Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2017

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου (Αρχή Τριωδίου)

Σχετική εικόνα
«Ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται»
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ: Λουκ. ιη΄ 10-14
Αποτέλεσμα εικόνας για Απόστολος: Τιμ
Eἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύ­την· ἄνθρωποι δύο ἀνέ­βησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύ­ξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑ­αυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀν­θρώπων, ἅρπαγες, ἄδι­­κοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάν­­τα ὅσα κτῶμαι. καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐ­ρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.
«Ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται»
Ζητεῖται ταπείνωση
Μὲ τὴ σημερινὴ Κυριακή, τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου, εἰσερχόμαστε στὸ Τριώδιο, περίοδο προετοιμασίας γιὰ τὸ Πάσχα. Στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα εἴδαμε ἕναν πολὺ προσεκτικὸ καὶ τηρητὴ τοῦ Νόμου πιστό, τὸν Φαρισαῖο, νὰ χάνει τοὺς κόπους τῆς ἀσκήσεώς του μὲ τὴν ὑπερηφάνεια· κι ἕναν βαριὰ ἁμαρτωλό, τὸν Τελώνη, μὲ τὴν ταπείνωση νὰ βρίσκει ἔλεος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ὑψώνεται πάνω ἀπὸ τὸν Φαρισαῖο. Ἀφοῦ εἶναι ἔτσι, πῶς μποροῦμε κι ἐμεῖς νὰ γίνουμε ταπεινοί;
1. Μὲ ἁπλὴ λογικὴ
Ἡ ταπεινοφροσύνη δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ αἴσθηση τῆς πραγματικότητας. Μποροῦμε νὰ βοηθήσουμε τὸν ἑαυτό μας νὰ ταπεινωθεῖ, νὰ προσ­γειωθεῖ, νὰ δεῖ τὴν πραγματικότητα, μὲ ἁπλὲς λογικὲς σκέψεις. «Τί ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες; εἰ δὲ καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών;», ἐρωτᾶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος τοὺς Κορινθίους ἀλλὰ καὶ τὸν καθένα μας (Α´ Κορ. δ´ 7). Ποιὸ χάρισμα ἔχεις τὸ ὁποῖο δὲν ἔλαβες ἀπὸ τὸν Θεό; Καὶ ἂν καθετὶ ποὺ ἔχεις, τὸ πῆρες ἀπὸ τὸν Θεό, γιατί καυχιέσαι σὰν νὰ μὴν πῆρες τίποτε; Ὀμορφιά, σωματικὴ δύναμη, μόρφωση, ταλέντα, πλοῦτος, ἀξιώματα… Τίποτε δὲν εἶναι δικό μας. Ὅλα εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ. Καὶ γιὰ ὅσα ἀποκτήσαμε μὲ δικές μας προσπάθειες, ἡ ἀ­λήθεια εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς ἔδωσε τὶς προϋποθέσεις, ὥστε νὰ τὰ ἀποκτήσουμε.
Ἔπειτα ὅλα ἐκεῖνα γιὰ τὰ ὁποῖα εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ ὑπερηφανευθεῖ ὁ ἄνθρωπος, σβήνουν μὲ τὸν θάνατο· ἢ κάποτε καὶ πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο· μὲ κάποιο ἀτύχημα, μὲ ἀσθένειες, μὲ τὸ γήρας…
Ἡ δὲ ἀρετή, τὸ μόνο ποὺ δὲν ἀφαιρεῖται οὔτε μὲ τὸν θάνατο, αὐτὸ εἶναι κατεξοχὴν Χάρις· καὶ ὁ ἀσφαλέστερος τρόπος γιὰ νὰ τὴν χάσει κανείς, εἶναι νὰ ὑπερηφανευθεῖ γι᾿ αὐτήν – ὅπως τὸ ἔπαθε ὁ Φαρισαῖος τῆς σημερινῆς Παραβολῆς.
2. Μὲ τὴ μνήμη τῶν ἁμαρτιῶν μας
Μᾶς βοηθεῖ ἐπίσης πολὺ στὴν ταπεί­νωση τὸ νὰ θυμόμαστε τὶς ἁμαρτίες μας. Γράφει σχετικὰ ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης: «Λήθην πταισμάτων τῦφος ἐργάζεται· ἐκείνων γὰρ μνήμη, ταπεινοφροσύνης πρόξενος» (Κλῖμαξ, Λόγος ΚΒ´, κγ´). Ὅταν κανεὶς ὑπερηφανεύεται, ξεχνᾶ τὶς ἁμαρτίες του· ἐνῶ ἡ ἐνθύμησή τους προξενεῖ ταπείνωση.
