"τοῖς ἀνθρώποις οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι"
Πόλου νοητοῦ ἀστέρες σελασφόροι,
ἀκτῖσιν ὑμῶν φωτίσαιτέ μοι φρένας.
Ξένον τὸν Υἰὸν Πατρὸς οὐσίας λέγων,
Ἄρειος, ἤτω τῆς Θεοῦ δόξης ξένος.
ἀκτῖσιν ὑμῶν φωτίσαιτέ μοι φρένας.
Ξένον τὸν Υἰὸν Πατρὸς οὐσίας λέγων,
Ἄρειος, ἤτω τῆς Θεοῦ δόξης ξένος.
Η έκτη κατά σειρά Κυριακή μετά το Άγιο Πάσχα είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στην μνήμη των 318 Αγίων Πατέρων, οι οποίοι έλαβαν μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο που συνήλθε στην Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Η σύνοδος συνήλθε κατά πρόσκληση του Μέγα Κωνσταντίνου κατά το εικοστό έτος της βασιλείας του και είχε διάρκεια 3,5 χρόνια. Διακριθείσες μορφές της συνόδου ήταν ο Αλέξανδρος ο Κωνσταντινουπόλεως, ο Αλέξανδρος ο Αλεξανδρείας, ο Μέγας Αθανάσιος, ο Ευστάθιος ο Αντιοχείας, ο Μακάριος ο Ιεροσολύμων, ο Παφνούτιος, ο Σπυρίδων, ο Νικόλαος, κ.α.
Η Α' Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε τον Άρειο και τον Αρειανισμό. Διατύπωσε τους πρώτους όρους ορθού Χριστιανικού δόγματος και ιδιαίτερα τα περί του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, τον Ιησού Χριστό, ως ομοούσιον τω Θεώ Πατρί. Συνέταξε τα πρώτα επτά άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως.
Συνοπτική παράθεση των ιερών Κανόνων
Κανών Α': Καταδικάζει τη συνήθεια του οικοιοθελούς ευνουχισμού και απαγορεύει τη χειροτονία ευνουχισμένων, πλην όσων για ιατρικούς λόγους ή λόγω βασανιστηρίων εξετμήθησαν.
Κανών Β': Απαγορεύει τη χειροτονία ως κληρικών στα νέα μέλη (νεόφυτοι) της εκκλησίας.
Κανών Γ': Καταδικάζει την συνήθεια των κληρικών όλων των βαθμών να συζούν με νεαρές γυναίκες τις οποίες δεν είχαν παντρευτεί (συνείσακτοι).
Κανών Δ' - Ε': Εισάγεται το «μητροπολιτικό σύστημα», το οποίο ίσχυε στην οργάνωση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και καθορίζουν την αρμοδιότητα της επαρχιακής συνόδου στη χειροτονία των επισκόπων.
Κανών ΣΤ': Αναγνωρίζει κατ' εξαίρεση το αρχαίο έθος της συγκεντρωτικής δικαιοδοσίας του επισκόπου της Αλεξάνδρειας στις εκκλησίες της Αιγύπτου, Λιβύης και Πεντάπολης —όπως συνέβαινε και με την εκκλησία της Ρώμης—, ενώ εξαιρεί τη Ρώμη και την Αντιόχεια από το γενικό μέτρο του μητροπολιτικού συστήματος.
Κανών Ζ': Ορίζεται ότι ο επίσκοπος Αιλίας (δηλ. Ιερουσαλήμ) να είναι ο επόμενος στη σειρά απόδοση τιμών.
Κανών Η': Ορίζει τον τρόπο επιστροφής στην εκκλησία της Αιγύπτου των λεγόμενων «Καθαρών» (Μελιτιανό σχίσμα).
Κανών Θ': Αναφέρεται στην συνήθη περίπτωση χειροτονίας πρεσβυτέρων των οποίων δεν εξετάστηκαν τα προσόντα ή οι οποίοι δεν παραμένουν άμεμπτοι.
Κανών Ι': Καταδικάζει τη χειροτονία πεπτωκότων.
Κανών ΙΑ' - ΙΒ': Καθορίζεται η μετάνοια των πεπτωκότων, με αυστηρότερα κριτήρια.
Κανών ΙΓ': Δέχεται ότι είναι δυνατόν να παρασχεθεί Θεία Ευχαριστία επί της επιθανατίου κλίνης.
Κανών ΙΔ': Ορίζεται η μετάνοια των πεπτωκότων κατηχουμένων.
Κανών ΙΕ' - ΙΣΤ': Καταδικάζεται η επιδίωξη κληρικών για μετάθεση σε άλλες εκκλησίες.
Κανών ΙΖ': Καταδικάζει την πλεονεξία και αισχροκέρδεια των κληρικών που προέρχεται από τον έντοκο δανεισμό.
Κανών ΙΗ': Απαγορεύει στους διακόνους να μεταδίδουν και να αγγίζουν τη Θεία Ευχαριστία πριν από τους πρεσβυτέρους, και δεν επιτρέπεται το να κάθονται μεταξύ των πρεσβυτέρων.
Κανών Κ': Απαγορεύει τη γονυκλισία στη Θεία Λειτουργία της Κυριακής και την ημέρα της Πεντηκοστής.
Επισπρόσθετα καθορίστηκε η κοινή ημέρα εορτασμού του Πάσχα.
Τα συμπεράσματα τις συνόδου υπογράφηκαν από περισσότερους από 318 και ο αριθμός αυτός επικράτησε για συμβολικούς λόγους. Οι επίσκοποι που ήταν παρόντες στη σύνοδο συνοδεύονταν από κατώτερους κληρικούς των οποίων ο συνολικός αριθμός ανερχόταν στο τριπλάσιο ή τετραπλάσιο των επισκόπων.
Ευαγγέλιο Κυριακής: Ιωάν. ιζ΄ 1-13
Ενωμένοι μαζί τουΤῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἐπάρας ὁ Ἰησοῦς τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπε· πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα· δόξασόν σου τὸν υἱόν, ἵνα καὶ ὁ υἱός σου δοξάσῃ σε, 2 καθὼς ἔδωκας αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρκός, ἵνα πᾶν ὃ δέδωκας αὐτῷ δώσῃ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. 3 αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν. 4 ἐγώ σε ἐδόξασα ἐπὶ τῆς γῆς, τὸ ἔργον ἐτελείωσα ὃ δέδωκάς μοι ἵνα ποιήσω· 5 καὶ νῦν δόξασόν με σύ, πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί. 6 Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι. 7 νῦν ἔγνωκαν ὅτι πάντα ὅσα δέδωκάς μοι παρὰ σοῦ ἐστιν· 8 ὅτι τὰ ρήματα ἃ δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, καὶ αὐτοὶ ἔλαβον, καὶ ἔγνωσαν ἀληθῶς ὅτι παρὰ σοῦ ἐξῆλθον, καὶ ἐπίστευσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας. 9 Ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ· οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὧν δέδωκάς μοι, ὅτι σοί εἰσι, 10 καὶ τὰ ἐμὰ πάντα σά ἐστι καὶ τὰ σὰ ἐμά, καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς. 11 καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ οὗτοι ἐν τῷ κόσμῳ εἰσί, καὶ ἐγὼ πρὸς σὲ ἔρχομαι. πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου ᾧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς. 12 ὅτε ἤμην μετ’ αὐτῶν ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγὼ ἐτήρουν αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου· οὓς δέδωκάς μοι ἐφύλαξα, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ. 13 νῦν δὲ πρὸς σὲ ἔρχομαι, καὶ ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς.
Η πραγματική δόξα
Στο ιερό Ευαγγέλιο της Κυριακής των Αγίων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου ακούμε ένα τμήμα της λεγομένης αρχιερατικής προσευχής του Κυρίου μας· μιας προσευχής συγκλονιστικής που έκανε ο Κύριος μπροστά στους μαθητές του τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ. Εκεί στο υπερώο της Ιερουσαλήμ μετά το Μυστικό Δείπνο ο Κύριος, αφού ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό, είπε:
Πάτερ, ήλθε η ώρα να θυσιασθώ για τη σωτηρία του κόσμου. Δέξου τη θυσία μου αυτή και δόξασε τον Υιό σου, για να Σε δοξάσει και ο Υιός σου· για να λυτρώσει όσους πίστεψαν σ’ Αυτόν και να τους προσφέρει την αιώνια ζωή. Και αυτή είναι η αιώνια ζωή, το να γνωρίζουν οι πιστοί Εσένα τον μόνο αληθινό Θεό και εμένα που με έστειλες στον κόσμο. Εγώ Σε δόξασα πάνω στη γη. Και με τη θυσία που θα προσφέρω σε λίγο πάνω στο σταυρό, ολοκλήρωσα τελείως το έργο που μου έδωσες να επιτελέσω. Και τώρα που θα φύγω από τον κόσμο αυτό, δόξασέ με και ως άνθρωπο εσύ, Πάτερ, με την δόξα την οποία είχα κοντά σου πριν να δημιουργηθεί ο κόσμος.
Μέσα στη συγκλονιστική αυτή αρχιερατική προσευχή ακούμε τον Κύριο πολλές φορές να μιλάει για τη δόξα του. Σε ποια όμως δόξα αναφέρεται; Όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, ο Κύριος αναφέρεται στη δόξα της σταυρικής του θυσίας που θα ακολουθήσει. Βέβαια ο Κύριος δοξάστηκε και με τα εκπληκτικά θαύματά του, με την αγία ζωή του, με την απαράμιλλη διδασκαλία του, με την Ανάστασή του και την Ανάληψή του.
Όμως η μεγαλύτερη δόξα του Κυρίου μας δεν πραγματοποιήθηκε σ’ αυτές τις στιγμές του θριάμβου, αλλά στις τραγικότερες και πιο ταπεινωτικές στιγμές της ζωής του. Ο Κύριός μας ανήλθε στην κορυφή του μεγαλείου του όταν ανυψώθηκε στην κορυφή του Γολγοθά και αποκάλυψε στους ανθρώπους το ανυπέρβλητο ύψος της αρετής του. Μιας αρετής που ακτινοβόλησε στον ουρανό, στη γη και τα καταχθόνια. Διότι ο Κύριός μας πάνω στο σταυρό αποκάλυψε στο μεγαλύτερο βαθμό την τέλεια αγάπη του για τα πλάσματά του. Εκεί στην τρομερή αγωνία του Πάθους έδειξε τη βασιλική του μεγαλειότητα. Με ανεξικακία και υπομονή δοκίμασε όχι μόνο τους αφόρητους πόνους του μαρτυρίου, αλλά και σήκωσε με εγκαρτέρηση το αβάστακτο βάρος των αμαρτιών μας. Ο σταυρός του έγινε το υψηλότερο βήμα της ανθρωπότητας, που διακηρύττει μία δόξα άφθαστη.
Σε τέτοιου είδους δόξα όμως ο Κύριος καλεί και όλους εμάς. Διότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε πλασμένοι για τη δόξα. Δυστυχώς όμως αναζητούμε την καταξίωσή μας σε λάθος δρόμο: στη ματαιότητα, στα τάλαντα, στην εξουσία, στην αναγνώριση. Αυτή όμως η κοσμική καταξίωση είναι ψεύτικη, φευγαλέα. Η αληθινή δόξα βρίσκεται στο δρόμο της θυσίας, στην κοινωνία των παθημάτων του Κυρίου μας. Υψωνόμαστε όταν θυσιαζόμαστε· όταν υπομένουμε πειρασμούς, περιφρονήσεις, συκοφαντίες, αδικίες· όταν ξέρουμε να συγχωρούμε και να ευεργετούμε· όταν σταυρώνουμε καθημερινά τον εαυτό μας και τα πάθη του.
Η ενότητα των πιστών
Στην συνέχεια της αρχιερατικής του προσευχής ο Κύριος προσεύχεται για τους μαθητές του και για όλους του πιστούς. Πάτερ άγιε, λέει, εγώ φανέρωσα το όνομά σου στους ανθρώπους που μου εμπιστεύθηκες. Απεκάλυψα σ’ αυτούς τις αλήθειες που μου έδωσες. Και αυτοί δέχθηκαν τον λόγο σου και πίστεψαν ότι όλα όσα έχω από Σένα προέρχονται και ότι εγώ από Σένα γεννήθηκα. Τη στιγμή αυτή Σε παρακαλώ για εκείνους που μου έδωσες. Εγώ δεν θα είμαι πλέον σωματικώς στον κόσμο. Αυτοί όμως θα είναι. Όσο ήμουν μαζί τους τους φύλαξα. Πάτερ άγιε, φύλαξέ τους με την πατρική σου δύναμη, ώστε να παραμείνουν ενωμένοι μαζί μου και μεταξύ τους. Να είναι ενωμένοι, όπως κι εμείς είμαστε ένα.
Στο δεύτερο αυτό τμήμα της αρχιερατικής προσευχής του ο Κύριος προσεύχεται για όλους τους μαθητές του, ώστε να έχουν μεταξύ τους ενότητα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη επιθυμία του Κυρίου κατά τη συγκλονιστική αυτή ώρα. Να μένουμε όλοι οι πιστοί ενωμένοι μαζί του και μεταξύ μας μέσα στην αγία του Εκκλησία. Και γιατί το επιθυμεί αυτό ο Κύριος τόσο πολύ; Διότι γνώριζε ότι οι αιρετικοί ως λύκοι άγριοι θα ορμήσουν να καταπληγώσουν το σώμα της και θα το κομματιάσουν. Και προσεύχεται για την ενότητα των πιστών, διότι γνωρίζει ότι όταν οι Χριστιανοί χάσουν την ενότητα της πίστεως, χάνουν και τη Χάρη του Θεού, συγκεκριμένα ότι όλοι οι αιρετικοί, Παπικοί, Προτεστάντες και τόσοι άλλοι, δεν είναι μέλη της μίας αγίας Εκκλησίας, και γι’ αυτό δεν έχουν τη Χάρη του Θεού, δεν έχουν πραγματικά Μυστήρια, δεν ανήκουν στην Εκκλησία, αλλά είναι αιρετικές ομάδες. Όλοι αυτοί έχουν απομακρυνθεί από τον Χριστό και την αλήθεια του. Και δεν μπορούν να φθάσουν στον αγιασμό και στη θέωση έξω από τη μία αληθινή Ορθόδοξη Εκκλησία.
Την αλήθεια αυτή τη γνώριζαν πολύ καλά οι άγιοι θεοφόροι Πατέρες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου. Γι’ αυτό και πολέμησαν δυναμικά τον αιρεσιάρχη Άρειο. Διότι κατανοούσαν ότι όποιος δεν είναι ενωμένος με την Εκκλησία, είναι στην πλάνη, είναι στο σκοτάδι, είναι επικίνδυνος. Αυτή την παρακαταθήκη άφησαν και σε μας: να μένουμε άρρηκτα ενωμένοι με τον Χριστό μας και την Εκκλησία του. Διότι ή είσαι ενωμένος με τον Χριστό και ανήκεις στη μία αληθινή Ορθόδοξη Εκκλησία ή είσαι αιρετικός, οπότε είσαι εκτός της Εκκλησίας. Ξεκάθαρα πράγματα!
Ἀγγελικαὶ Δυνάμεις ἐπὶ τὸ μνῆμά σου, καὶ οἱ φυλάσσοντες ἀπενεκρώθησαν, καὶ ἵστατο Μαρία, ἐν τῷ τάφῳ ζητοῦσα τὸ ἄχραντόν σου σῶμα· ἐσκύλευσας τὸν ᾍδην, μὴ πειρασθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ, ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ, δωρούμενος τὴν ζωήν. Ὁ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Τῶν Ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, καὶ τῶν Πατέρων τὰ δόγματα, τῇ Ἐκκλησίᾳ μίαν τὴν πίστιν ἐσφράγισαν· ἣ καὶ χιτῶνα φοροῦσα τῆς ἀληθείας, τὸν ὑφαντὸν ἐκ τῆς ἄνω θεολογίας, ὀρθοτομεῖ καὶ δοξάζει, τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον.
Μεγαλυνάριον
Ὡς Υἱὸν καὶ Λόγον σε τοῦ Θεοῦ, Σύνοδος ἡ Πρώτη, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, ὀρθῶς σε κηρύττει, τὸν δι’ ἡμᾶς παθόντα, καὶ λύει τοῦ Ἀρείου, Σῶτερ τὸ φρύαγμα.
Απόστολος Πράξ. κ΄ 16-18, 28-36
Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, ἔκρινεν ὁ Παῦλος παραπλεῦσαι τὴν ῎Εφεσον, ὅπως μὴ γένηται αὐτῷ χρονοτριβῆσαι ἐν τῇ ᾿Ασίᾳ· ἔσπευδε γάρ, εἰ δυνατὸν ἦν αὐτῷ, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς γενέσθαι εἰς ῾Ιεροσόλυμα. Ἀπὸ δὲ τῆς Μιλήτου πέμψας εἰς ῎Εφεσον μετεκαλέσατο τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας. ὡς δὲ παρεγένοντο πρὸς αὐτόν, εἶπεν αὐτοῖς· προσέχετε ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος. ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν. διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον. καὶ τὰ νῦν παρατίθεμαι ὑμᾶς, ἀδελφοί, τῷ Θεῷ καὶ τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ τῷ δυναμένῳ ἐποικοδομῆσαι καὶ δοῦναι ὑμῖν κληρονομίαν ἐν τοῖς ἡγιασμένοις πᾶσιν. ἀργυρίου ἢ χρυσίου ἢ ἱματισμοῦ οὐδενὸς ἐπεθύμησα· αὐτοὶ γινώσκετε ὅτι ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾿ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται. πάντα ὑπέδειξα ὑμῖν ὅτι οὕτω κοπιῶντας δεῖ ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν ἀσθενούντων, μνημονεύειν τε τὸν λόγον τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ, ὅτι αὐτὸς εἶπε· μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν. καὶ ταῦτα εἰπών, θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ σὺν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο.
ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΥΠΟΘΗΚΕΣ
1. Συναίσθηση εὐθύνης
Ἑορτάζει σήμερα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τὴ μνήμη τῶν 318 Ἁγίων καὶ θεοφόρων Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καὶ πρὸς τιμήν τους ἀναγινώσκεται ἀπὸ τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὁ τελευταῖος ἀποχαιρετιστήριος λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρὸς τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν τρίτη ἀποστολική του περιοδεία καὶ βιαζόταν νὰ φτάσει στὰ Ἱεροσόλυμα πρὶν τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, κατὰ τὴν ὁποία συνέρρεε πλῆθος Ἰουδαίων. Γνώριζε ὅτι ἐκεῖ θὰ ἀντιμετώπιζε κινδύνους καὶ περιπέτειες, ἀλλὰ δὲν ἔκανε πίσω, οὔτε ἤθελε νὰ καθυστερήσει.
Κι ἐπειδή, ἂν ἀποβιβαζόταν στὴν Ἔφεσο, ὁπωσδήποτε θὰ ἀργοποροῦσε, προτίμησε νὰ τὴν παρακάμψει καὶ νὰ προχωρήσει κατευθείαν στὴ Μίλητο κι ἐκεῖ νὰ καλέσει τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου καὶ τῆς εὐρύτερης περιοχῆς γιὰ νὰ τοὺς ἀπευθύνει τὶς τελευταῖες του ὑποθῆκες.
Ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι συναισθηματικὰ φορτισμένη. Ὁ στοργικὸς Ἀπόστολος ὁμιλεῖ μὲ πόνο καὶ ἀγωνία πρὸς τοὺς ποιμένες τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας:
–Προσέχετε τὸν ἑαυτό σας, πῶς ζεῖτε καὶ συμπεριφέρεστε πρῶτα ἐσεῖς οἱ ἴδιοι οἱ ποιμένες. Προσέχετε καὶ ὅλο τὸ ποίμνιό σας, στὸ ὁποῖο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σᾶς τοποθέτησε ἐπισκόπους γιὰ νὰ ποιμαίνετε «τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος», τὴν ὁποία ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος εἶναι Θεός, ἔσωσε καὶ κατέστησε κτῆμα Του μὲ τὸ δικό Του Αἷμα.
Καὶ σᾶς λέω νὰ προσέχετε, διότι ἐγὼ τὸ γνωρίζω καλά, ὅτι μετὰ τὴν ἀναχώρησή μου θὰ εἰσβάλουν ἀνάμεσά σας οἱ αἰρετικοὶ σὰν ἄγριοι καὶ ἐπικίνδυνοι λύκοι, ποὺ θὰ ἁρπάζουν ἀλύπητα τὰ πρόβατα καὶ θὰ βλάπτουν τὸ ποίμνιο. Τέτοιοι εἶναι οἱ ψευδοδιδάσκαλοι καὶ ἡ ζημιὰ ποὺ κάνουν στὴν Ἐκκλησία.
Ἀκόμη κι ἀπὸ σᾶς τοὺς ἴδιους θὰ ἐμφανιστοῦν ἄνθρωποι ποὺ θὰ κηρύττουν διδασκαλίες οἱ ὁποῖες θὰ διαστρέφουν τὴν ἀλήθεια. Αὐτοὶ θὰ θέλουν νὰ ἀποσποῦν τοὺς μαθητὲς ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ τοὺς κάνουν δικούς τους ὀπαδούς. Γι’ αὐτὸ νὰ εἶστε ἄγρυπνοι καὶ νὰ θυμάστε ὅτι γιὰ μιὰ τριετία νύχτα καὶ μέρα δὲν σταμάτησα νὰ νουθετῶ μὲ δάκρυα «ἕνα ἕκαστον».
Εἶναι ὁλοφάνερη ἡ συναίσθηση εὐθύνης ποὺ διακατεῖχε τὸν ἅγιο Ἀπόστολο: Εὐθύνη γιὰ τὴν ἀποστολὴ ποὺ τοῦ ἀνέθεσε ὁ Θεὸς νὰ γίνει Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἱδρυτὴς πολλῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Εὐθύνη ἀπέναντι στὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Κύριος χρειάστηκε νὰ χύσει τὸ πάντιμο Αἷμα Του.
Αὐτὴ τὴ συναίσθηση τῆς εὐθύνης θέλει νὰ ἐμπνεύσει καὶ στοὺς ποιμένες στοὺς ὁποίους ἀπευθύνεται. Ὀφείλουν οἱ ποιμένες νὰ περιφρουροῦν τὴν ἀλήθεια, νὰ προασπίζονται τὴν ἑνότητα καὶ νὰ φροντίζουν μὲ ἀγάπη γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ ποιμνίου τους. Ἡ ὑποτίμηση τῶν δογμάτων, ὁ συγκρητισμὸς καὶ ὁ ἐναγκαλισμὸς μὲ τοὺς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται ὡς προβατόσχημοι λύκοι μὲ τὸ πρόσχημα τῆς συνεργασίας καὶ τοῦ διαλόγου, χωρὶς ὅμως νὰ ἀποβάλλουν τὶς κακοδοξίες τους, ἀποτελοῦν μεγάλο κίνδυνο γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ περιφρόνηση τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ!
Ἂς προσέχουμε καὶ ὅλοι μας νὰ μὴν παρεκκλίνουμε ἀπὸ τὴν πίστη καὶ τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὡστόσο ὁ ἅγιος Ἀπόστολος μᾶς ζητᾶ καὶ κάτι ἀκόμα:
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν τρίτη ἀποστολική του περιοδεία καὶ βιαζόταν νὰ φτάσει στὰ Ἱεροσόλυμα πρὶν τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, κατὰ τὴν ὁποία συνέρρεε πλῆθος Ἰουδαίων. Γνώριζε ὅτι ἐκεῖ θὰ ἀντιμετώπιζε κινδύνους καὶ περιπέτειες, ἀλλὰ δὲν ἔκανε πίσω, οὔτε ἤθελε νὰ καθυστερήσει.
Κι ἐπειδή, ἂν ἀποβιβαζόταν στὴν Ἔφεσο, ὁπωσδήποτε θὰ ἀργοποροῦσε, προτίμησε νὰ τὴν παρακάμψει καὶ νὰ προχωρήσει κατευθείαν στὴ Μίλητο κι ἐκεῖ νὰ καλέσει τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου καὶ τῆς εὐρύτερης περιοχῆς γιὰ νὰ τοὺς ἀπευθύνει τὶς τελευταῖες του ὑποθῆκες.
Ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι συναισθηματικὰ φορτισμένη. Ὁ στοργικὸς Ἀπόστολος ὁμιλεῖ μὲ πόνο καὶ ἀγωνία πρὸς τοὺς ποιμένες τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας:
–Προσέχετε τὸν ἑαυτό σας, πῶς ζεῖτε καὶ συμπεριφέρεστε πρῶτα ἐσεῖς οἱ ἴδιοι οἱ ποιμένες. Προσέχετε καὶ ὅλο τὸ ποίμνιό σας, στὸ ὁποῖο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σᾶς τοποθέτησε ἐπισκόπους γιὰ νὰ ποιμαίνετε «τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος», τὴν ὁποία ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος εἶναι Θεός, ἔσωσε καὶ κατέστησε κτῆμα Του μὲ τὸ δικό Του Αἷμα.
Καὶ σᾶς λέω νὰ προσέχετε, διότι ἐγὼ τὸ γνωρίζω καλά, ὅτι μετὰ τὴν ἀναχώρησή μου θὰ εἰσβάλουν ἀνάμεσά σας οἱ αἰρετικοὶ σὰν ἄγριοι καὶ ἐπικίνδυνοι λύκοι, ποὺ θὰ ἁρπάζουν ἀλύπητα τὰ πρόβατα καὶ θὰ βλάπτουν τὸ ποίμνιο. Τέτοιοι εἶναι οἱ ψευδοδιδάσκαλοι καὶ ἡ ζημιὰ ποὺ κάνουν στὴν Ἐκκλησία.
Ἀκόμη κι ἀπὸ σᾶς τοὺς ἴδιους θὰ ἐμφανιστοῦν ἄνθρωποι ποὺ θὰ κηρύττουν διδασκαλίες οἱ ὁποῖες θὰ διαστρέφουν τὴν ἀλήθεια. Αὐτοὶ θὰ θέλουν νὰ ἀποσποῦν τοὺς μαθητὲς ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ τοὺς κάνουν δικούς τους ὀπαδούς. Γι’ αὐτὸ νὰ εἶστε ἄγρυπνοι καὶ νὰ θυμάστε ὅτι γιὰ μιὰ τριετία νύχτα καὶ μέρα δὲν σταμάτησα νὰ νουθετῶ μὲ δάκρυα «ἕνα ἕκαστον».
Εἶναι ὁλοφάνερη ἡ συναίσθηση εὐθύνης ποὺ διακατεῖχε τὸν ἅγιο Ἀπόστολο: Εὐθύνη γιὰ τὴν ἀποστολὴ ποὺ τοῦ ἀνέθεσε ὁ Θεὸς νὰ γίνει Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν καὶ ἱδρυτὴς πολλῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Εὐθύνη ἀπέναντι στὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Κύριος χρειάστηκε νὰ χύσει τὸ πάντιμο Αἷμα Του.
Αὐτὴ τὴ συναίσθηση τῆς εὐθύνης θέλει νὰ ἐμπνεύσει καὶ στοὺς ποιμένες στοὺς ὁποίους ἀπευθύνεται. Ὀφείλουν οἱ ποιμένες νὰ περιφρουροῦν τὴν ἀλήθεια, νὰ προασπίζονται τὴν ἑνότητα καὶ νὰ φροντίζουν μὲ ἀγάπη γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ ποιμνίου τους. Ἡ ὑποτίμηση τῶν δογμάτων, ὁ συγκρητισμὸς καὶ ὁ ἐναγκαλισμὸς μὲ τοὺς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται ὡς προβατόσχημοι λύκοι μὲ τὸ πρόσχημα τῆς συνεργασίας καὶ τοῦ διαλόγου, χωρὶς ὅμως νὰ ἀποβάλλουν τὶς κακοδοξίες τους, ἀποτελοῦν μεγάλο κίνδυνο γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ περιφρόνηση τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ!
Ἂς προσέχουμε καὶ ὅλοι μας νὰ μὴν παρεκκλίνουμε ἀπὸ τὴν πίστη καὶ τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὡστόσο ὁ ἅγιος Ἀπόστολος μᾶς ζητᾶ καὶ κάτι ἀκόμα:
2. Προσευχὴ γιὰ τὴν Ἐκκλησία
–Καὶ τώρα σᾶς ἐμπιστεύομαι, ἀδελφοί, στὸ Θεὸ καὶ στὸ λόγο ποὺ ἡ χάρη Του μᾶς ἀποκάλυψε. Σᾶς ἐμπιστεύομαι στὸ Θεό, ὁ Ὁποῖος μπορεῖ νὰ συνεχίσει τὴν οἰκοδομή σας καὶ νὰ σᾶς δώσει κληρονομιὰ τὸν οὐρανὸ μαζὶ μὲ ὅλους αὐτοὺς ποὺ προόδευσαν στὸν ἁγιασμὸ ποὺ τοὺς μεταδίδει ἡ κοινωνία μὲ τὸν Κύριο Ἰησοῦ.
Ποτὲ δὲν ἐπεθύμησα ἀσήμι ἢ χρυσάφι ἢ πολυτελὴ ἐνδύματα. Ἐσεῖς οἱ ἴδιοι γνωρίζετε ὅτι γιὰ τὶς ἀνάγκες τὶς δικές μου καὶ γιὰ τὶς ἀνάγκες ἐκείνων ποὺ ἦταν μαζί μου ὑπηρέτησαν αὐτὰ τὰ χέρια. Μὲ κάθε τρόπο σᾶς ἔδειξα ὅτι πρέπει νὰ ἐργάζεσθε οἱ ἴδιοι σκληρὰ γιὰ νὰ προλαβαίνετε κάθε σκανδαλισμὸ τῶν ