγενησομένους αγίους!...(που θα γίνουν στη συνέχεια άγιοι), για όσους «πρότερον και ύστατον…» θα συγκαταριθμηθούν με τους Αγίους… Έχει μια καταπληκτική δυναμική η παρούσα εορτή. Είναι προληπτικά και «δική μας» εορτή!...
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ
Μάρτυρες του Χριστού και Άγιοι δεν είναι μόνο εκείνοι που έχυσαν το αίμα τους για την πίστη του Χριστού.
«Μάρτυρες» είναι όλοι όσοι αγωνίσθηκαν και αγωνίζονται τον αγώνα της Χριστιανικής ζωής με ακρίβεια και συνέπεια… Είναι «μαρτύριο πνεύματος» η καθημερινή βίωση του λόγου του Σταυρού, η Σταύρωση των παθών και της κακίας μας, η ανακαίνιση της ψυχής μας.
ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ έτος 1770
ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ έτος 1770
Νέα Σκήτη (Αγ. Όρους) - Κυριακό.
Στην εικόνα παριστάνεται η σύναξη των Αγίων Πάντων, θέμα που αποτελεί τμήμα της Δευτέρας Παρουσίας και έχει καθιερωθεί ήδη από το 15ο αιώνα.
Το άνω τμήμα το καταλαμβάνει σε κυκλική διάταξη η δόξα του Χριστού στο κέντρο, και γύρω οι χοροί των δικαίων. Η Ετοιμασία του θρόνου βρίσκεται πάνω από τη δόξα και οι δύο προφήτες Δαβίδ και Σολομών γονατιστοί με ανοιχτά ειλητάρια. Κάτω εικονίζεται ο παράδεισος, τοπίο ειδυλλιακό με δένδρα και άνθη, και οι προπάτορες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ καθισμένοι σε θρόνους. Μεταξύ τους παρεμβάλλεται ο ληστής, ντυμένος μόνο με περίζωμα και κρατώντας το σταυρό. (Γυμνός από αρετές, αλλά πρώτος στο παράδεισο).
Ευαγγέλιον: (Ματθ. ι΄ 32-33, 37-38, ιθ΄ 27-30)
Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς· πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς· ὅστις δ᾿ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος· καὶ ὁ φιλῶν υἱὸν ἢ θυγατέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος· καὶ ὃς οὐ λαμβάνει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος. Τότε ἀποκριθεὶς ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ· ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι· τί ἄρα ἔσται ἡμῖν; ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὑμεῖς οἱ ἀκολουθήσαντές μοι, ἐν τῇ παλιγγενεσίᾳ, ὅταν καθίσῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καθίσεσθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ Ἰσραήλ. καὶ πᾶς ὃς ἀφῆκεν οἰκίας ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου, ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει. Πολλοὶ δὲ ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καὶ ἔσχατοι πρῶτοι.
«Ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι»
Τὴν προηγούμενη Κυριακὴ γιορτάσαμε τὴν Πεντηκοστή· σήμερα, Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, γιορτάζουμε τὸν καρπὸ τῆς Πεντηκοστῆς: ὅλους τοὺς Ἁγίους, γνωστοὺς καὶ ἀγνώστους. Ἀκούσαμε στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα τὸν ἀπόστολο Πέτρο νὰ λέει πρὸς τὸν Κύριο: «Ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι». Νά, ἐμεῖς, Κύριε, τὰ ἀφήσαμε ὅλα γιὰ Σένα καὶ Σὲ ἀκολουθήσαμε. Ἡ φωνὴ αὐτὴ ὅμως εἶναι φωνὴ ὅλων τῶν Ἁγίων. Ἂς μελετήσουμε λοιπὸν σήμερα πολὺ σύντομα τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων, ποὺ τὰ ἄφησαν ὅλα γιὰ τὸν Χριστό, καὶ ἂς δοῦμε πῶς μποροῦμε κι ἐμεῖς νὰ τοὺς ἀκολουθήσουμε.
1. Τὰ ἄφησαν ὅλα γιὰ τὸν Χριστὸ
Οἱ Ἅγιοι ἀγάπησαν τὸν Κύριο μὲ ὅλη τὴν ὕπαρξή τους, χωρὶς κρατούμενα. Ὅταν ἔλαβαν τὴν ὁριστικὴ κλήση ἀπὸ τὸν Κύριο, ἄφησαν τὰ πάντα καὶ Τὸν ἀκολούθησαν. Ἐγκατέλειψαν τὴν προηγούμενη ζωή τους καὶ δόθηκαν ὁλοκληρωτικὰ σὲ Ἐκεῖνον. Ἔγιναν «οἱ ἀκολουθοῦντες τῷ ἀρνίῳ ὅπου ἂν ὑπάγῃ»· ἀκολούθησαν τὸ Ἀρνίο, τὸν Χριστό, ὅπου πήγαινε· «οὐκ ἠγάπησαν τὴν ψυχὴν αὐτῶν ἄχρι θανάτου», δὲν ἀγάπησαν τὴ ζωή τους, ἀλλὰ τὴν περιφρόνησαν μέχρι θανάτου (Ἀποκ. ιδ´ 4, ιβ´ 11). Θυσίασαν τὰ πάντα γιὰ Ἐκεῖνον, μέχρι καὶ τὴν ἴδια τὴ ζωή τους.
Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι σὲ μιὰ στιγμὴ τὰ ἐγκατέλειψαν ὅλα καὶ Τὸν ἀκολούθησαν. Οἱ ἅγιοι Μάρτυρες ἔχυσαν τὸ αἷμα τους, συνήθως μετὰ ἀπὸ φρικτὰ βασανιστήρια, γιὰ τὴν ἀγάπη τους πρὸς Αὐτόν. Ἄλλοι ἔφυγαν στὶς ἐρήμους καὶ ἔζησαν ἀγγελικὴ ζωὴ μὲ νηστεία, προσευχὴ καὶ θαυμαστὴ σκληραγωγία. Ἄλλοι ἁγίασαν μέσα στὸ γάμο. Ἄλλοι ἔζησαν σὲ ἀνάκτορα, ἀλλὰ κάτω ἀπὸ τὰ βασιλικὰ ἐνδύματα φοροῦσαν τρίχινο σάκκο καὶ περνοῦσαν τὶς νύχτες τους μὲ προσευχὴ καὶ κρυφὲς ἀγαθοεργίες.
Τί πειρασμοὺς ὑπέμειναν οἱ Ἅγιοι Πάντες γιὰ τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὸν Χριστό! Πόσο τοὺς πολέμησαν οἱ δαίμονες! Πόσο τοὺς χλεύασαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου! Καὶ ὅμως ἄντεξαν, νίκησαν· τὰ ἄφησαν πραγματικὰ ὅλα γιὰ τὸν Χριστό, διότι ὄντως Τοῦ ἔδωσαν τὴν καρδιά τους!
2. Μιμητὲς τῶν Ἁγίων
Μεγαλειῶδες τὸ πανόραμα τῶν Ἁγίων Πάντων, ποὺ ξετυλίγει μπροστά μας ἡ σημερινὴ Κυριακή! Ἀτενίζουμε τὶς ἱερὲς μορφές τους καὶ μιὰ ἐπιθυμία ξεπηδᾶ ἀπὸ τὴν καρδιά μας: «Θέλω κι ἐγὼ νὰ γίνω σὰν κι αὐτούς!». Ἀλλὰ πῶς; Εἴμαστε τόσο ἀδύναμοι.
Ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ, ὅταν τὸν ρώτησαν τί ἔλειπε ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς ἐποχῆς του καὶ δὲν εἶχαν τοὺς καρποὺς τῆς ἁγιότητος ποὺ ἄλλοτε ἦταν τόσο ἄφθονοι, ἀπάντησε: «Δὲν λείπει παρὰ μόνο μία προϋπόθεση: ἡ ἀπόφαση». Οἱ Ἅγιοι δὲν ἦταν φτιαγμένοι ἀπὸ ἄλλο ὑλικό· ἦταν ἄνθρωποι σὰν κι ἐμᾶς. Σὲ ἕνα διέφεραν: στὸ ὅτι πῆραν στὰ σοβαρὰ τὸ ζήτημα τῆς σωτηρίας τους.
Ἄλλωστε θὰ πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι ἡ ἁγιότητα δὲν εἶναι πολυτέλεια. «Διώκετε… τὸν ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον», γράφει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος (Ἑβρ. ιβ´ 14). Ὄχι ἁπλῶς νὰ κάνετε κάποια προσπάθεια γιὰ τὸν ἐξαγιασμό σας, ἀλλὰ «διώκετε»· νὰ τὸν ἐπιδιώκετε δηλαδὴ μὲ ὅλες σας τὶς δυνάμεις. Διότι χωρὶς ἁγιότητα κανεὶς δὲν θὰ δεῖ τὸν Κύριο. Στὸ τέλος τῆς ζωῆς μας, μετὰ ἀπὸ χρόνια πνευματικοῦ ἀγώνα, θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε τουλάχιστον κάποια σημάδια ἀναγεννήσεως ἐπάνω μας, γιὰ νὰ βροῦμε ἔλεος.
Ἐξάλλου ἂς μὴ μᾶς ἀπογοητεύουν οἱ ἄφθαστες ἐπιδόσεις τῶν Ἁγίων. Γράφει πολὺ σοφὰ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης: Τὸ νὰ θαυμάζεις τὴν ἄσκηση τῶν Ἁγίων, εἶναι καλό· τὸ νὰ ἔχεις ζῆλο νὰ τὴν ἐφαρμόσεις, προξενεῖ τὴ σωτηρία. Ἀλλὰ τὸ νὰ θέλεις νὰ μιμηθεῖς μονομιᾶς τὴ ζωή τους, αὐτὸ εἶναι παράλογο καὶ ἀδύνατο (Κλῖμαξ Δ´ λδ´).
Ἕνας οἰκογενειάρχης δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἀσκητής· καλεῖται ὅμως νὰ ἁγιασθεῖ μέσα στὸ στίβο τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς. Ἕνας ἐπιχειρηματίας δὲν μπορεῖ νὰ παραμελήσει τὴν ἐπιχείρησή του. Θὰ ἀγωνισθεῖ ὅμως νὰ μὴ γίνει δοῦλος τοῦ χρήματος καὶ νὰ μὴν παραμελήσει τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς του. Σὲ κάθε περίπτωση, μποροῦμε καὶ πρέπει μέσα στὴν καρδιά μας νὰ δώσουμε τὴν πρώτη θέση στὸ Χριστὸ καὶ νὰ βάλουμε σὲ δεύτερη μοίρα ὅλα τὰ ἄλλα.
***
Ἀδελφοί, σήμερα ἡ Ἐκκλησία προβάλλει μπροστά μας τὰ ἐκλεκτὰ παιδιά της, τοὺς Ἁγίους, καὶ μᾶς καλεῖ νὰ τοὺς μιμηθοῦμε. Ἂς πάρουμε τὴν ἀπόφαση ποὺ μᾶς λείπει. Ἂς συγκινήσει τὶς καρδιές μας τὸ ἰδανικὸ τῆς ἁγιότητος. Καὶ ἂς ἀγωνιζόμαστε μὲ κάθε φιλοτιμία ζητώντας τὴ Χάρι τοῦ Θεοῦ· ζητώντας τὶς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων. Γιατὶ οἱ Ἅγιοι δὲν εἶναι σκιὲς τοῦ παρελθόντος· ζοῦν τώρα – καὶ γιὰ πάντα – στὸν οὐρανό. Καὶ πρεσβεύουν γιὰ μᾶς. Εἰδικὰ σήμερα μᾶς ἁπλώνουν τὸ χέρι αὐτοί, οἱ ὀλυμπιονίκες τοῦ πνεύματος, νὰ εἰσέλθουμε κι ἐμεῖς στὸ πνευματικὸ στάδιο καὶ νὰ ἀθλήσουμε, μὲ πίστη καὶ ταπείνωση, μὲ ὑπομονὴ καὶ αὐταπάρνηση, γιὰ νὰ κερδίσουμε τὸ ἄφθαρτο στεφάνι τῆς νίκης καὶ τῆς αἰώνιας δόξας στὴ Βασιλεία τῆς Παναγίας Τριάδος.
