Τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου: Ματθ. ε΄ 14-19
Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς· Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου ἕως ἂν πάντα γένηται. ὃς ἐὰν οὖν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων καὶ διδάξῃ οὕτω τοὺς ἀνθρώπους, ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν· ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
1. Τὸ ὑψηλότερο κίνητρο
Ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει σήμερα τὴ μνήμη τῶν ἁγίων 630 θεοφόρων Πατέρων τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία συνῆλθε τὸ 451 μ.Χ. στὴ Χαλκηδόνα τῆς Βιθυνίας. Πρὸς τιμήν τους διαβάζεται στὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα ἕνα τμῆμα ἀπὸ τὴν «ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία» τοῦ Κυρίου.
Στὴν ὁμιλία του αὐτὴ ὁ Κύριος κάλεσε τοὺς μαθητές Του νὰ φωτίζουν τὸν κόσμο μὲ τὴν ἐνάρετη ζωή τους καὶ τὸν θεοφώτιστο λόγο τους. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ πολλοὶ ἄνθρωποι θὰ ὠφελοῦνται καὶ θὰ δοξάζεται ὁ πανάγαθος Θεός: «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς», εἶπε· ἂς λάμψει τὸ φῶς τῆς ἀρετῆς σας μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δοῦν τὰ καλά σας ἔργα καὶ νὰ δοξάσουν τὸν Οὐράνιο Πατέρα σας.
Ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὸ ὑψηλότερο, εὐγενέστερο καὶ τελειότερο κίνητρο ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει ὁ ἄνθρωπος γιὰ κάθε λόγο ἢ πράξη του. Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α΄ Κορ. ι΄ 31).
Τὸ νὰ κάνει κάποιος ὅ,τι θέλει καὶ ὅπως τὸ θέλει, ἀποτελεῖ ἀποθέωση τοῦ ἀτομισμοῦ καὶ τοῦ συμφέροντος. Τὸ νὰ προσέχει τὴ γνώμη τοῦ κόσμου καὶ τὸ τί θὰ ποῦν οἱ ἄλλοι, φανερώνει μικροψυχία καὶ τραγικὴ ἀνελευθερία. Τὸ νὰ ἐνεργεῖ ὅμως ἀνάλογα μὲ τὸ τί θὰ συντελέσει περισσότερο στὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ στὴ σωτηρία τῶν ἀδελφῶν του, αὐτὸ καταξιώνει τὸν ἄνθρωπο ὡς γνήσιο παιδὶ τοῦ Οὐράνιου Πατέρα. Καὶ πῶς συντελεῖ ὁ ἄνθρωπος στὴ δόξα τοῦ Θεοῦ; Μὲ τὴν καθαρή, φωτεινή, ἁγία ζωή του! Διότι εἶναι φανέρωση τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ τὸ ὅτι μέσα στὸν ἁμαρτωλό μας κόσμο ὑπάρχουν πιστὰ καὶ ἀφοσιωμένα παιδιά Του!
Στὴν ὁμιλία του αὐτὴ ὁ Κύριος κάλεσε τοὺς μαθητές Του νὰ φωτίζουν τὸν κόσμο μὲ τὴν ἐνάρετη ζωή τους καὶ τὸν θεοφώτιστο λόγο τους. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ πολλοὶ ἄνθρωποι θὰ ὠφελοῦνται καὶ θὰ δοξάζεται ὁ πανάγαθος Θεός: «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς», εἶπε· ἂς λάμψει τὸ φῶς τῆς ἀρετῆς σας μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δοῦν τὰ καλά σας ἔργα καὶ νὰ δοξάσουν τὸν Οὐράνιο Πατέρα σας.
Ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὸ ὑψηλότερο, εὐγενέστερο καὶ τελειότερο κίνητρο ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει ὁ ἄνθρωπος γιὰ κάθε λόγο ἢ πράξη του. Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α΄ Κορ. ι΄ 31).
Τὸ νὰ κάνει κάποιος ὅ,τι θέλει καὶ ὅπως τὸ θέλει, ἀποτελεῖ ἀποθέωση τοῦ ἀτομισμοῦ καὶ τοῦ συμφέροντος. Τὸ νὰ προσέχει τὴ γνώμη τοῦ κόσμου καὶ τὸ τί θὰ ποῦν οἱ ἄλλοι, φανερώνει μικροψυχία καὶ τραγικὴ ἀνελευθερία. Τὸ νὰ ἐνεργεῖ ὅμως ἀνάλογα μὲ τὸ τί θὰ συντελέσει περισσότερο στὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ στὴ σωτηρία τῶν ἀδελφῶν του, αὐτὸ καταξιώνει τὸν ἄνθρωπο ὡς γνήσιο παιδὶ τοῦ Οὐράνιου Πατέρα. Καὶ πῶς συντελεῖ ὁ ἄνθρωπος στὴ δόξα τοῦ Θεοῦ; Μὲ τὴν καθαρή, φωτεινή, ἁγία ζωή του! Διότι εἶναι φανέρωση τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ τὸ ὅτι μέσα στὸν ἁμαρτωλό μας κόσμο ὑπάρχουν πιστὰ καὶ ἀφοσιωμένα παιδιά Του!
2. Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη
Ἡ θαυμαστὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου προχωροῦσε πολὺ περισσότερο ἀπὸ τὸ Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ φώτιζε νέες πτυχὲς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ὅμως δὲν καταργοῦσε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος εἶπε: «Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι»· μὴ νομίσετε ὅτι ἦλθα γιὰ νὰ καταργήσω καὶ ν’ ἀκυρώσω τὸν ἠθικὸ νόμο τοῦ Μωυσῆ ἢ τὴ διδασκαλία τῶν προφητῶν. Δὲν ἦλθα νὰ τὰ καταργήσω αὐτά, ἀλλὰ νὰ τὰ συμπληρώσω καὶ νὰ σᾶς τὰ παραδώσω τέλεια.
