"φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός"
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός-υμνολογία
Εἰ νηδύος κλείς, ἢ τάφου μὴ κωλύει,
Σὴν Σῶτερ ὁρμήν, κλεὶς θυρῶν πῶς κωλύσει;
Ευαγγέλιο Κυριακής: Ιωάν. κ’ 19-31
19 Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων, ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν. 20 καὶ τοῦτο εἰπὼν ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον. 21 εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς πάλιν· εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. 22 καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ¨Αγιον· 23 ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται. 24 Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ’ αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς. 25 ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. 26 Καὶ μεθ’ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ’ αὐτῶν. ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν. 27 εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. 28 καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. 29 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες.
30 Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ· 31 ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.
Ημέρα Κυριακή
Αργά το απόγευμα της ημέρας της Αναστάσεως οι δέκα μαθητές χωρίς τον Θωμά είναι συγκεντρωμένοι σ’ ένα σπίτι στην Ιερουσαλήμ. Κι ενώ οι καρδιές τους είναι βαθιά πληγωμένες από τα γεγονότα της Παρασκευής και οι θύρες του σπιτιού κλειδαμπαρωμένες, ξαφνικά εμφανίζεται ο αναστημένος Κύριος ανάμεσά τους και τους λέει: «Εἰρήνη ὑμῖν». κι αμέσως τους δείχνει τα σημάδια των πληγών του, για να πεισθούν ότι είναι ο ίδιος ο Διδάσκαλός τους που αναστήθηκε. Πόσο γρήγορα άλλαξαν όλα, πώς τόσο ξαφνικά η χαρά πλημμύρισε τις καρδιές τους! Και ο Κύριος τους ξαναλέει: «Εἰρήνη ὑμῖν»· όπως με απέστειλε ο Πατέρας μου στον κόσμο για το έργο της σωτηρίας των ανθρώπων, έτσι κι εγώ στέλνω εσάς να συνεχίσετε το έργο μου. Και τους μετέδωσε πνοή ουράνιας ζωής εμφυσώντας στο πρόσωπό τους και λέγοντας: «Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον». Όσων ανθρώπων τις αμαρτίες θα συγχωρείτε, θα είναι συγχωρημένες από τον Θεό, και όποιων δεν τις συγχωρείτε, θα μένουν ασυγχώρητες.
Σε λίγο ο Κύριος έγινε άφαντος. Η ημέρα όμως εκείνη χαράχθηκε ανεξίτηλα στην καρδιά τους ως η ιερότερη της ζωής τους. Ήταν η ημέρα εκείνη, η μία των Σαββάτων, η Κυριακή της Αναστάσεως. Αυτήν ακριβώς τη σημασία της ημέρας θέλει να τονίσει ο ιερός ευαγγελιστής Ιωάννης. Γι’ αυτό και επαναλαμβάνει: «τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων».