Απόστολος: (Ἑβρ. ια΄ 33 – ιβ΄ 2)
Aδελφοί, οἱ ἅγιοι πάντες διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι. Τοιγαροῦν καὶ ἡμεῖς, τοσοῦτον ἔχοντες περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων, ὄγκον ἀποθέμενοι πάντα καὶ τὴν εὐπερίστατον ἁμαρτίαν, δι᾿ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν ᾿Ιησοῦν.
.
Ἡ ἐλπίδα τῆς αἰώνιας ζωῆς
«Ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν»
Ἡ πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὴν Πεντηκοστὴ εἶναι ἀφιερωμένη στὴ μνήμη τῶν Ἁγίων Πάντων, δηλαδὴ ὅλων «τῶν ἁπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης» γνωστῶν καὶ ἀγνώστων ἁγίων. Πολλοὶ ἀπ’ αὐτούς, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὸ σημερινὸ Ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα, ἐπειδὴ δὲν δέχθηκαν νὰ ἀρνηθοῦν τὴν πίστη τους, ὑποβλήθηκαν σὲ σκληρὰ βασανιστήρια. Ἀρνήθηκαν νὰ δεχθοῦν «τὴν ἀπολύτρωσιν», νὰ γλυτώσουν δηλαδὴ τὰ βασανιστήρια καὶ νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν ἐπίγεια ζωή τους. Προτίμησαν τὸ μαρτύριο, «ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν», γιὰ νὰ ἀναστηθοῦν στὴν τελικὴ ἀνάσταση καὶ ὄχι νὰ πετύχουν μιὰ πρόσκαιρη ἀποκατάσταση σ’ αὐτὴ τὴ ζωή.
Ἂς δοῦμε λοιπὸν πῶς ἡ ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως στὴν αἰώνια ζωὴ ἐνίσχυε τοὺς Ἁγίους μπροστὰ στὶς κάθε εἴδους δοκιμασίες, καὶ τί σημασία ἔχει αὐτὸ γιὰ τὴ δική μας ζωή.
1. Προσδοκία «ἄλλης βιοτῆς»
Εἶναι ἀξιοθαύμαστη ἡ ὑπομονὴ καὶ ἡ καρτερία ποὺ ἔδειξαν οἱ Ἅγιοι μπροστὰ σὲ κάθε δυσκολία καὶ κίνδυνο, ἀκόμη καὶ μπροστὰ στὸν θάνατο! Ἐκεῖνο ποὺ ὅπλιζε τὶς ψυχές τους μὲ θάρρος καὶ ἀνδρεία ἦταν ἡ ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως καὶ ἡ κληρονομία τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ἔμεναν ἀνεπηρέαστοι ἀπὸ τὰ θέλγητρα τοῦ κόσμου καὶ ἀτρόμητοι μπροστὰ στὰ φόβητρα τῶν τυράννων.
Ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα εἶναι τὸ μαρτύριο τῶν ἑπτὰ Μακκαβαίων, ποὺ ἀναφέρεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Τὰ ἑπτὰ αὐτὰ ἀδέλφια προτίμησαν νὰ πεθάνουν παρὰ νὰ προδώσουν τὴν πίστη τῶν πατέρων τους. Ὅταν ὁ δήμιος ἀπείλησε τὸν τρίτο ἀδελφὸ ὅτι θὰ τοῦ κόψει τὴ γλώσσα καὶ τὰ χέρια, ἐκεῖνος ἤρεμος ἀπάντησε: «Ἀπὸ τὸν Θεὸ τοῦ οὐρανοῦ ἔχω τὰ μέλη αὐτά (τὴ γλώσσα καὶ τὰ χέρια) καὶ προκειμένου νὰ μείνω στὸν Νόμο τοῦ Θεοῦ ἀδιαφορῶ γι’ αὐτά, γιατὶ ἐλπίζω ὅτι θὰ τὰ λάβω καὶ πάλι ἀπὸ τὸν Θεό» (Β΄ Μακ. ζ΄ 11). Κι ἡ ἁγία μητέρα τους, ποὺ παρακολουθοῦσε μὲ πόνο τὰ μαρτύριά τους, ὄχι μόνο δὲν λύγισε ἀλλὰ στεκόταν μὲ γενναιοψυχία καὶ ἐνίσχυε τὰ παιδιά της μὲ λόγια γεμάτα πίστη κι ἐλπίδα. Τοὺς ἔλεγε: Ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου, ποὺ ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο κι ἔδωσε ζωὴ σὲ ὅλα τὰ δημιουργήματα, Αὐτὸς θὰ σᾶς χαρίσει καὶ πάλι κατὰ τὴν εὐσπλαχνία του πνεῦμα καὶ ζωή! (Β΄ Μακ. ζ΄ 23).
Ἐπίσης ἐντυπωσιακὸ εἶναι καὶ τὸ παράδειγμα τοῦ δικαίου Ἰώβ, ὁ ὁποῖος ἂν καὶ ἔχασε ξαφνικὰ τὴν περιουσία του καὶ ὅλα τὰ παιδιά του, ἐντούτοις δὲν ἀπελπίστηκε. Ἐκεῖνο ποὺ τὸν ἐνίσχυε ἦταν ἡ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ ἐλπίδα στὴ μέλλουσα ζωή. Ἔλεγε: Γνωρίζω ὅτι ὁ Κύριος «ἀένναός ἐστιν», δηλαδὴ ζεῖ στοὺς αἰῶνες καὶ εἶναι Αὐτὸς ποὺ θὰ μὲ λυτρώσει ἀπὸ τὰ φοβερὰ δεινὰ καὶ θὰ μὲ ἀναστήσει (Ἰὼβ ιθ΄ 25-26). Γι’ αὐτὸ καὶ δόξαζε τὸν Θεὸ μὲ τὰ γνωστὰ λόγια του: «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἰὼβ α΄ 21).
2. Ἡ ἐλπίδα μας σήμερα
Ἔτσι ζοῦσαν οἱ Ἅγιοι. Μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως καὶ τὴν προσδοκία τῆς αἰωνιότητος. Κι αὐτὸ τοὺς ἔδινε δύναμη κι ἐνίσχυση γιὰ νὰ ὑπερνικοῦν κάθε δυσκολία, ἀκόμη καὶ τὴν ἀπειλὴ τοῦ θανάτου. Κι ἂν ἔτσι πολιτεύονταν ἄνθρωποι ποὺ ἔζησαν στὰ χρόνια τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐμεῖς ποὺ ζοῦμε στὴν ἐποχὴ τῆς χάριτος, μετὰ τὸν θρίαμβο τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, καλούμαστε νὰ ἔχουμε πολὺ περισσότερο στερεωμένη τὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα μας στὴν αἰωνιότητα. Ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται ἡ ἀληθινὴ ζωή.
Ἂς στρέψουμε λοιπὸν τὸ βλέμμα μας στὸν οὐρανό‧ στὸν τελικὸ στόχο καὶ προορισμό μας. Ἂν συνειδητοποιούσαμε ποιὰ δόξα μᾶς ἔχει ἑτοιμάσει ὁ Θεὸς ἐφόσον μείνουμε ἑνωμένοι μαζί του, τότε θὰ περιφρονούσαμε κάθε ἐπίγεια δόξα καὶ πρόσκαιρη ἀπόλαυση καὶ θὰ ὑπομέναμε μὲ καρτερία κάθε ταλαιπωρία. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς βεβαιώνει ὅτι «οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς»· ποὺ σημαίνει ὅτι δὲν εἶναι ἄξια τὰ ὅσα πάσχουμε καὶ ὑποφέρουμε στὴν παροῦσα ζωὴ σὲ σύγκριση μὲ τὴ δόξα ποὺ πρόκειται νὰ μᾶς ἀποκαλυφθεῖ γιὰ νὰ μᾶς δοθεῖ στὴ μέλλουσα ζωή (Ρωμ. η΄ 18). Ἂς δεχόμαστε λοιπὸν ὅσα ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς μὲ ἀκλόνητη ἐμπιστοσύνη στὴν ἀγαθὴ Πρόνοιά του κι ἂς κάνουμε ὑπομονή, διότι, ὅπως λέγει πάλι ὁ ἴδιος θεόπνευστος Ἀπόστολος, «τὸ παραυτίκα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθ᾿ ὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ἡμῖν»· δηλαδή, οἱ θλίψεις μας ποὺ γρήγορα περνοῦν καὶ εἶναι γι’ αὐτὸ ἐλαφρές, ἑτοιμάζουν σὲ ὑπερβολικὰ μεγάλο βαθμὸ αἰώνιο βάρος δόξας σὲ μᾶς (Β΄ Κορ. δ΄ 17).