Εἴπαμε ὅτι ὅλα εἶναι χάρισμα τοῦ Θεοῦ. Λάθος, ὄχι ὅλα. Ἔχουμε κάτι δικό μας: τὶς ἁμαρτίες μας. Πόσες ἡμέρες ἔχουμε ζήσει πάνω στὴ γῆ; Καὶ σὲ καθεμιὰ ἀπὸ αὐτὲς πόσο ἔχουμε ἁμαρτήσει; Ἐφάμαρτες πράξεις, ἐφάμαρτα λόγια, ἐφάμαρτες σκέψεις. Πέλαγος ἁμαρτημάτων! Ἂς θυμηθοῦμε καὶ τὰ καλά μας ἔργα: πόσο λίγα εἶναι, πόσο ἀτελή, καὶ μὲ μολυσμένα ἐλατήρια. Ἔχουμε, ἀδελφοί, πολὺ ὑλικὸ γιὰ νὰ ταπεινοφρονοῦμε, γιὰ νὰ στενάζουμε μαζὶ μὲ τὸν Τελώνη: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ».
Κι ἂν ἐξομολογηθήκαμε τὶς ἁμαρτίες μας καὶ μᾶς τὶς συγχώρησε ὁ Θεός, ἂς Τὸν εὐχαριστοῦμε ταπεινὰ σὲ ὅλη μας τὴ ζωή· καὶ τέλος πάντων κάποτε τὶς διαπράξαμε· αὐτὸ εἶναι ἀρκετὸ γιὰ νὰ ταπεινοφρονοῦμε. Μόνο ἔτσι θὰ μᾶς σκεπάζει τὸ ἔλεός Του καὶ δὲν θὰ ἐπιτρέπει νὰ ἐπιστρέψουμε στὰ παλαιά.
3. Μὲ τὴν ἐξάσκηση τῆς ταπεινώσεως σὲ ὅλα
Ὁ Μέγας Βασίλειος στὴ θαυμάσια ὁμιλία του περὶ ταπεινοφροσύνης μᾶς διδάσκει ὅτι μποροῦμε νὰ ἀποκτήσουμε αὐτὴ τὴν ἀρετὴ ἐξασκώντας την σὲ καθετὶ ποὺ κάνουμε. Διότι ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὴν ἐξωτερική του συμπεριφορὰ καὶ ἀποκτᾶ ἀνάλογο φρόνημα.

Νὰ ἀσκεῖς τὴν ταπεινοφροσύνη, γράφει ὁ Ἅγιος, στὴν ἐμφάνισή σου, στὸ ντύσιμό σου, στὸ φαγητό σου, στὴ συμπεριφορά σου. Γενικά, «ἐν ἅπασιν ὑφαίρει τοῦ μεγέθους» – σὲ ὅλα νὰ ἀποφεύγεις τὴν ἐπίδειξη, τὸν ἐντυπωσιασμό.
Νὰ μὴν περιφρονεῖς κανένα. Νὰ εἶσαι φιλάνθρωπος καὶ ἐλεήμων, γλυκὺς στὰ λόγια σου, προσιτὸς σὲ ὅλους. Ἂν ἔχεις ἐξουσία, νὰ φέρεσαι μὲ ἐπιείκεια στοὺς κατωτέρους σου καὶ νὰ μὴν τοὺς ἐπιβάλλεις σκληρὲς τιμωρίες γιὰ τὸ παραμικρὸ λάθος τους, καὶ νὰ συγχωρεῖς ὅσους σοῦ μιλοῦν μὲ αὐθάδεια.
Νὰ μὴ μιλᾶς γιὰ τὸν ἑαυτό σου. Νὰ κρύβεις ὅσο εἶναι δυνατὸν τὰ προτερήματά σου. Νὰ ἀποφεύγεις τοὺς ἐπαίνους. Μὴ θέλεις νὰ βλέπουν οἱ ἄνθρωποι τὰ καλά σου ἔργα καὶ νὰ σὲ δοξάζουν· ἀλλὰ νὰ τὰ βλέπει μόνο ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος τότε θὰ σοῦ δώσει μεγάλο μισθό (ΕΠΕ 6, 126-128).