Καὶ πράγματι συμπλήρωσε τὸ Νόμο ὁ θεῖος Διδάσκαλος. Ὁ Νόμος ἀπαγόρευε τὴν πράξη τῆς παραβάσεως, ὁ Χριστὸς καταπολέμησε τὴν αἰτία ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κάθε παρεκτροπή. Π.χ. ὁ Κύριος ὄχι μόνο καταδικάζει τὸν φόνο ἀλλὰ καὶ τὴν ὀργή, ποὺ ὁδηγεῖ σ’ αὐτὸ τὸ ἔγκλημα. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἦταν ἀπαραίτητη, διότι «παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν» (Γαλ. γ΄ 24), μᾶς βοήθησε νὰ ὁδηγηθοῦμε στὸν Χριστό. Θὰ παρέμενε ὅμως ἀτελὴς ἂν ὁ Κύριος δὲν τὴν συμπλήρωνε μὲ τὴν τέλεια ἀποκάλυψη: τὴν Καινὴ Διαθήκη. Ἔτσι ἡ Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη συνυπάρχουν σὲ ἀδιάσπαστη ἑνότητα.
Καὶ πράγματι συμπλήρωσε τὸ Νόμο ὁ θεῖος Διδάσκαλος. Ὁ Νόμος ἀπαγόρευε τὴν πράξη τῆς παραβάσεως, ὁ Χριστὸς καταπολέμησε τὴν αἰτία ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κάθε παρεκτροπή. Π.χ. ὁ Κύριος ὄχι μόνο καταδικάζει τὸν φόνο ἀλλὰ καὶ τὴν ὀργή, ποὺ ὁδηγεῖ σ’ αὐτὸ τὸ ἔγκλημα. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἦταν ἀπαραίτητη, διότι «παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν» (Γαλ. γ΄ 24), μᾶς βοήθησε νὰ ὁδηγηθοῦμε στὸν Χριστό. Θὰ παρέμενε ὅμως ἀτελὴς ἂν ὁ Κύριος δὲν τὴν συμπλήρωνε μὲ τὴν τέλεια ἀποκάλυψη: τὴν Καινὴ Διαθήκη. Ἔτσι ἡ Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη συνυπάρχουν σὲ ἀδιάσπαστη ἑνότητα.
3. Τὸ αἰώνιο κύρος τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ
Ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ ἔχει κύρος διαχρονικὸ καὶ αἰώνιο. Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶπε στὴ συνέχεια ὁ Κύριος: «ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου». Ἀληθινὰ σᾶς λέω καὶ μὲ κάθε ἐπισημότητα σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι ὅσο παραμένει καὶ δὲν καταστρέφεται ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, οὔτε ἕνα γιώτα ἢ ἕνα κόμμα, οὔτε δηλαδὴ ἡ πιὸ μικρὴ ἀπὸ τὶς ἐντολὲς δὲν θὰ παραπέσει ἀπὸ τὸ Νόμο καὶ δὲν θὰ χάσει τὸ κύρος της.
Λένε μερικοὶ ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο γράφτηκε σὲ ἄλλη ἐποχὴ καὶ ὅτι τάχα δὲν ἐφαρμόζεται σήμερα. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ὅμως ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ σταματήσει νὰ ὑπάρχει καὶ νὰ ἰσχύει. Ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι τέλειος, τέλειος εἶναι καὶ ὁ λόγος Του. Καὶ τὸ τέλειο δὲν δέχεται βελτιώσεις καὶ ἀλλαγές. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ ἀλλάξουμε νοοτροπία γιὰ νὰ προσαρμοστοῦμε στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, κι ὄχι νὰ προσπαθοῦμε νὰ φέρουμε τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ στὰ μέτρα μας.
Αὐτὴ τὴν ἀκρίβεια στὴν ὀρθὴ πίστη καὶ ζωὴ φανέρωσαν «ἔργῳ καὶ λόγῳ» οἱ ἅγιοι Πατέρες ποὺ σήμερα ἑορτάζουμε. Φωτισμένοι ἀπὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα διατύπωσαν στὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τὸ θεμελιῶδες δόγμα γιὰ τὴν ἕνωση τῶν δύο φύσεων στὸ πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου κι ἔτσι ἀπέδειξαν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι «χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. ιγ΄ 8).
Λένε μερικοὶ ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο γράφτηκε σὲ ἄλλη ἐποχὴ καὶ ὅτι τάχα δὲν ἐφαρμόζεται σήμερα. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ὅμως ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ σταματήσει νὰ ὑπάρχει καὶ νὰ ἰσχύει. Ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι τέλειος, τέλειος εἶναι καὶ ὁ λόγος Του. Καὶ τὸ τέλειο δὲν δέχεται βελτιώσεις καὶ ἀλλαγές. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ ἀλλάξουμε νοοτροπία γιὰ νὰ προσαρμοστοῦμε στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, κι ὄχι νὰ προσπαθοῦμε νὰ φέρουμε τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ στὰ μέτρα μας.
Αὐτὴ τὴν ἀκρίβεια στὴν ὀρθὴ πίστη καὶ ζωὴ φανέρωσαν «ἔργῳ καὶ λόγῳ» οἱ ἅγιοι Πατέρες ποὺ σήμερα ἑορτάζουμε. Φωτισμένοι ἀπὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα διατύπωσαν στὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τὸ θεμελιῶδες δόγμα γιὰ τὴν ἕνωση τῶν δύο φύσεων στὸ πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου κι ἔτσι ἀπέδειξαν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι «χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἑβρ. ιγ΄ 8).