Βέβαια οι άγιοι Απόστολοι δεν είχαν καταλάβει αμέσως τη σημασία εκείνης της πρώτης Κυριακής στην ιστορία του Κόσμου. Όμως ο ίδιος ο Κύριος κατέδειξε την ιερή θέση της ευθύς εξαρχής. Αυτός την ευλόγησε με την Ανάστασή του. Αυτός οικονόμησε έτσι τα πράγματα, ώστε να είναι συναγμένοι την ημέρα εκείνη οι άγιοι Απόστολοι για να τους προσφέρει τα αγαθά της Αναστάσεώς του. Ημέρα Κυριακή πάλι, μετά από οκτώ μέρες, εμφανίζεται στους ένδεκα. Ημέρα Κυριακή κατόπιν αποστέλλει το Άγιο Πνεύμα στους μαθητές του. Ημέρα Κυριακή αργότερα αποκαλύπτεται στην Πάτμο στον ευαγγελιστή Ιωάννη. Βέβαια ο Αναστάς είναι παρών μέσα στο λαό του κάθε μέρα, ιδιαιτέρως όμως κάθε Κυριακή ζητά από τους πιστούς όλων των αιώνων να είμαστε συναγμένοι για να Τον δούμε με τα μάτια της ψυχής μας και να Τον ψηλαφήσουμε. Κι εκείνος να μας ευλογήσει και να μας μεταδώσει την ειρήνη του. Να εγκαταστήσει μέσα μας ανάπαυση και χαρά. Να μας προσφέρει διά των λειτουργών του τη συγχώρηση των αμαρτιών μας. Θέλει να μας κάνει συνδαιτυμόνες στο δείπνο του. Να μας προσφέρει τα ακριβότερα δώρα του, το Τίμιο Σώμα του και το Άχραντο Αίμα του. Μας περιμένει κάθε Κυριακή να μας δώσει δύναμη νέας ζωής. Ώστε να σκορπιστούμε στα σπίτια μας, να μεταδώσουμε την εμπειρία που ζούμε στο Ναό κάθε Κυριακή. Ώσπου να γίνει όλη η ζωή μας μια Κυριακή αιώνια, αληθινή. Μην απουσιάζουμε λοιπόν καμία Κυριακή από το Ναό του Θεού.
Όχι απομόνωση
Ο Θωμάς δυστυχώς απουσίαζε από τη σύναξη αυτή της Κυριακής. Κι όταν τον είδαν κάποια άλλη στιγμή οι μαθητές και γεμάτοι ενθουσιασμό του είπαν: «τον είδαμε τον Κύριο!», αυτός έλεγε: Εάν δεν Τον δω με τα μάτια μου και δεν βάλω το δάκτυλό μου στο σημάδι των καρφιών, δεν πρόκειται να πιστεύσω. Οκτώ μέρες μαρτυρικές πέρασε ο Θωμάς. Μέχρι την επόμενη Κυριακή· όταν ήταν και πάλι συναγμένοι οι μαθητές, μαζί τώρα με τον Θωμά. Οι θύρες του σπιτιού και πάλι κλειστές και ξαφνικά ήλθε και πάλι ο Ιησούς ανάμεσά τους λέγοντας: «Εἰρήνη ὑμῖν». Κι έπειτα στράφηκε στον Θωμά και του είπε: Έλα, Θωμά, φέρε το δάχτυλό σου εδώ στα σημάδια των πληγών μου, δες τα χέρια μου, βάλε το χέρι σου στην πλευρά μου, και μην αφήνεις τον εαυτό σου να κυριευθεί από απιστία, αλλά γίνε πιστός. Τότε ο Θωμάς σε μία έκρηξη χαράς αναφώνησε: Είσαι ο Κύριός μου και ο Θεός μου! Και ο Κύριος του απαντά: Πιστεύεις επειδή με είδες! Είναι μακάριοι αυτοί που θα πιστεύσουν σε μένα χωρίς να με έχουν δει.
Γιατί όμως ο Θωμάς έδειξε τέτοια δυσπιστία; Πώς δεν θυμήθηκε τις προρρήσεις του Κυρίου για την Ανάστασή του; Πώς δεν θυμήθηκε την ανάσταση του υιού της χήρας της Ναΐν και του Λαζάρου που τις είχε δει με τα μάτια του; Και τώρα γιατί, ενώ οι άλλοι μαθητές τον διαβεβαίωναν, παρέμεινε δύσπιστος;
Ο Θωμάς βέβαια είχε κάποια δυσκολία. Ήταν ένας χαρακτήρας συναισθηματικός, ευαίσθητος και μελαγχολικός. Ο θάνατος του λατρευτού του Κυρίου ασφαλώς τον είχε βυθίσει σε κατάσταση απογοητεύσεως και μελαγχολίας. Εδώ όμως ακριβώς έκανε ένα τραγικό λάθος, απομονώθηκε από τους άλλους μαθητές. Γι’ αυτό και ταλανίστηκε πολύ τόσες μέρες. Οι άλλοι πανηγύριζαν κι αυτός υπέφερε. Δεν ήταν βέβαια άπιστος, αλλά βρισκόταν σε κατάσταση κρίσιμη. Κινδύνευε πολύ.
Και ο Κύριος συγκαταβαίνει στην ολιγοπιστία του Θωμά. Κι έρχεται την ίδια μέρα και ώρα, στον ίδιο τόπο, με τον ίδιο τρόπο, λέγοντας τα ίδια λόγια, για να επαναφέρει το Θωμά στην πίστη. Και με μία τρυφερότητα μοναδική του δείχνει ότι γνωρίζει το δράμα που πέρασε και θέλει να τον οδηγήσει σε πίστη και μετάνοια. Διδάσκει όμως ταυτόχρονα κι αυτόν και όλους μας να μην απομονωνόμαστε ποτέ όταν μας ζώνουν λογισμοί αμφιβολιών και απογοητεύσεων. Διότι έτσι κινδυνεύουμε. Αλλά να προστρέχουμε στο έλεος του Κυρίου, μέσα στην κοινωνία των πιστών, στην αγία μας Εκκλησία, για να λάβουμε πίστη και δύναμη, χαρά κι ελπίδα. Και να αναφωνούμε μαζί με τον Θωμά: «Ὁ Κύριός μου καί ὁ Θεός μου»!
Απόστολος Κυριακής: Πράξ. ε’ 12-20
Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά· καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος· 13 τῶν δὲ λοιπῶν οὐδεὶς ἐτόλμα κολλᾶσθαι αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμεγάλυνεν αὐτοὺς ὁ λαός· 14 μᾶλλον δὲ προσετίθεντο πιστεύοντες τῷ Κυρίῳ πλήθη ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, 15 ὥστε κατὰ τὰς πλατείας ἐκφέρειν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τιθέναι ἐπὶ κλινῶν καὶ κραβάττων, ἵνα ἐρχομένου Πέτρου κἂν ἡ σκιὰ ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν. 16 συνήρχετο δὲ καὶ τὸ πλῆθος τῶν πέριξ πόλεων εἰς Ἱερουσαλὴμ φέροντες ἀσθενεῖς καὶ ὀχλουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων, οἵτινες ἐθεραπεύοντο ἅπαντες. 17 Ἀναστὰς δὲ ὁ ἀρχιερεὺς καὶ πάντες οἱ σὺν αὐτῷ, ἡ οὖσα αἵρεσις τῶν Σαδδουκαίων, ἐπλήσθησαν ζήλου 18 καὶ ἐπέβαλον τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ἀποστόλους, καὶ ἔθεντο αὐτοὺς ἐν τηρήσει δημοσίᾳ. 19 ἄγγελος δὲ Κυρίου διὰ τῆς νυκτὸς ἤνοιξε τὰς θύρας τῆς φυλακῆς, ἐξαγαγών τε αὐτοὺς εἶπε· 20 πορεύεσθε, καὶ σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τὰ ρήματα τῆς ζωῆς ταύτης.
Τα θαύματα των αγίων Αποστόλων
Η σημασία των θαυμάτων
Οι πρώτες ημέρες της Εκκλησίας ήταν ένδοξες και μοναδικές. Οι άγιοι Απόστολοι έκαναν πολλά και εκπληκτικά θαύματα, «σημεία και τέρατα εν τω λαώ πολλά», που επιβεβαίωναν την αλήθεια της διδασκαλίας τους και κατέπλησσαν τα πλήθη του λαού. Κι όλοι οι πιστοί με μια καρδιά μαζεύονταν στη στοά του Σολομώντος. Αλλά και οι Ιουδαίοι που δεν είχαν πιστεύσει άρχισαν να σέβονται τους πιστούς. Κανείς τους δεν είχε την τόλμη να τους περιφρονήσει. Διότι ο πολύς λαός τους τιμούσε και τους εγκωμίαζε. Καθημερινά ολοένα και περισσότερο προσελκύονταν πλήθη ανδρών και γυναικών και αύξανα τον αριθμό των πιστών. Πολλοί μάλιστα έβγαζαν τους ασθενείς από τα σπίτια τους στις πλατείες και τους έβαζαν πάνω σε κρεβάτια και φορεία έτσι, ώστε όταν θα περνούσε από εκεί ο Πέτρος, να πέσει έστω και η σκιά του σε κάποιον από τους ασθενείς για να τον θεραπεύσει. Έρχονταν μάλιστα στην Ιερουσαλήμ πλήθη και από τις γειτονικές πόλεις και έφερναν κάθε λογής αρρώστους, και δαιμονισμένους. Και όλοι τους θεραπεύονταν.
