Οι νεοφανείς Άγιοι της Λέσβου. Ο Βίος του Αγίου Ραφαήλ, σύμφωνα με τις πηγές είναι ο εξής: Ο Άγιος γεννήθηκε στην Ιθάκη γύρω στο 1410. Το κατά κόσμον όνομά Του ήταν Γεώργιος Λάσκαρης ή Λασκαρίδης. Ο πατέρας Του ονομαζόταν Διονύσιος και η μητέρα του Μαρία. Ήταν άνθρωποι ευσεβείς και έδωσαν στον Γεώργιο χριστιανική ανατροφή και μεγάλη μόρφωση.
Σε πολύ νέα ηλικία υπηρέτησε ως αξιωματικός βυζαντινού στρατού (χιλίαρχος), για λίγο διάστημα. Αργότερα γίνεται μοναχός και στη συνέχεια έγινε κληρικός στην Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες και παίρνει το όνομα Ραφαήλ, υπηρέτησε ως εφημέριος και ιεροκήρυκας στο ναό του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη στην Ακρόπολη των Αθηνών. Έπειτα έγινε Αρχιμανδρίτης. Επειδή είχε τεράστια μόρφωση, το Πατριαρχείο τον έστειλε σε μια γαλλική πόλη για κάποια θεολογική σύσκεψη.
Εκεί, γνώρισε το νεαρό σπουδαστή Νικόλαο. Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στους Ράγους της Μειδίας και ανατράφηκε στη Θεσ/νίκη. Ήταν πλουσιόπαιδο. Γιος συμβολαιογράφου. Οι γονείς του τον είχαν στείλει να σπουδάσει σε γαλλικό πανεπιστήμιο.Ο Νικόλαος, συγκινημένος από τη χριστιανική διδασκαλία του Ραφαήλ, εγκατέλειψε την κοσμική ζωή και τον ακολούθησε. Κατόπιν επιστρέφουν μαζί στην Αθήνα και ο Άγιος Ραφαήλ αναλαμβάνει καθήκοντα εφημέριου στο ναό του Αγίου Δημητρίου (κοντά στην Ακρόπολη). Μετά από προτροπή του ο Νικόλαος χειροτονείται διάκονος.
Μαζί οι δύο Άγιοι πηγαίνουν στην Κων/πολη για εκκλησιαστικές υποθέσεις. Ο αυτοκράτορας Κων/νος Παλαιολόγος χάρηκε όταν είδε τον παλιό του φίλο Γεώργιο Λασκαρίδη, πρώην χιλίαρχο και τώρα αρχιμανδρίτη με το όνομα Ραφαήλ· γνωρίζοντας τη μεγάλη του μόρφωση δεν τον άφησε να επιστρέψει στην Αθήνα, τον κράτησε στη Βασιλεύουσα και του έδωσε το αξίωμα του πρωτοσύγκελου του Πατριαρχείου.
Στις 12 Δεκεμβρίου του 1452 έγινε συλλείτουργο στην Αγιά Σοφιά με αντιπρόσωπο του πάπα τον καρδινάλιο Ισίδωρο, παρόντος του αυτοκράτορα Κων/νου. Ο Άγιος Ραφαήλ δε θέλησε να παρευρεθεί και έφυγε στη Θράκη. Εκεί μονάζουν όταν μισό χρόνο αργότερα, πληροφορούνται την άλωση της Κων/πολης απ’ τους Τούρκους το 1453. Ζητώντας τόπο ελεύθερο και ασφαλέστερο για τη μοναχική ζωή τους, φθάνουν στη Μυτιλήνη με βάρκα απ’ την Αλεξανδρούπολη το 1454. Ζήτησαν κάποιο μοναστήρι για να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους.
