Σάββατο 26 Μαρτίου 2016

Β' Κυριακή νηστειών: Θεραπεία του παραλυτικού-Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά

Ευαγγέλιο-Απόστολος - Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς.

Ευαγγέλιο Κυριακής: Μάρκ. β’ 1-12
1 ΚΑΙ εἰσῆλθε πάλιν εἰς Καπερναοὺμ δι᾿ ἡμερῶν καὶ ἠκούσθη ὅτι εἰς οἶκόν ἐστι. 2 καὶ εὐθέως συνήχθησαν πολλοί, ὥστε μηκέτι χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν· καὶ ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον. 3 καὶ ἔρχονται πρὸς αὐτὸν παραλυτικὸν φέροντες, αἰρόμενον ὑπὸ τεσσάρων. 4 καὶ μὴ δυνάμενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσι τὸν κράβαττον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο. 5 ἰδὼν δὲ ὁ  Ἰησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ· τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου. 6 ἦσαν δέ τινες τῶν γραμματέων ἐκεῖ καθήμενοι καὶ διαλογιζόμενοι ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν· 7 τί οὗτος οὕτω λαλεῖ βλασφημίας; τίς δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός; 8 καὶ εὐθέως ἐπιγνοὺς ὁ  Ἰησοῦς τῷ πνεύματι αὐτοῦ ὅτι οὕτως αὐτοὶ διαλογίζονται ἐν ἑαυτοῖς, εἶπεν αὐτοῖς· τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; 9 τί ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν τῷ παραλυτικῷ, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει; 10 ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἀφιέναι ἐπὶ τῆς γῆς ἁμαρτίας ~ λέγει τῷ παραλυτικῷ. 11 σοὶ λέγω, ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. 12 καὶ ἠγέρθη εὐθέως, καὶ ἄρας τὸν κράβαττον ἐξῆλθεν ἐναντίον πάντων, ὥστε ἐξίστασθαι πάντας καὶ δοξάζειν τὸν Θεὸν λέγοντας ὅτι οὐδέποτε οὕτως εἴδομεν.
...
 Μάρκ. 2, 1-12  Ακούσαμε σήμερα τον Ευαγγελιστή Μάρκο να μας διηγείται την θεραπεία ενός παραλύτου στην Καπερναούμ, όπου ο Χριστός είχε πάει για να διδάξει τον λαό. Ως συνήθως, στο σπίτι που βρισκόταν επικρατούσε το αδιαχώρητο, από το πλήθος που είχε συναχθεί για να Τον ακούσει, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι που μετέφεραν τον παράλυτο να μη μπορούν να προσεγγίσουν. Αποφασίζουν λοιπόν να χαλάσουν την στέγη, να αφαιρέσουν δηλαδή τα κεραμίδια και να κατεβάσουν με σχοινιά το κρεβάτι με τον παράλυτο μπροστά στα πόδια του Ιησού. Εκείνος, μόλις είδε την πίστη των ανθρώπων, λέει στον παράλυτο “παιδί μου, οι αμαρτίες σου έχουν συγχωρεθεί”. Αγανάκτησαν οι γραμματείς, καθώς σκέφτηκαν ότι μόνον ο Θεός έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες, και ο καρδιογνώστης Κύριος τους ρωτά “γιατί σκέφτεστε πονηρά; τί είναι ευκολότερο, να πω ότι συγχωρούνται οι αμαρτίες σου, ή σήκω και πάρε το κρεβάτι σου και περπάτα;” Και για να δείξει σε όλους ότι έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες, στρέφεται στον παράλυτο και τον διατάζει να σηκωθεί. Κι εκείνος σηκώθηκε, πήρε το κρεβάτι του στους ώμους και επέστρεψε στο σπίτι του, αφήνοντας πίσω του όλους να δοξάζουν τον Θεό και να λένε ότι ποτέ δεν είχαν δει τόσο μεγάλο θαύμα. Η διήγηση αυτή δεν έχει τεθεί τυχαία μέσα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και μάλιστα την δεύτερη Κυριακή, που βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή της νηστείας. Μέσα από το θαύμα που επιτελεί