"...φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ,"
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός
Ευαγγέλιο: Μάρκ. (α, 1-8)
1 Ἀρχὴ τοῦ εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. 2 Ὡς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· 3 φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ, 4 ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. 5 καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ Ἰουδαία χώρα καὶ οἱ Ἱεροσολυμῖται, καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ ὑπ’ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. 6 ἦν δὲ ὁ Ἰωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. 7 καὶ ἐκήρυσσε λέγων· Ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. 8 ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ.
Νεοελληνική Απόδοση
Αυτή είναι η αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού. Στα βιβλία των προφητών είναι γραμμένο: Στέλνω τον αγγελιοφόρο μου πρίν απο σένα, για να προετοιμάσει τον δρόμο σου! Μια φωνή βροντοφωνάζει στην έρημο: ετοιμάστε τον δρόμο για τον Κύριο, ισιώστε τα μονοπάτια να περάσει. Σύμφωνα μ’ αυτά, παρουσιάστηκε ο Ιωάννης, ο οποίος βάφτιζε στην έρημο και κήρυττε να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να βαφτιστούν, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Πήγαιναν σ’ αυτόν όλοι οι κάτοικοι της Ιουδαίας και οι Ιεροσολυμίτες, κι όλους τους βάφτιζε στον ποταμό Ιορδάνη, καθώς ομολογούσαν τις αμαρτίες τους. Ο Ιωάννης φορούσε ρούχο απο τρίχες καμήλας και δερμάτινη ζώνη στη μέση του, έτρωγε ακρίδες, και μέλι απο αγριομέλισσες. Στο κήρυγμα του τόνιζε:«Έρχεται ύστερα απο μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και που εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί απο τα υποδήματα του. Εγω σας βάφτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαφτίσει με Άγιο Πνεύμα».
Σχολιασμός
Κυριακή προ των Φώτων η σημερινή και το Ευαγγελικό ανάγνωσμα αποτελεί την αρχή του Ευαγγελίου του Ευαγγελιστή Μάρκου. Μέσα από αυτό γίνεται αναφορά στην αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, το οποίο αναγγέλλει ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Μας παρουσιάζει τον ερχομό του Ιωάννη ο οποίος έχει ως στόχο να προετοιμάσει το δρόμο από τον οποίο θα περάσει ο Ιησούς Χριστός. Γίνεται ακόμη αναφορά στον τρόπο που προετοιμάζει το δρόμο αλλά και στον τρόπο με τον οποίο ζούσε.
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Ήταν ο τελευταίος από τους προφήτες και ο μεγαλύτερος των προφητών. Ζούσε στην έρημο με άσκηση και μεγάλη εγκράτεια. Φορούσε ένα ρούχο φτιαγμένο από τρίχες καμήλας και στη μέση του είχε μια δερμάτινη ζώνη. Τρεφόταν από ακρίδες και άγριο μέλι από αγριομέλισσες. Η ακρίδες είναι: είτε η ακρίδες διαφόρων άγριων χόρτων που βλαστούνε στην περιοχή, ή τα γνωστά έντομα τα οποία χρησιμοποιούν και οι Βεδουίνοι που ζουν στην περιοχή μέχρι σήμερα, τα οποία ξηραίνουν και μετά τα τρώνε. Σαν κύριο έργο του Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είχε την προετοιμασία των ανθρώπων έτσι ώστε να είναι έτοιμοι για να δεχθούν τον Μεσσία.
Η αναμονή του Μεσσία την εποχή εκείνη ήταν κάτι το αναμενόμενο. Η φθορά και η ανηθικότητα κυριαρχούσε στην ζωή των ανθρώπων. Η εμφάνιση του Ιωάννου και το κήρυγμα του, που ήταν κήρυγμα μετανοίας, αποτελούσε δείχτη προς τον οποίο θα στρέφονταν οι άνθρωποι ώστε να προετοιμαστούν για τον ερχομό του Μεσσία ο οποίος θα έφερνε μια πραγματικά νέα εποχή για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Οι συνοπτικοί Ευαγγελιστές όταν μας μιλούν για τον Ιωάννη μας υπενθυμίζουν το σχετικό χωρίο από τον προφήτη Μαλαχία «ούτος εστί περί ου γέγραπται˙ ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελον μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου εμπροσθέν σου» (Μαλαχ. γ΄, 1). Αυτό γίνεται έτσι ώστε να φανερωθεί η εκ Θεού αποστολή του Ιωάννη, για να ετοιμάσει την οδό του Κυρίου. Ο ίδιος ο Ιωάννης διακηρύσσει ότι έρχεται ύστερα από μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί από τα υποδήματα του. Εγώ σας βάφτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαφτίσει με Άγιο Πνεύμα. Την μεγαλύτερη μαρτυρία για τον Ιωάννη μας την δίνει ο ίδιος ο Χριστός ο οποίος μας λέγει: «αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού », δηλαδή σας βεβαιώνω πως μάνα δε γέννησε ως τώρα άνθρωπο πιο μεγάλο από τον Ιωάννη το Βαπτιστή. (Ματ. 11,11).
Η εμφάνιση και το κήρυγμα του Προδρόμου ήταν μια πρόσκληση προς την ανθρωπότητα για μετάνοια. Καλούσε τους ανθρώπους να καθαρίσουν τις ψυχές τους από την κακία και την αμαρτία. Είχε γίνει οδοδείχτης που προετοίμαζε τους ανθρώπους, δείχνοντας τους το δρόμο προς τον Ιησού Χριστό. Δεν προσπαθούσε κηρύσσοντας με διάφορα καλά λόγια να ικανοποιήσει τις διάφορες τάξεις ανθρώπων που ερχόντουσαν να τον ακούσουν. Κήρυττε και έλεγχε με αυστηρά λόγια τους πάντες που παρέβαιναν το Νόμο του Θεού χωρίς να υπολογίζει τίποτα. Φτάνει στο σημείο να ελέγχει και τον ίδιο τον Ηρώδη ο οποίος είχε παράνομο δεσμό με τη γυναίκα του αδελφού του. Ελέγχει με τόση αυστηρότητα, μήπως και καταφέρει να τους ξυπνήσει μέσα από το λήθαργο της αμαρτίας που είχαν περιέλθει.
Η υπόδειξη αυτή του Προδρόμου προς τον αληθινό Μεσσία τον Ιησού Χριστό αποτελεί και για μας σήμερα ένα επίκαιρο μήνυμα. Η απομάκρυνση του στόχου της ζωής μας από τον Χριστό και ο προσανατολισμός του σε οικονομικές και κοινωνικές επιτυχίες μας έχουν οδηγήσει σε τραγικές απογοητεύσεις και αδιέξοδα που είναι σε όλους μας ορατά. Η αρχή του νέου έτους πριν δύο μέρες, ας αποτελέσει την αρχή την οποία θα βάλει ο καθένας μας στη ζωή του έτσι ώστε να στραφούμε προς τον Χριστό τον οποίο μας υπέδειξε ο Πρόδρομος και αποτελεί τον αληθινό Σωτήρα μας. Αμήν.
Απόστολος: Β΄ Τιμ. (δ΄ 5-8)
Τέκνον Τιμόθεε, νήφε εν πάσι, κακοπάθησον, έργον ποίησον ευαγγελιστού, την διακονίαν σου πληροφόρησον. Εγώ γαρ ήδη σπένδομαι, και ο καιρός της εμής αναλύσεως εφέστηκε. Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα· λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος, ον αποδώσει μοι ο κύριος εν εκείνῃ τη ημέρα, ο δίκαιος κριτής, ου μόνον δε εμοί, αλλά και πάσι τοις ηγαπηκόσι την επιφάνειαν αυτού.
Νεοελληνική Απόδοση
Παιδί μου, Τιμόθεε, να είσαι άγρυπνος για να τα’ αντιμετωπίσεις όλα. Να κακοπαθήσεις, να εργαστείς για τη διάδοση του Ευαγγελίου, να εκπληρώσεις το καθήκον σου στην υπηρεσία του Θεού. Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου σπονδή στο Θεό, έφτασε ο καιρός να φύγω από τον κόσμο. Αγωνίστηκα τον ωραίο αγώνα, έτρεξα το δρόμο ως το τέλος, φύλαξα την πίστη. Τώρα πια με περιμένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, που μ’ αυτό θα με ανταμείψει ο Κύριος εκείνη την ημέρα ο δίκαιος κριτής. Κι όχι μόνο εμένα, αλλά κι όλους εκείνους που περιμένουν με αγάπη τον ερχομό του.
Σχολιασμός
Η «Επιφανεία» του Κυρίου
Η σημερινή Κυριακή ονομάζεται «Κυριακή πρό των Φώτων». Είναι η Κυριακή που προηγείται της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Αγίων Θεοφανείων ή Επιφανείων ή Φώτων. Το θέμα της εορτής των Θεοφανείων είναι η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό απο τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και η φανέρωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδας που συνέβη κατά τη Βάπτιση του Κυρίου. Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι απόσπασμα απο την δεύτερη προς Τιμόθεο επιστολή του αποστόλου των εθνών Παύλου. Απο μια πρώτη ανάγνωση δεν φαίνεται να έχει άμεση τουλάχιστο σχέση με τη μεγάλη εορτή που έρχεται. Ωστόσο στο τέλος της περικοπής ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού (του Χριστού)».