Τους υπέδειξαν την Ιερά Μονή των Γενεθλίων της Θεοτόκου, η οποία προϋπήρξε γυναικεία μονή και καταστράφηκε από τους πειρατές το έτος 1235. Η μονή αυτή βρισκόταν στο λόφο των Καρυών, πάνω από τη Λουτρόπολη της Θερμής, που απέχει από τη Μυτιλήνη 14 χιλιόμετρα. Εκεί, μαζί με το μοναχό Ρουβήμ, δημιούργησαν μια μικρή αδερφότητα. Το μοναστήρι των Γενεθλίων της Θεοτόκου το είχε χτίσει μια γυναίκα – ονομαζόμενη Μελπομένη – το 1433, πάνω από τα ερείπια μιας παλαιάς γυναικείας μονής, που καταστράφηκε από τους πειρατές στις 11 Μαΐου του 1235. Και οι 30 μοναχές, με την Ηγουμένη Ολυμπία, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν. Τις κάρφωσαν στο κεφάλι και στο σώμα με μεγάλα καρφιά. Η Μελπομένη, εκτελώντας ένα ιερό τάξιμο προς τη Θεοτόκο που θεράπευσε το παιδί της – τον Ακίνδυνο – αφιέρωσε μέρος της περιουσίας της και έφτιαξε αυτή τη Μονή αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου.
Όταν ήρθαν στη Μυτιλήνη οι άγιοι, εγκαταστάθηκαν σ’αυτό το μοναστήρι της Παναγίας των Καρυών στις 14 Μαρτίου του 1454 (είχε ανακαινισθεί ήδη το 1433). Μόναζε τότε ένας καλόγερος με το όνομα Ρουβήμ και επιστάτης ήταν ο γιος της Μελπομένης που λεγόταν Ακίνδυνος. Εδώ θέλησε ο Θεός να ζήσουν οι Άγιοι και να αγιάσουν τον τόπο με τις προσευχές και τα μαρτυρικά τους αίματα.
Το μαρτύριο των Αγίων
Σε αυτή έζησαν ειρηνικά εννέα χρόνια ο Άγιος Ραφαήλ, με τον Νικόλαο, γιατί η Μυτιλήνη ήταν ακόμα ελεύθερη. Αλλά, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1462, την κατέλαβε ο Μωάμεθ ύστερα από πολιορκία που διήρκησε 17 ημέρες, παρ’ όλη την αντίσταση που έφεραν οι κάτοικοί της. Οι Τούρκοι δεν πείραξαν αμέσως το μοναστήρι. Έπειτα όμως από 6 μήνες – τον Απρίλιο του 1463 – τη Μεγάλη Εβδομάδα, έγινε ένα κίνημα στη Θερμή που έφερε αναταραχή.
Οι Χριστιανοί ανέβηκαν να κρυφτούν στις Καρυές, γιατί φοβήθηκαν τους Τούρκους. Κατέφυγαν στο μοναστήρι αυτό και ο δάσκαλος Θεόδωρος, με τον προεστό Βασίλειο και την οικογένειά του. Την Μεγάλη Πέμπτη του 1463 ο Άγιος Ραφαήλ θα λειτουργήσει για τελευταία φορά πάνω στη γη. Οι Τούρκοι έφεραν ενισχύσεις απ’ τη Μ. Ασία· Σε λίγο θα έφταναν. Ο Άγιος Ραφαήλ με τη χάρη του Θεού το γνώριζε, γι’αυτό και προτρέπει τον Άγιο Νικόλαο να φύγει να σωθεί (ήθελε να τον προστατέψει γιατί ο Άγιος Νικόλαος είχε αδύνατη κράση). Του είπε: Νικόλαε φύγε· εσύ και με φυσικό θάνατο να πεθάνεις άγιος θα είσαι. Ο Άγιος Νικόλαος όμως δεν τον εγκαταλείπει. Γέροντα μαζί ζήσαμε τα καλύτερα μας χρόνια μαζί θα παραδώσουμε τη ψυχή μας στον Κύριο του απαντά.
Τη Μεγάλη Παρασκευή ανέβηκαν στο μοναστήρι οι Τούρκοι. Ο Άγιος Ραφαήλ είχε κρύψει νωρίτερα σε κρύπτη μία θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και ιερά σκεύη για να μην πέσουν στα χέρια τους. Συνέλαβαν τον Ηγούμενο Ραφαήλ, το διάκονο Νικόλαο, την οικογένεια του προεστού και του δασκάλου. Όλοι οι άλλοι πρόλαβαν να κρυφτούν. Τότε ο Άγιος Ραφαήλ τους δείχνει τον εγκόλπιο σταυρό που φορούσε ως αρχιμανδρίτης, τον φιλά και τους λέει: εμείς Αυτόν προσκυνούμε και ποτέ δεν Τον εγκαταλείπουμε.
Οι Τούρκοι άρχισαν να τους βασανίζουν, για να ομολογήσουν πού κρύβονταν οι άλλοι Χριστιανοί. Τον Άγιο Ραφαήλ τραβώντας απ’ τα μαλλιά και τα γένια τον έσερναν κάτω σε ένα κακοτράχαλο μονοπάτι χτυπώντας Τον, μέχρι που έβαψε τις πέτρες με το αίμα Του. Μετά τον έφεραν πίσω στην αυλή του μοναστηριού και τον έδεσαν σε μια καρυδιά ανάποδα (με το κεφάλι προς τα κάτω) και συνέχιζαν να τον χτυπούνε με ραβδιά. Απέναντί του σε άλλη καρυδιά, έδεσαν και τον Άγιο Νικόλαο και τον βασάνιζαν και εκείνον.Τον Άγιο Ραφαήλ τον βασάνιζαν απ’ τη Μεγάλη Πέμπτη μέχρι τη Λαμπρο-Τρίτη οπότε τον σκότωσαν δυο Τούρκοι πριονίζοντας Τον απ’ το στόμα (χρησιμοποίησαν ένα μεγάλο πριόνι με δύο λαβές σαν αυτά που χρησιμοποιούσαν παλιά οι ξυλοκόποι για να κόβουν τα δέντρα). Βλέποντας ο διάκονος Νικόλαος να πριονίζουν τον αγαπημένο του φίλο έπαθε συγκοπή. Ήταν τότε 9 Απριλίου του 1403.
Μαζί με τους Αγίους οι Τούρκοι βασάνισαν και σκότωσαν το 12χρονο κορίτσι του προεστού της Θερμής Βασιλείου, την Ειρήνη. Η οικογένεια του προεστού είχαν πνευματικό τον Άγιο Ραφαήλ και ανέβαιναν συχνά στο μοναστήρι για να εξομολογηθούν και να λειτουργηθούν. Όταν τους συνέλαβαν οι Τούρκοι, είχαν ανεβεί στο μοναστήρι για να κρυφτούν.
Άρχισαν να βασανίζουν την μικρή Ειρήνη μπροστά στους γονείς της. Της έκοψαν το χέρι και ύστερα την έβαλαν μέσα σε ένα πιθάρι και την έκαψαν. Τον προεστό Βασίλειο – τον πατέρα της Ειρήνης – και το δάσκαλο Θέοδωρο τους κατακρεούργησαν. Η μητέρα της Αγίας Ειρήνης, Μαρία, προσπαθούσε να της δίνει κουράγιο, κρατώντας στην αγκαλιά της το μικρό της παιδί τον Ραφαήλ (είχε το όνομα του ηγουμένου)· οι Τούρκοι άρπαξαν το βρέφος, το πέταξαν κάτω και το σκότωσαν τσαλαπατώντας το. Η μητέρα της Ειρήνης πέθανε από συγκοπή.
Ύστερα οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στο μοναστήρι και έφυγαν. Ένας μοναχός ονόματι Σταύρος που γλίτωσε προσωρινά απ’ τη σφαγή, έθαψε τα σώματα των μαρτύρων. Στη συνέχεια θα μαρτυρήσει και αυτός.Την άλλη μέρα μερικές ευσεβείς Χριστιανές έθαψαν κρυφά τους Μάρτυρες.
Αποκάλυψις των Αγίων
Αποκάλυψις των Αγίων
Όλα αυτά έμεναν άγνωστα για αιώνες· μόνο κάθε Λαμπρο-Τρίτη (μέρα μαρτυρίου του Αγίου Ραφαήλ) ακολουθώντας αρχαία παράδοση, τελούσαν οι Χριστιανοί την Θεία Λειτουργία σε ένα ετοιμόρροπο εκκλησάκι στις Καρυές της Θερμής χωρίς να γνωρίζουν για ποια αιτία λειτουργούν τη συγκεκριμένη μέρα. Ακόμα οι κάτοικοι των γύρω χωριών είχαν ονομάσει την τοποθεσία "Καλόγερος" γιατί πολλοί έβλεπαν ένα μοναχό να θυμιάζει και όταν τον πλησίαζαν χανόταν μέσα σε φως. Και δεν ήταν μόνο οι Χριστιανοί που είχαν δει αυτόν τον καλόγερο αλλά και οι Τούρκοι. Από τα χρόνια, λοιπόν, εκείνα της τουρκοκρατούμενης Λέσβου, ο Άγιος έκανε την εμφάνισή Του στην περιοχή.