ο Χριστός, τονίζει τη σπουδαιότητα και την σημασία της αφέσεως των αμαρτιών μας από τον Θεό, σημασία πολύ μεγαλύτερη από την ίαση οποιουδήποτε σωματικού νοσήματος. Συχνά παρακαλούμε τον Θεό να μας βοηθήσει και να μας απαλλάξει από προβλήματα που σχετίζονται με τη σωματική μας ακεραιότητα, με την υγεία μας, ή άλλοτε με τις βιοτικές μας ανάγκες και την σκληρή καθημερινότητα. Και είναι αλήθεια ότι τις περισσότερες φορές ανταποκρίνεται στα αιτήματά μας, ιδιαίτερα όταν αυτά συνοδεύονται με πίστη, με ζέση καρδιάς. Ωστόσο, πέρα από τα καθημερινά, πέρα από τα υλικά ή τα θέματα που άπτονται της υγείας, βρίσκεται η ανάγκη για την παρά Θεού συγχώρεση, για την άφεση των αμαρτιών μας, για την αποκατάσταση της αγαπητικής σχέσεως με τον Θεό και τον πλησίον, μέσα από την χάρη και την ευεργεσία του Αγίου Πνεύματος. Επομένως, αν θεωρούμε σημαντική την ανταπόκριση του Θεού στα κάθε είδους αιτήματά μας, ακόμη περισσότερο σημαντικό είναι να ανταποκρίνεται στο αίτημά μας για άφεση των αμαρτιών μας. Την Κυριακή του Ασώτου είδαμε την σημασία της επιστροφής του ανθρώπου στον Θεό, που με ταπείνωση λέει: “Πάτερ, ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου”. Σήμερα βλέπουμε τη σπουδαιότητα της πρότασης του Θεού: “Τέκνον, αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου”. Αν με ένα Του λόγο θεραπεύει το παράλυτο σώμα και το κάνει πιο δυνατό από ποτέ, και ο λόγος Του που συγχωρεί την αμαρτία είναι εξίσου θεραπευτικός για τις λαβωμένες καρδιές μας, και εξίσου αναζωογονητικός για τις ψυχές μας. Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος. Μόνο μια λέξη από τον Θεό, μια ανταπόκριση στο αίτημά μας για συγγνώμη. Ζητούμενο βέβαια για την ανταπόκριση εκ μέρους του Θεού, δεν είναι άλλο από την πίστη. Η πίστη είναι αυτή που ελκύει το έλεος και την αγάπη του Θεού, η πίστη είναι αυτή που κάνει δυνατή την πραγματοποίηση του θαύματος. Αν διαβάσουμε την Καινή Διαθήκη, θα δούμε ότι σε κάθε θαύμα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πίστη προς τον Θεό. Πολλοί άνθρωποι, τόσο στις μέρες μας όσο και παλαιότερα, ζητούν να δουν ένα θαύμα για να πιστέψουν, δικαιολογώντας τρόπον τινά το έλλειμμα πίστεως μέσα τους, ή την αμφισβήτηση σε κάθε τι που υπερβαίνει τα όρια του αισθητού ή της επεξεργασίας μέσα από τη λογική. Όμως ακόμα κι αν δουν κάποιο θαύμα, σπεύδουν και πάλι να το αμφισβητήσουν, σπεύδουν και πάλι να απιστήσουν, προφασιζόμενοι ακόμη και τα πιο απίθανα πράγματα, ακόμη και τα πιο παράλογα, οτιδήποτε μπορεί να σταθεί ως δικαιολογία για την απιστία τους. Αυτά τα δύο στοιχεία, την ανάγκη για σταθερή πίστη προς τον Θεό και την ανάγκη να στραφούμε στην ίαση του πνευματικού μας κόσμου διά της αφέσεως των αμαρτιών μας από τον ίδιο τον Θεό, μας τονίζει η σημερινή περικοπή. Μας παροτρύνει δηλαδή να μη μείνουμε μόνο στα εξωτερικά στοιχεία της Σαρακοστής, την νηστεία δηλαδή και την προσευχή, αλλά να επιμείνουμε στην καλλιέργεια της πίστεως και στην επιμέλεια για την ίαση και αποθεραπεία της ψυχής μας. Μόνο τότε θα είναι αποτελεσματικός ο αγώνας μας, ειδικά τούτη την περίοδο, όταν ασχοληθούμε εντατικά και με τον έσω άνθρωπο, με τα πάθη μας που δεν είναι ευδιάκριτα, κι όμως συχνά ταλαιπωρούν την ψυχή μας και παραλύουν τις πνευματικές μας δυνάμεις. Ας μη ξεχνάμε επομένως στις προσευχές μας να εκζητούμε με πίστη τη συγγνώμη του Θεού, και να είμαστε βέβαιοι ότι θα φροντίσει και για κάθε άλλο θέμα μας απασχολεί, όπως άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός έχει πει. π. X.B. --- 