❁ ❁ ❁
Ἀξίζει πράγματι νὰ μελετοῦμε συχνὰ τὴ ζωὴ τῶν Ἁγίων, ὥστε οἱ ψυχές μας νὰ λαμβάνουν θάρρος, ἐνίσχυση καὶ πολλὴ πνευματικὴ ὠφέλεια. Καθὼς λοιπὸν ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία σήμερα τιμᾶ τὴ μνήμη τῶν Ἁγίων Πάντων, εἶναι εὐκαιρία νὰ στρέψουμε τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά μας στοὺς ἥρωες αὐτοὺς τῆς πίστεως καὶ νὰ τοὺς παρακαλέσουμε νὰ πρεσβεύουν γιὰ ὅλους ἐμᾶς, ὥστε νὰ τοὺς μιμηθοῦμε στὴν ὑπομονὴ καὶ τὴ σταθερότητά τους καὶ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ κληρονομήσουμε μαζί τους τὴν ἄφθαρτη δόξα καὶ χαρὰ τοῦ οὐρανοῦ, τὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ!
***ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ***
Απολυτίκιον Τῶν Ἁγίων Πάντων Ἦχος δ’
ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Τῶν ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ Μαρτύρων σου, ὡς πορφύραν καὶ βύσσον τὰ αἵματα, ἡ Ἐκκλησία σου στολισαμένη, δι’ αὐτῶν βοᾷ σοι· Χριστὲ ὁ Θεός, τῷ λαῷ σου τοὺς οἰκτιρμούς σου κατάπεμψον, εἰρήνην τῇ πολιτείᾳ σου δώρησαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
(Ποίημα τοῦ ὁσίου Νικοδήμου τοῦ ῾Αγιορείτου)
Βλαστοὺς εὐαγγελίου καὶ καρποὺς ἀμαράντους, χοροὺς ἁγίων Πάντων εὐφημήσωμεν πάντες, ἐν ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, μιμούμενοι αὐτῶν τὰς ἀρετάς, καὶ ἀγῶνας τοὺς γενναίους, ἀπὸ ψυχῆς συμφώνως ἀνακράζοντες· δόξα τῷ στεφανώσαντι ὑμᾶς· δόξα τῷ ἁγιάσαντι· δόξα τῷ ἐν τῇ γῇ καὶ οὐρανῷ ὑμᾶς δοξάσαντι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον.
(Ποίημα Κυρίλλου πατριάρχου Κων/πόλεως)
Τῶν ἁγίων Πάντων οἶκος ὁ πάνσεπτος, οὐρανὸς ὥς τις ἄλλος ἀστράπτει αἴθριος, ἐν μέσῳ ἔχων τὸν Χριστόν, ὥς περ ἥλιον λαμπρόν, τὴν παρθένον Μαριάμ, σελήνην ὡς πλησιφαῆ, καὶ κύκλῳ καθάπερ ἄστρα, χορούς τε πάντων ἁγίων, ἀεὶ πρεσβεύοντας σωθῆναι ἡμᾶς.
Κοντάκιον
Ἦχος γ΄. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Τῶν Ἁγίων σύμπαντες, τῶν ἀπ’ αἰῶνος τὴν μνήμην, Προφητῶν Δικαίων τε, καὶ Ἀποστόλων Μαρτύρων, ἅμα τε, σὺν Ἱεράρχαις καὶ τοῖς Ὁσίοις, σήμερον, ἐγκωμισάσωμεν θεοφρόνως, αὐτοὶ γὰρ σὺν τοῖς Ἀγγέλοις, ἀκαταπαύστως, ὑπὲρ ἡμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσι.
Μεγαλυνάριον
Ἔνδοξοι Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ, Μάρτυρες Κυρίου, καὶ πανθαύμαστοι Ἀθληταί, Προφητῶν ὁ δῆμος, Ἱεραρχῶν Ὁσίων, ποιήσατε πρεσβείαν, ὑπὲρ ἡμῶν πρὸς Θεόν.