Τα ιερά λείψανα βρέθηκαν με τρόπο θαυματουργικό και άπειρα γεγονότα επακολούθησαν σ’ αυτόν τον τόπο. Ο Άγιος Ραφαήλ, με τη Θεία Χάρη, υπέδειξε όλα ακριβώς τα σημεία, όπου βρίσκονταν οι τάφοι όλων των άλλων Μαρτύρων. Αποκάλυψε ακόμα και το σημείο όπου βρισκόταν η σιαγόνα του. Ο Άγιος Ραφαήλ, επίσης, ήταν εκείνος, που αποκάλυψε σε πιστούς ότι τους εθανάτωσαν οι Τούρκοι τη νύχτα της 9ης Απριλίου του 1403, ξημέρωμα προς την Τρίτη της Διακαινησίμου.
Συγκεκριμένα, το 1959 οι ευσεβείς ιδιοκτήτες του ελαιοκτήματος (Άγγελος και Βασιλική Ράλη) όπου βρισκόταν το παλιό και ετοιμόρροπο εκκλησάκι, θέλησαν να το ξαναχτίσουν. Η Πρόνοια του Θεού θέλησε να μη μείνουν άλλο άγνωστοι οι άγιοι, αλλά σε χρόνια δύσκολα να μας τους φανερώσει, ώστε να τους έχουμε βοηθούς και στήριγμα και ιατρούς ψυχών και σωμάτων.
Έτσι, στον ύπνο και στο ξύπνιο πολλών ευσεβών γυναικών που αξιώθηκαν να γίνουν όργανα στα σχέδια του Θεού και των Αγίων, φαίνονταν οι Άγιοι με όνειρα και οράματα, και διηγούνταν τη ζωή τους, τα μαρτύριά τους, και έδειχναν παραστατικά (σα να συνέβαιναν εκείνη την ώρα), που είναι οι τάφοι τους και που να σκάψουν να τους βρουν. Έτσι με τη χάρη και τις υποδείξεις των Αγίων βρέθηκαν οι τάφοι με τα λείψανα των Αγίων, το πιθάρι με καψαλισμένα τα παιδικά οστά της Αγίας Ειρήνης, ο τάφος των γονέων της και εκεί το κεφαλάκι ενός βρέφους (του αδελφού της Ραφαήλ). Το Μάιο του 1961 με τις γενικές ανασκαφές βρέθηκαν τα ερείπια του μοναστηριού με φανερά τα σημάδια της καταστροφής από φωτιά.
Καθημερινά επιτελούνται στο μοναστήρι τους στη Θερμή, αλλά και σε άλλα μέρη, νέα θαύματα των νεοφανών Αγίων μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, δια των οποίων έγιναν γνωστοί σε όλο τον κόσμο. Πλήθη προσκυνητών απ’ όλο τον κόσμο, συρρέουν στο μοναστήρι τους και εναποθέτουν τις ελπίδες τους στους Αγίους.
Οι νεοφανείς μάρτυρες του Χριστού, Ραφαήλ- Νικόλαος και Ειρήνη, είναι ολοζώντανα τεκμήρια της Ανάστασης και τα θαύματα που γίνονται στους προστρέχοντες με πίστη είναι άπειρα.
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ
Εν Λέσβω αθλήσαντες υπέρ Χριστού του Θεού,
αυτήν ηγιάσατε τη των λειψάνων υμών
ευρέσει μακάριοι·
όθεν υμάς τιμώμεν, Ραφαήλ θεοφόρε,
άμα σύν Νικολάω και παρθένω Ειρήνη,
ως θείους ημών προστάτας
και πρέσβεις προς Κύριον.