Τα θαύματα λοιπόν ήταν πολλά κι εκπληκτικά. Και δεν γίνονταν σε κάποιο απόμερο τόπο, μέσα σε κάποιο σπίτι, ή κάπου κρυφά, αλλά δημόσια, στους δρόμους και στις πλατείες. Και ο λαός είχε τη δυνατότητα να τα εξετάσει, να εξακριβώσει εάν είναι αληθινά. Και μάλιστα οι φανατισμένοι Ιουδαίοι είχαν κάθε λόγο να τα διαψεύσουν. Αλλά δεν μπορούσαν. Διότι ο κόσμος είχε πεισθεί για την αυθεντικότητά τους.
Τα θαύματα αυτά λοιπόν είχαν πολλαπλές ωφέλειες. Πρωτίστως ωφελούσαν τους ίδιους του πιστούς. Τους ενίσχυαν στην πίστη και τους ένωναν σε μια ψυχή γύρω από τους Αποστόλους. Εξύψωναν σε μέγιστο βαθμό το κύρος των Αποστόλων και τους καθιέρωναν στη συνείδηση της Εκκλησίας. Τα θαύματα αυτά ακόμη τους έδιναν θάρρος να μη φοβούνται πλέον κανέναν. Κι αυτοί που τη Μεγάλη Παρασκευή είχαν διασκορπισθεί τρομοκρατημένοι, τώρα άφοβοι συνάζονταν καθημερινά στη Στοά του Σολομώντος, μπροστά δηλαδή στους εχθρούς του Χριστού.
Τα θαύματα ακόμη ωφελούσαν και τους απίστους. Διότι πιστοποιούσαν τη θεϊκή αποστολή των μαθητών. Έτσι οι Ιουδαίοι που δεν πίστευσαν στην Ανάσταση του Κυρίου έκπληκτοι άρχισαν να βλέπουν τους πιστούς με σεβασμό. Κάποιοι από αυτούς πιο δεκτικοί άρχισαν να προβληματίζονται. Πώς γίνονται θαύματα; Με ποιου τη δύναμη; Έτσι μεγάλωσε τόσο πολύ ο αριθμός των πιστών, ώστε να μην μπορεί πλέον να μετρηθεί. Πλούσιοι και πτωχοί, άνδρες και γυναίκες, Ιουδαίοι και προσήλυτοι, ιερείς των Ιουδαίων και λαϊκοί, πρωτευουσιάνοι και χωρικοί, έτρεχαν να γίνουν χριστιανοί.
Στη φυλακή
Από τη θαυμαστή όμως αυτή εξάπλωση της Εκκλησίας ενοχλήθηκαν πολύ και ο αρχιερέας των Ιουδαίων και όλοι όσοι ήταν μαζί του και ανήκαν στη θρησκευτική παράταξη των Σαδδουκαίων. Γεμάτοι φθόνο και κακία συνέλαβαν τους Αποστόλους και τους έριξαν στη φυλακή. Όμως «άγγελος Κυρίου διά της νυκτός ήνοιξε τας θύρας της φυλακής» κι αφού τους έβγαλε έξω τους είπε: Πηγαίνετε στο ναό και με θάρρος να διδάσκετε δημόσια στο λαό το κήρυγμα της νέας εν Χριστώ ζωής.
Γιατί άραγε πρώτοι απ’ όλους ξεσηκώθηκαν οι Σαδδουκαίοι; Διότι ήταν άνθρωποι υλόφρονες, που δεν μπορούσαν να δεχθούν την ανάσταση των νεκρών και τον αόρατο κόσμο, και ήταν φυσικό να εχθρεύονται τον Χριστό και το κήρυγμα των Αποστόλων για την Ανάστασή του. Διότι το κήρυγμά τους για την αιώνια ζωή, για τη μέλλουσα κρίση, τους ενοχλούσε στη συνείδηση. Αυτοί ήταν βυθισμένοι στην ύλη και στις απολαύσεις. Πώς να κατανοήσουν τα πνευματικά και τα αιώνια; Η επιτυχία των Αποστόλων και η θαυμαστή εξάπλωση του κηρύγματος της Αναστάσεως τους ερέθιζε πολύ. Η αποδοχή του κόσμου ακόμη περισσότερο. Έβλεπαν να χάνουν τον κόσμο και να τον κερδίζει το κήρυγμα της Αναστάσεως. Γι’ αυτό θέλησαν να εξευτελίσουν τους Αποστόλους στα μάτια του λαού και να τους κλείσουν το στόμα.
Ποιος όμως νίκησε τελικά; Οι Σαδδουκαίοι ή οι άγιοι Απόστολοι; Οι δυνάμεις της ύλης ή οι κήρυκες της Αναστάσεως και της αιωνιότητας; Ασφαλώς οι δεύτεροι. Διότι όσο κι αν αγωνίζονται οι δυνάμεις του σκότους να κρύψουν το φως, το φως της Αναστάσεως είναι ακατανίκητο. Ποιος απελευθέρωσε από τη φυλακή τους Αποστόλους; Άγγελος Κυρίου! Δηλαδή; Ουσιαστικά ο ίδιος ο αναστημένος Κύριος. Και επιβεβαίωνε έτσι ότι δεν είναι νεκρός αλλά «ζων εις τους αιώνας». Όπως πριν από λίγες ημέρες διέρρηξε τα δεσμά του θανάτου και ανέστη εκ του τάφου, έτσι και τώρα απελευθέρωσε τους μαθητές του και τους κάλεσε διά του αγγέλου να μη σταματήσουν ποτέ να κηρύττουν το μήνυμα της Αναστάσεως. Και το κήρυγμα αυτό δεν μπόρεσε κανείς να το αναχαιτίσει, αλλά εξαπλώθηκε σ’ όλο τον κόσμο και άλλαξε την ιστορία της ανθρωπότητας. Έτσι γίνεται πάντοτε. Οι δυνάμεις του σκότους έχουν εκ προοιμίου χαμένη τη μάχη. Όσο κι αν πολεμούν, ό,τι κι αν κάνουν. Πάντοτε θα νικά ο αναστάς Κύριος.
***ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ***
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος βαρὺς.
Ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος ἡ ζωὴ ἐκ τάφου ἀνέτειλας Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, τοῖς Μαθηταῖς ἐπέστης ἡ πάντων ἀνάστασις, πνεῦμα εὐθὲς δι' αὐτῶν ἐγκαινίζων ἡμῖν, κατὰ τὸ μέγα σου ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ΄.
Τῇ φιλοπράγμονι δεξιᾷ, τὴν ζωοπάροχόν σου πλευράν, ὁ Θωμᾶς ἐξηρεύνησε Χριστὲ ὁ Θεός· συγκεκλεισμένων γὰρ τῶν θυρῶν ὡς εἰσῆλθες, σὺν τοῖς λοιποῖς Ἀποστόλοις ἐβόα σοι· Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεός μου.
Μεγαλυνάριον
Θυρῶν κεκλεισμένων τοῖς Μαθηταῖς, ἐπέστης Σωτήρ μου τὴν εἰρήνην σου δοὺς αὐτοῖς· ὅθεν ὁ Θωμᾶς σε, δακτύλῳ ψηλαφήσας, ἐβόα· Σὺ Θεός μου, πέλεις καὶ Κύριος.