"...μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών, και έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος, τα δε ιμάτια αυτού εγένετο λευκά ως το φως."
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός
Εὐαγγέλιον (Ματθ. ιζ΄ 1-9)
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ παραλαμβάνει ὁ Ἰησοῦς τὸν Πέτρον καὶ Ἰάκωβον καὶ Ἰωάννην τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ ἀναφέρει αὐτοὺς εἰς ὄρος ὑψηλὸν κατ᾿ ἰδίαν· καὶ μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν, καὶ ἔλαμψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τὰ δὲ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡς τὸ φῶς. καὶ ἰδοὺ ὤφθησαν αὐτοῖς Μωσῆς καὶ Ἠλίας μετ᾿ αὐτοῦ συλλαλοῦντες. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Πέτρος εἶπε τῷ Ἰησοῦ· Κύριε, καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι· εἰ θέλεις, ποιήσωμεν ὧδε τρεῖς σκηνάς, σοὶ μίαν καὶ Μωσεῖ μίαν καὶ μίαν Ἠλίᾳ. ἔτι αὐτοῦ λαλοῦντος ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε. καὶ ἀκούσαντες οἱ μαθηταὶ ἔπεσον ἐπὶ πρόσωπον αὐτῶν καὶ ἐφοβήθησαν σφόδρα. καὶ προσελθὼν ὁ Ἰησοῦς ἥψατο αὐτῶν καὶ εἶπεν· ἐγέρθητε καὶ μὴ φοβεῖσθε. ἐπάραντες δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν οὐδένα εἶδον εἰ μὴ τὸν Ἰησοῦν μόνον. καὶ καταβαινόντων αὐτῶν ἀπὸ τοῦ ὄρους ἐνετείλατο αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς λέγων· μηδενὶ εἴπητε τὸ ὅραμα ἕως οὗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ.
«Μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν»
Μεγάλη ἑορτὴ γιορτάζουμε σήμερα, ἀδελφοί, τὴ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος. Εἶναι τόσο μεγάλη, ὥστε ἂν καὶ εἶναι σήμερα Κυριακή, δὲν ψάλλουμε τίποτε ἀναστάσιμο ἀλλὰ μόνο τὰ τῆς ἑορτῆς. Ἀλλὰ τί γιορτάζουμε σήμερα; Σήμερα ὁ Κύριος ἀνέβηκε στὸ ὄρος Θαβὼρ μαζὶ μὲ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους Πέτρο, Ἰάκωβο καὶ Ἰωάννη καὶ ἐκεῖ «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν»· μεταμορφώθηκε μπροστά τους. Τὸ πρόσωπό Του ἔγινε λαμπρὸ σὰν τὸν ἥλιο καὶ τὰ ἐνδύματά Του λευκὰ σὰν τὸ φῶς. Τί σημαίνει ὅμως αὐτὸ τὸ γεγονός; Γιατί τὸ γιορτάζουμε; Ἂς δοῦμε πολὺ σύντομα τί εἶναι ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου καὶ τί σημασία ἔχει γιὰ τὸν ἄνθρωπο.
1. Μιὰ ἀκτίνα ἀπὸ τὴ θεότητά Του!
Μεταμορφώνομαι σημαίνει ἀλλάζω μορφή, γίνομαι κάτι ποὺ δὲν ἤμουν προηγουμένως. Στὶς μυθολογίες τῶν ἀρχαίων λαῶν περιλαμβάνονται διάφορες μεταμορφώσεις θεῶν καὶ ἀνθρώπων. Ἡ Μεταμόρφωση ὅμως τοῦ Σωτῆρος εἶναι κάτι ἐντελῶς διαφορετικό. Δὲν εἶναι μύθος ἀλλὰ ἱστορικὸ γεγονός, γιὰ τὸ ὁποῖο ἔδωσαν τὴ μαρτυρία τους ὅσοι τὸ ἔζησαν. Γεγονὸς ἱερό, ὑπερφυσικὸ καὶ πολὺ τιμητικὸ γιὰ τὸν ἄνθρωπο.
Ὁ Κύριος κατὰ τὴ Μεταμόρφωσή Του δὲν ἔγινε κάτι ποὺ δὲν ἦταν προηγουμένως, ἀλλὰ φανέρωσε ποιὸς ἦταν προαιωνίως. Δηλαδή; Δὲν ἔγινε τότε λαμπρός· ἦταν πάντοτε λαμπρός, «φῶς ἐκ φωτός», ὅπως ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Εἶναι Φῶς ποὺ προῆλθε, γεννήθηκε «πρὸ πάντων τῶν αἰώνων» «ἐκ φωτός», ἀπὸ τὸ Φῶς, τὸν Πατέρα.
Ὁ Κύριος ὅμως κατὰ τὴν ἐνανθρώπησή Του «ἐκένωσεν ἑαυτόν» (Φιλιπ. β´ 7), «ἄδειασε» τὸν Ἑαυτό του· δὲν ἔχασε τότε τὴ θεϊκή Του δόξα, ἀλλὰ τὴν ἔκρυψε κάτω ἀπὸ τὴν ταπεινὴ ἀνθρώπινη μορφὴ ποὺ προσέλαβε. Καὶ τώρα, κατὰ τὴ Μεταμόρφωσή Του, ἄφησε νὰ φανεῖ μιὰ ἀκτίνα ἀπὸ τὴ θεότητά Του· φανέρωσε στοὺς πιὸ ἐκλεκτοὺς μαθητές Του κάτι ἐλάχιστο ἀπὸ τὸ ὑπερβάλλον μεγαλεῖο τῆς θεϊκῆς Του δόξας. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου σημαίνει ὅτι ὁ Κύριος δὲν ἦταν μόνο ἄνθρωπος· ἦταν καὶ Θεός. Ἦταν ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱὸς τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἦταν θεοφάνεια, ἔνδοξη φανέρωση τοῦ Θεοῦ, ὄχι ὅμως σὰν τὶς θεοφάνειες στὴν ἐποχὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τὸ τελείως μοναδικὸ μὲ τὴ Μεταμόρφωση ἦταν ὅτι τὸ φῶς τῆς θεότητος ἔλαμψε μέσα ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο σῶμα τοῦ Κυρίου.
2. Μποροῦμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Θεὸ
Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἦταν ἕνα μεγάλο στήριγμα γιὰ τοὺς μαθητὲς ἐν ὄψει τοῦ Πάθους Του καὶ ἐπιβεβαίωση τῆς σημαντικότερης ἀλήθειας τοῦ κηρύγματος ποὺ ἐπρόκειτο νὰ κηρύξουν: ὅτι ὁ Κύριος εἶναι Θεάνθρωπος. Αὐτὸ διδασκόμαστε ἀπὸ τὸ Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς: «Ἐπὶ τοῦ ὄρους μετεμορφώθης… ἵνα ὅταν σε ἴδωσι σταυρούμενον, τὸ μὲν Πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον, τῷ δὲ κόσμῳ κηρύξωσιν ὅτι σὺ ὑπάρχεις ἀληθῶς τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα».
Πέρα ἀπὸ αὐτὸ οἱ πιστοὶ ὅλων τῶν αἰώνων γιορτάζοντας τὴ Μεταμόρφωση ὁμολογοῦμε ὅτι ὁ Ἀρχηγὸς τῆς πίστεώς μας δὲν εἶναι κοινὸς ἄνθρωπος ἀλλὰ Θεάνθρωπος, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, τέλειος Θεός, ὁ Ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ τὴ σωτηρία μας· καὶ ὅτι ἡ Πίστη μας δὲν εἶναι ἁπλὴ θρησκεία, ἀνθρώπινο κατασκεύασμα, ἀλλὰ ἀποκάλυψη τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ.
Ἐπίσης ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου δηλώνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἑνωθεῖ μὲ τὸν Θεὸ χωρὶς νὰ καταστραφεῖ ἡ ἀνθρώπινη φύση του καὶ χωρὶς νὰ διαλυθεῖ ἡ προσωπικότητά του. Μὰ πῶς μπορεῖ ὁ χωματένιος ἄνθρωπος νὰ ἑνωθεῖ μὲ τὸν ἄπειρο Θεό, μὲ τὸ πῦρ τῆς θεότητος, καὶ νὰ παραμείνει ἀβλαβής;
Τὸ δοξασμένο σῶμα τοῦ Κυρίου στὸ ὄρος Θαβὼρ ἀποτελεῖ τὴ διαβεβαίωση ὅτι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ μποροῦμε πλέον νὰ ἑνωθοῦμε οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸν Θεό. Ὡς μέλη τοῦ σώματός Του, τῆς Ἐκκλησίας Του, διὰ τῶν ἱερῶν Μυστηρίων καὶ τῆς ἀσκήσεως τῶν ἀρετῶν, μποροῦμε νὰ γίνουμε κατοικητήρια τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου εἶναι φανέρωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία γίνεται καὶ δόξα τοῦ ἀνθρώπου.
Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου, μαζὶ μὲ τὸν Ὁποῖο ἐμφανίσθηκαν «ἐν δόξῃ» οἱ δίκαιοι Μωυσῆς καὶ Ἠλίας (βλ. Λουκ. θ´ 31), δίνει καὶ μία εἰκόνα τῆς μελλούσης μακαριότητος. Γράφει σχετικὰ ὁ θεόπτης ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος στὴν Α´ Καθολική του Ἐπιστολή (γ´ 2-3): Ἀγαπητοί, ἀπὸ τώρα εἴμαστε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ δὲν μᾶς ἔχει φανερωθεῖ ἀκόμη τί θὰ γίνουμε. Γνωρίζουμε ὅμως ὅτι ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθεῖ κατὰ τὴν Δευτέρα Του Παρουσία, «ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστι»· θὰ γίνουμε ὅμοιοι μ᾿ Αὐτὸν στὴ δόξα, διότι θὰ Τὸν δοῦμε ὅπως εἶναι, στὴν κατάσταση τῆς θείας Του δόξας, ἡ ὁποία θὰ καθρεπτισθεῖ καὶ θὰ λάμψει καὶ σ᾿ ἐμᾶς. Καὶ καθένας ποὺ κρατᾶ στέρεη αὐτὴν τὴν ἐλπίδα στὸ Χριστό, καθαρίζει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ κάθε ἁμαρτία, ὅπως κι Ἐκεῖνος εἶναι καθαρὸς καὶ ἅγιος. Διότι μόνο οἱ ἁγνοὶ καὶ καθαροὶ θὰ ἀξιωθοῦν νὰ δοῦν τὸν Καθαρὸ καὶ Ἅγιο Θεό.
***
Μεγάλη γιορτὴ γιορτάζουμε σήμερα, ἀδελφοί, ποὺ διακηρύττει τὸ ἀπρόσιτο μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ μας καὶ τὴ θαυμαστὴ ἀγάπη Του· διακηρύττει καὶ τὸ μεγαλεῖο τοῦ θεωμένου ἀνθρώπου στὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Λοιπὸν ἂς μὴν ξεχνιόμαστε στὴ γῆ, ἂς μὴ μᾶς κερδίζουν τὰ ἐφήμερα καὶ ἀσήμαντα. Μὲ τὰ μάτια στραμμένα στὸ ὄρος Θαβὼρ νὰ καθαριζόμαστε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ νὰ ἀναπέμπουμε θερμὴ προσευχή: «Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου· Φωτοδότα, δόξα σοι».
Ἀπόστολος: Β΄ Πέτρου (α΄ 10-19)
Ἀδελφοί, σπουδάσατε βεβαίαν ὑμῶν τὴν κλῆσιν καὶ ἐκλογὴν ποιεῖσθαι· ταῦτα γὰρ ποιοῦντες οὐ μὴ πταίσητέ ποτέ.
Οὕτω γὰρ πλουσίως ἐπιχορηγηθήσεται ὑμῖν ἡ εἴσοδος εἰς τὴν αἰώνιον βασιλείαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν καὶ σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ. Διὸ οὐκ ἀμελήσω ἀεὶ ὑμᾶς ὑπομιμνήσκειν περὶ τούτων, καίπερ εἰδότας καὶ ἐστηριγμένους ἐν τῇ παρούσῃ ἀληθείᾳ.
Δίκαιον δὲ ἡγοῦμαι, ἐφ᾿ ὅσον εἰμὶ ἐν τούτῳ τῷ σκηνώματι, διεγείρειν ὑμᾶς ἐν ὑπομνήσει, εἰδὼς ὅτι ταχινή ἐστιν ἡ ἀπόθεσις τοῦ σκηνώματός μου, καθὼς καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἐδήλωσέ μοι. Σπουδάσω δὲ καὶ ἑκάστοτε ἔχειν ὑμᾶς μετὰ τὴν ἐμὴν ἔξοδον τὴν τούτων μνήμην ποιεῖσθαι.
Οὐ γὰρ σεσοφισμένοις μύθοις ἐξακολουθήσαντες ἐγνωρίσαμεν ὑμῖν τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δύναμιν καὶ παρουσίαν, ἀλλ᾿ ἐπόπται γενηθέντες τῆς ἐκείνου μεγαλειότητος.
Λαβὼν γὰρ παρὰ Θεοῦ πατρὸς τιμὴν καὶ δόξαν φωνῆς ἐνεχθείσης αὐτῷ τοιᾶσδε ὑπὸ τῆς μεγαλοπρεποῦς δόξης, οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, εἰς ὃν ἐγὼ εὐδόκησα, καὶ ταύτην τὴν φωνὴν ἡμεῖς ἠκούσαμεν ἐξ οὐρανοῦ ἐνεχθεῖσαν, σὺν αὐτῷ ὄντες ἐν τῷ ὄρει τῷ ἁγίῳ.
Καὶ ἔχομεν βεβαιότερον τὸν προφητικὸν λόγον, ᾧ καλῶς ποιεῖτε προσέχοντες ὡς λύχνῳ φαίνοντι ἐν αὐχμηρῷ τόπῳ, ἕως οὗ ἡμέρα διαυγάσῃ καὶ φωσφόρος ἀνατείλῃ ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν.
Απόδοση στη νεοελληνική:
Ἀδελφοί, δείξατε μεγαλύτερον ζῆλον εἰς τὸ νὰ κάνετε βεβαίαν τὴν κλῆσίν σας καὶ τὴν ἐκλογήν· ἐὰν τὸ κάνετε αὐτό, ποτὲ δὲν θὰ πέσετε.
Ἔτσι θὰ σᾶς χορηγηθῇ πλουσίως ἡ εἴσοδος εἰς τὴν αἰωνίαν βασιλείαν τοῦ Κυρίου μας καὶ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ. Διὰ τοῦτο, δὲν θὰ ἀμελήσω νὰ σᾶς ὑπενθυμίζω αὐτὰ πάντοτε, ἂν καὶ τὰ ξέρετε καὶ εἶσθε στερεοὶ εἰς τὴν ἀλήθειαν, ποὺ ἤδη ἔχετε.
Νομίζω εἶναι δίκαιον, ἐφ’ ὅσον εἶμαι εἰς τοῦτο τὸ σῶμα, νὰ σᾶς ξυπνάω μὲ ὑπομνήσεις, ἐπειδὴ ξέρω ὅτι γρήγορα θὰ τὸ ἀποβάλω, ὅπως καὶ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς μοῦ ἐφανέρωσε.
Ἀλλὰ θὰ φροντίσω νὰ ἔχετε τὰ μέσα ὥστε, καὶ ὅταν θὰ ἔχω φύγει, νὰ θυμᾶστε αὐτὰ πάντοτε. Διότι σᾶς ἐγνωστοποιήσαμεν τὴν δύναμιν καὶ τὴν ἔλευσιν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὄχι ἀκολουθήσαντες ἐντέχνους μύθους, ἀλλ’ ἐπειδὴ εἴδαμε μὲ τὰ μάτια μας τὴν μεγαλειότητά του, ὅταν ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸν Πατέρα τιμὴν καὶ δόξαν, καὶ ἦλθε εἰς αὐτὸν ἀπὸ τὴν μεγαλοπρεπῆ δόξαν μιὰ τέτοια φωνή: αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, εἰς τὸν ὁποῖον ἐγὼ εὐαρεστοῦμαι. Τὴν φωνὴν αὐτὴν ἐμεῖς ἀκούσαμε νὰ ἔρχεται ἀπὸ τὸν οὐρανόν, ὅταν ἤμαστε μαζί του εἰς τὸ ὄρος τὸ ἅγιον.
Καὶ ἔτσι ἔχομεν μεγαλυτέραν βεβαίωσιν διὰ τὸν προφητικὸν λόγον, εἰς τὸν ὁποῖον καλὰ κάνετε νὰ δίνετε προσοχήν, σὰν σὲ ἕνα λυχνάρι ποὺ φωτίζει μέσα σὲ σκοτεινὸν μέρος, ἕως ὅτου γλυκοχαράξῃ ἡ ἡμέρα καὶ ὁ αὐγερινὸς ἀνατείλῃ στὶς καρδιές σας.