***
Ἀδελφοί, μόνη ἡ ταπείνωση μᾶς εἰσάγει στὸν Παράδεισο. Χωρὶς ταπείνωση δὲν σωζόμαστε, ὅποιες ἄλλες ἀρετὲς κι ἂν ἔχουμε ἀποκτήσει. Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου ποὺ σήμερα ξεκίνησε, πολὺ μᾶς βοηθάει στὴν ταπείνωση. Οἱ Ἀκολουθίες τοῦ Τριωδίου μᾶς θυμίζουν τὴν ἁμαρτωλότητά μας, ἐμπνέουν τὸ ταπεινὸ φρόνημα. Νὰ ζήσουμε λοιπὸν τὸ Τριώδιο. Νὰ συμμετέχουμε μὲ τὴν καρδιά μας στὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες. Νὰ ἀξιοποιήσουμε αὐτὴ τὴν εὐκαιρία ποὺ μᾶς χαρίζει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Νὰ ταπεινώσουμε τὸν ἑαυτό μας, γιὰ νὰ μᾶς ὑψώσει ὁ Θεός. Θὰ μᾶς ὑψώσει σ᾿ αὐτὴ τὴ ζωὴ ἐξαγιάζοντάς μας, καὶ στὴν ἄλλη χαρίζοντάς μας τὴ Βασιλεία Του.

Απόστολος: Τιμ. β΄ (γ΄ 10-15)
Σχετική εικόνα
Τεκνον Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία, τη αγωγή, τη προθέσει, τη πίστει, τη μακροθυμία, τη αγάπη, τη υπομονή, τοις διωγμοίς, τοις παθήμασιν, οία μοι εγένοντο εν  Αντιοχεία, εν  Ικονίω, εν Λυστροις. Οίους διωγμούς υπήνεγκα! Και εκ πάντων με ερρύσατο ο Κυριος. Και πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ  Ιησού διωχθήσονται· πονηροί δε άνθρωποι και γόητες προκόψουσιν επί το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι. Συ δε μένε εν οίς έμαθες και επιστώθης, ειδώς παρά τίνος έμαθες, και ότι από βρέφους τα ιερά γράμματα οίδας, τα δυνάμενά σε σοφίσαι εις σωτηρίαν δια πίστεως της εν Χριστώ  Ιησού. 
Αποτέλεσμα εικόνας για αποστολος κυριακης
Παιδί μου Τιμόθεε, εσύ με παρακολούθησες στη διδασκαλία, στον τρόπο ζωής, στους σκοπούς, στην πίστη, στη μακροθυμία, στην αγάπη, στην υπομονή, στους διωγμούς, στα παθήματα σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια, στο Ικόνιο, στα Λύστρα. Τι διωγμούς υπέφερα! Κι απ’ όλα με γλίτωσε ο Κύριος. Κι όχι μόνο εγώ, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του Ιησού Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι κι οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο΄ θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν. Εσύ όμως να μείνεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια. Ξέρεις από ποιον το έμαθες, και μη λησμονείς ότι από τη βρεφική σου ηλικία γνωρίζεις τη Γραφή, που μπορεί να σε κάνει σοφό οδηγώντας σε στη σωτηρία δια της πίστεως στον Ιησού Χριστό. 
Σχολιασμός
Η Εκκλησία μας, τοποθέτησε το σημερινό Αποστολικό ανάγνωσμα, στην αρχή του Τριωδίου, μιας πνευματικής περιόδου κατά την οποία ο άνθρωπος καλείται ν’ αγωνιστεί και να προετοιμάσει πνευματικά τον εαυτό του, για τη βίωση του Πάθους και της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Προβάλλονται ταυτόχρονα ως ουσιώδη στοιχεία της πνευματικής ζωής, η άσκηση, η κακοπάθεια και παράλληλα η αφοσίωση στην αλήθεια του Χριστού.
-Ο Απόστολος Παύλος, για να στηρίξει τον Τιμόθεο, αλλά και κάθε άνθρωπο στον πνευματικό αγώνα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αυτή του Τριωδίου, προβάλλει το προσωπικό του παράδειγμα και την εν Χριστώ εμπειρία του.
Η ζωή του είναι γεμάτη από πίστη, αγάπη, υπομονή, διωγμούς και παθήματα.
Πολλές φορές προκαλεί την ψυχή μας το γεγονός ότι οι άνθρωποι του Θεού, αυτοί που αγωνίζονται να ζήσουν με δικαιοσύνη, με καθαρότητα και αγάπη, συναντούν θλίψεις και διωγμούς, κινδύνους και δυσκολίες. Ένα πλήθος από παραδείγματα μέσα από την Αγία Γραφή επιβεβαιώνει την αλήθεια του λόγου του Αποστόλου Παύλου ότι «πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται». Ο δίκαιος Άβελ φονεύεται από τον φθονερό Κάϊν. Ο Ηλίας διώκεται από την αμαρτωλή Ιεζάβελ. Ο Τίμιος Πρόδρομος αποκεφαλίζεται εξ αιτίας της Ηρωδιάδος. Αλλά στην ζωή της Εκκλησίας μας, στη ζωή των Αγίων, βλέπουμε να εφαρμόζεται ο λόγος του Κυρίου προς τους Μαθητές του: «Παραδώσουσι γαρ υμάς εις συνέδρια και εν ταις συναγωγαίς αυτών μαστιγώσουσιν υμάς».
-Και συνεχίζει: «Όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν ευσεβώς εν Χριστώ Ιησού θα διωχθούν. Ο Τιμόθεος γνωρίζει πολύ καλά τους διωγμούς και τα μαρτύρια που ο διδάσκαλός του αντιμετώπισε στο παρελθόν αλλά και αντιμετωπίζει στο παρόν της επιστολής όντας δέσμιος στη Ρώμη. Ταυτόχρονα όμως γνωρίζει ότι «εκ πάντων ερρύσατο ο Κύριος» τον απόστολό του,  επιδαψιλεύοντας σ’ αυτόν τη θεία χάρη και τη θεία ενίσχυση.
Ο ίδιος ο Χριστός το έθεσε ξεκάθαρα: «Μακάριοι όσοι διώκονται για την επικράτηση του θελήματος του Θεού γιατί σ’ αυτούς ανήκει η βασιλεία του Θεού. Μακάριοι είστε όταν σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν και σας κακολογήσουν με κάθε ψεύτικη κατηγορία εξαιτίας μου. Έτσι καταδίωξαν και τους προφήτες πριν από σας» (Ματθ. ε’ 10-12). Άλλωστε από βρέφος ο Κύριος διωκόταν: «Ιδού άγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ όναρ τω Ιωσήφ λέγων˙ εγερθείς παράλαβε το παιδίον και φεύγε εις Αίγυπτον, και ίσθι εκεί έως αν είπω σοι˙ μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό» (Ματθ. β’ 13). Και όταν άρχισε το κήρυγμά και επιτελούσε τα θαύματα, άλλοι ήθελαν να Τον ρίξουν από τον γκρεμό, άλλοι Τον ονόμαζαν δαιμονισμένο (Ματθ. θ’ 34), άλλοι οινοπότη και ψευδοπροφήτη (Λουκ. ζ’ 34), ώσπου εν τέλει να Τον συνέλαβαν, τον οδήγησαν στο Πάθος και στο Σταυρό.
Ο Σταυρός επομένως, είναι το κέντρο, είναι η σφραγίδα το αποσφράγισμα της οποίας ορίζει τη γνησιότητα της πορείας του αγωνιστή. Άνθρωποι «πονηροί και γόητες» σε κάθε εποχή θα προκόψουν στο χειρότερο, έχοντας πέσει σε πλάνη οι ίδιοι και πλανώντας και άλλους ανθρώπους. Θα κερδίζουν αξιώματα, οφίκκια, χρήματα, δόξα «επίπλαστον πρόσκαιρον».
Κριτήριο στη ζωή του Χριστιανού είναι η παρουσία ή η απουσία του Χριστού από τη ζωή του. Καθοριστικό ρόλο ίσως και τιμητικό προνόμιο του ανθρώπου είναι να γνωρίζει «από βρέφους» τη θεία διδασκαλία, τον νόμο του Θεού. Ειδικότερα οι χριστιανοί γονείς έχουν ύψιστο χρέος θα λέγαμε, να προσφέρουν στα παιδιά τους νωρίς τη ζωντανή μαρτυρία της πίστεως. Μαζί με την τροφή, την ένδυση, την παιδεία, τα παιχνίδια, κλπ, είναι ανάγκη  τα παιδιά να γίνουν κοινωνοί της «κατά Θεόν ανατροφής». Αυτό γίνεται πιο επιτακτικό σήμερα, όπου η κοινωνία μας βιώνει διάφορες καταστάσεις.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Να μην παρασυρόμαστε από αυτά που βλέπουμε να κάνει ο κόσμος. Να πάρουμε δύναμη από το παράδειγμα του Χριστού, των Αποστόλων και των Αγίων μας οι οποίοι και αυτοί αντιμετώπισαν θλίψεις και διωγμούς στη ζωή τους, στην προσπάθεια τους να ζήσουν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Να θυμόμαστε πάντα όταν διωκόμαστε επειδή προσπαθούμε να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αυτά που μας αναφέρει ο Χριστός στους Μακαρισμούς: «Να αισθάνεστε χαρά και αγαλλίαση, γιατί θ’ ανταμειφθείτε και  με το παραπάνω στους ουρανούς».