Στην αρχή του αποστολικού αναγνώσματος ο απόστολος Παύλος απευθυνόμενος στο μαθητή του Τιμόθεο, τον καλεί να βρίσκεται σε πνευματική επαγρύπνηση και εγρήγορση. Οι εχθροί της Εκκλησίας καραδοκούν. Οι χριστιανοί πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση. Ιδιαίτερα δε όσον αφορά τον αόρατο πόλεμο που προέρχεται απο τον εχθρό της σωτηρίας μας, το διάβολο. Τον καλεί επίσης να κακοπαθήσει και να κάνει έργο ευαγγελιστού. Ο ευαγγελισμός των ανθρώπων, η διάδοση δηλαδή του χριστιανικού μηνύματος, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Το ιεραποστολικό έργο σημαίνει διώξεις και πιθανόν μαρτύριο. Ωστόσο ο θείος Παύλος καλεί τον μαθητή του να εργαστεί για τη διάδοση του ευαγγελικού λόγου, με ότι και αν αυτό συνεπάγεται.
Ο Απόστολος των εθνών όμως, δεν εξαιρεί τον εαυτό του απο τα πιο πάνω. Αυτός πρώτος θα θυσιαστεί. Αναφερόμενος στον εαυτό του ο Παύλος, γράφει ότι ήρθε η ώρα να χύσει το αίμα του, να θυσιαστεί για τον Χριστό και την Εκκλησία. Αναφέρεται σαφώς στο επικείμενο μαρτύριο του, που συνέβη στη Ρώμη το 68 μ.Χ. Στη συνέχεια της περικοπής ο Παύλος αναφέρει τρία σημαντικά στοιχεία που πρέπει να διέπουν τον κάθε χριστιανό. Αναφερόμενος και πάλι στον εαυτό του γράφει ότι αγωνίστηκε τον καλό αγώνα, διέτρεξε μέχρι τέλους τον δρόμο και διαφύλαξε την πίστη. Ο καλός αγώνας είναι ο πνευματικός αγώνας. Ο δρόμος που διέτρεξε μέχρι τέλους, είναι κυρίως το ιεραποστολικό έργο. Είναι γνωστό ότι ο απόστολος Παύλος πραγματοποίησε τέσσερις αποστολικές περιοδείες, φτάνοντας μάλιστα μέχρι την Ισπανία. Και τέλος, διεφύλαξε ανόθευτη την πίστη του στο Χριστό. Αυτά λοιπόν πρέπει να διακρίνουν τον κάθε χριστιανό και ιδιαίτερα τους εργάτες του λόγου και του ευαγγελίου του Κυρίου.
Όποιος τηρήσει τα πιο πάνω, δίκαια πλέον θα αναμένει να του απονεμηθεί ο στέφανος της δικαιοσύνης, κατά τον Παύλο. Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν τους αθλητές. Ο Χριστός στεφανώνει με τον στέφανο της δικαιοσύνης τον αγωνιζόμενο πιστό. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας στο μυστήριο του γάμου και της ιεροσύνης ψάλλει το «Άγιοι μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες…», θέλοντας να τονίσει το στοιχείο τη θυσίας που υπάρχει στο γάμο και στην ιεροσύνη. Ο Κύριος θα απονείμει τα στεφάνια στους πιστούς κατά την ημέρα της κρίσεως («εν εκείνη τη ημέρα»), δηλαδή κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία.
Τέλος, ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού». Εννοεί εδώ πρωτίστως τον ερχομό του Κυρίου κατά τη Δευτέρα του Παρουσία, όταν θα έλθει για να κρίνει τον κόσμο. Εννοεί όμως εδώ και την εν σαρκί επιφανεία του Κυρίου. Ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος και φανερώθηκε σε εμάς κατά τους έσχατους καιρούς. Η επιφανεία του Θεού έγινε με την ενσάρκωση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. Και κατά τη Βάπτιση του Κυρίου έγινε η φανέρωση της Αγίας Τριάδας. Ο Υιός βαπτίζεται στον Ιορδάνη ποταμό. Ακούεται η φωνή του Θεού Πατρός και το Άγιο Πνεύμα φανερώνεται «ωσεί περιστερά». Ο Θεός επέφανε στους ανθρώπους. Φανερώθηκε πλέον στην ανθρωπότητα. Και θα φανερωθεί και πάλι κατά την ημέρα της Κρίσεως.
Σε λίγες μέρες θα ακούσουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της Βάπτισης του Κυρίου και ότι κατά τη στιγμή εκείνη « … η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις…». Ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους. Γίνεται άνθρωπος «ινά ημείς θεοποιηθώμεν», κατά τον Μέγα Αθανάσιο. Βαπτίζεται στα νερά του Ιορδάνη απο τον μέγα προφήτη Ιωάννη και κατά τη Βάπτιση του Χριστού, αποκαλύπτεται το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.