Πηγή: Απλά και Ορθόδοξα: http://xerouveim.blogspot.gr/2010/02/28-2-2009.html


Απόστολος Β' Κυριακής των Νηστειών 


 Ἑβρ. 1.10 - 2.3 Κατ᾽ ἀρχάς σὺ, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί· αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ διαμένεις· καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτούς, καὶ ἀλλαγήσονται· σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσι. Πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἴρηκέ ποτε· κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχ θρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν; Διὰ τοῦτο δεῖ περισσοτέρως ἡμᾶς προσέχειν τοῖς ἀκουσθεῖσι, μή ποτε παραρρυῶμεν. Εἰ γὰρ ὁ δι᾽ Ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος ἐγένετο βέβαιος, καὶ πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας; ἥτις ἀρχὴν λαβοῦσα λαλεῖσθαι διὰ τοῦ Κυρίου, ὑπὸ τῶν ἀκουσάντων εἰς ἡμᾶς ἐβεβαιώθη.
...
 Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών σήμερα, και ο απόστολος Παύλος μάς υπενθυμίζει να μη αμελούμε την σωτηρία μας. Και για τον σκοπό αυτό αντιπαραβάλλει τον λόγο του Χριστού, ο οποίος είναι ο προ αιώνων Θεός, με τους λόγους των αγγέλων που συναντάμε στην Παλαιά Διαθήκη. «Από την αρχή», λέει, «εσύ Κύριε θεμελίωσες την γη, και έργα των χεριών σου είναι οι ουρανοί· αυτοί χάνονται, εσύ όμως παραμένεις· και όλοι θα παλιώσουν σαν το ένδυμα, και σαν το πανωφόρι θα τούς τυλίξεις και θα αλλάξουν· εσύ όμως είσαι αναλλοίωτος και δίχως τέλος». Ανακεφαλαιώνει ο απόστολος ολόκληρη την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, από την δημιουργία του κόσμου κατά την Γένεση μέχρι την διασάλευση του σύμπαντος και την ανακαίνισή του, που περιγράφονται στην Αποκάλυψη. Εσύ είσαι, Κύριε, ομολογεί, ο Δημιουργός και ο Κριτής του κόσμου. Και ανάμεσα στα δύο ακραία γεγονότα, Εσύ είσαι το φως και ο σωτήρ του κόσμου, η οδός, η αλήθεια και η ζωή. Και συνεχίζει με την εξής ερώτηση: «σε ποιον από τους αγγέλους είπε ποτέ (ο Θεός), “κάτσε στα δεξιά μου μέχρι να υποτάξω στα πόδια σου τους εχθρούς σου”; δεν είναι όλοι (οι άγγελοι) λειτουργικά πνεύματα, που αποστέλλονται σε διακονία για εκείνους που πρόκειται να κληρονομήσουν την σωτηρία;». Ένα κοινό σημείο και μία μεγάλη διαφορά έχει ο Χριστός από τους αγγέλους. Το κοινό σημείο, είναι ότι ο λόγος και των δύο είναι λόγος που προέρχεται από τον Θεό και αποσκοπεί στην σωτηρία μας· η δε διαφορά, ότι ο μεν λόγος των αγγέλων είναι έμμεσος, κατόπιν εντολής του Θεού, του δε Χριστού άμεσος, καθότι «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ὑμῖν» (Ιω. 1.14). Γι αυτό και ο Θεός Πατήρ απευθύνεται στον Θεό Λόγο με λόγια τα οποία δεν είπε ποτέ στους αγγέλους, και τον θέτει εκ δεξιών του, επειδή είναι «φῶς ἐκ φωτός, Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ». Η βαρύτητα των λόγων του Χριστού, επομένως, θα πρέπει να μάς καθιστά προσεκτικούς στην ζωή μας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο απόστολος Παύλος καταλήγει λέγοντας: «Γι αυτό πρέπει εμείς να προσέχουμε πολύ περισσότερο αυτά που έχουμε ακούσει, μήπως κάποια στιγμή παρασυρθούμε. Γιατί, αν ο λόγος τον οποίο διατύπωσαν οι άγγελοι αποδείχθηκε αληθινός, και κάθε παράβαση και παρακοή έλαβε τον δίκαιο μισθό της, πώς εμείς θα ξεφύγουμε εάν αμελήσουμε τόσο μεγάλη σωτηρία; η οποία, αφού άρχισε να κηρύττεται από τον Κύριο, βεβαιώθηκε σε εμάς από εκείνους που τον άκουσαν». Γνωρίζουμε, μάς λέει, ότι ο λόγος των αγγέλων αποδείχθηκε αληθινός, και ότι εκείνοι που τον αθέτησαν τελικά ανταμείφθηκαν με δίκαιη τιμωρία. Γνωρίζουμε επίσης, ότι ο λόγος του Χριστού είναι λόγος αληθινός και σωτήριος, και ότι έχει μεταδοθεί σε εμάς από τους αυτόπτες και αυτήκοους μάρτυρες, τους Αγίους Αποστόλους και Ευαγγελιστές. Επομένως, τί θα μάς συμβεί εάν αθετήσουμε την ίδια μας την σωτηρία; Άρα, οφείλουμε να είμαστε διπλά προσεκτικοί, ώστε να μη παρασυρθούμε. Δεν είναι δύσκολο να παρασυρθούμε, και μάλιστα έχει πολλές μορφές η πλάνη. Πολλές φορές διαμορφώνουμε μία δική μας αντίληψη για την σημασία των λόγων του Ευαγγελίου, η οποία μάλιστα δεν απέχει και πολύ από το να μάς οδηγήσει σε αίρεση. Άλλοτε παρασυρόμαστε από τις επιθυμίες και από τις ηδονές του βίου, τρεφόμενοι με ξυλοκέρατα, ωσάν τον άσωτο υιό. Άλλοτε πάλι, τρέχουμε πίσω από πλανώντες και πλανεμένους, λησμονώντας ότι τα πάντα και οι πάντες οφείλουμε να προσβλέπουμε και να δείχνουμε στον Χριστό. Άλλοτε πάλι γινόμαστε κριτές της οικουμένης, και στέλνουμε τους αδελφούς μας στον παράδεισο ή στην κόλαση, λες και είμαστε καρδιογνώστες, λησμονώντας την εντολή του Κυρίου μας «μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε» (Ματθ. 7.1) Άλλοτε πάλι, ο πειρασμός έρχεται να ενσπείρει μύριους λογισμούς στην καρδιά μας, κυρίως εκ των δεξιών, στους οποίους υποκύπτουμε· και στην συνέχεια μάς ελέγχει, όχι για να μετανοήσουμε αλλά για να μάς οδηγήσει στην απόγνωση, στην ακηδία, στην απελπισία, στον πνευματικό θάνατο, όπως έπραξε με τον Ιούδα. Άλλοτε πάλι, νομίζουμε ότι επειδή τηρήσαμε δυο-τρεις από τις εντολές του Θεού, επειδή κρατήσαμε την νηστεία ή κάναμε και καμιά ελεημοσύνη, μάς οφείλει και τον παράδεισο· και λησμονούμε ότι τα έργα μας δεν πρέπει να διακατέχονται ούτε από τον φόβο της κολάσεως, ούτε από την προσδοκία της μελλοντικής ανταποδώσεως, αλλά από την αγάπη προς τον Θεό, η οποία καθρεφτίζεται και καλλιεργείται μέσα από την αγάπη προς τον πλησίον· γιατί «ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς» (Α' Κορ. 13.5). Όλα αυτά μάς τα θυμίζει σήμερα ο απόστολος Παύλος, προκειμένου να συνεχίσουμε τον αγώνα μας, και ειδικά ετούτη την ευλογημένη περίοδο της Μεγάλης Τεσαρακοστής, με αδιάπτωτο σθένος, με νήψη, δηλαδή με προσοχή μεγάλη και επιφυλακή των πνευματικών μας αισθήσεων, με πίστη στα σωτήρια λόγια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, με μετάνοια, με εξομολόγηση καρδίας, με προσευχή προς τον Θεό και με αγάπη προς τον πλησίον. Ας μη αθετήσουμε, λοιπόν, την σωτηρία μας, ας μη αποκάμουμε από τις τρικυμίες του βίου, ας κάνουμε πράξη στην ζωή μας τις εντολές του Χριστού, ο οποίος είπε ότι «ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τὸν λόγον μου τηρήσει, καὶ ὁ πατήρ μου ἀγαπήσει αὐτόν, καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεθα καὶ μονὴν παρ' αὐτῷ ποιήσομεν» (Ιω. 14.23). Η αρχή δηλαδή της αγάπης προς τον Θεό είναι η τήρηση των εντολών του, και το τέλος αυτής είναι η κοινωνία με τον Θεό, τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Αμήν. π.Χ.Β. ---

 Πηγή: Απλά και Ορθόδοξα: http://xerouveim.blogspot.gr/2015/03/8-3-2015.html


Β! ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ - ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Ο θείος αυτός πατέρας, καταγόταν από την Aσία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Τελείωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία, ρητορική και φυσική. Στη λογική, κατά την αποφοιτήριο διάλεξή του ενώπιον του αυτοκράτορα και των αξιωματούχων, ο πρύτανης του πανεπιστημίου ανεφώνησε με θαυμασμό ότι αν ήταν παρών και ο ίδιος Aριστοτέλης θα τον επαινούσε.
Μετά τις σπουδές του όμως, απέρριψε τη προσφορά υψηλών αξιωμάτων του αυτοκράτορα, εγκατέλιψε τα βασίλεια και από είκοσι χρονών ασκήτευσε στο Άγιον Όρος. Πρώτα στην Λαύρα του Βατοπεδίου κατόπιν στη Λαύρα του Αθανασίου καθώς και στην ερημική τοποθεσία Γλωσσία, σημερινή Προβάτα. Ανεχώρησε από το Όρος για τα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Θεσσαλονίκη είδε σε όραμα τον Άγιο Δημήτριο που του απαίτησε να μείνει και να μονάσει εκεί κοντά. Εμόνασε τότε στη Βέροια και τριάντα χρονών έγινε ιερέας. Εκεί πλήθη μοναχών και λαϊκών προσέτρεχαν να τον συμβουλευθούν. Μετά πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και εκεί σε όραμα έλαβε εντολή να ασχοληθεί με δογματικά θέματα. Κατόπιν λόγω της φήμης του αναγκάσθηκε να γίνει ηγούμενος για ένα χρόνο στη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα έγινε και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε λόγω περιπετειών, από τη δράση του, μέχρι και φυλακής.
Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου.
Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα ιδιαίτερα δογματικά για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.
Μετά στασιμότητα πολλών αιώνων ο Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης. Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.
Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ιωάννου ότι <<τον Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε>> και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε: <<οι καθαροί στην καρδία τον Θεόν όψονται>> (Ματθ. 5,8). Θεμελιώδης προσφορά του Γρηγορίου στην θεολογία είναι η διάκρισις στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά θεότης (εδώ αναφέρεται το ουδείς εώρακε) και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότης κ.λ.π.
Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.
Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου. Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξο σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού. Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόστασις των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.
Προβάλλει λοιπόν η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας <<Κυριακής της Ορθοδοξίας>>
Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.
(*) Ε.Π.Ε ΓΡΗΓ.ΠΑΛΑΜΑ Τομ. 9ος.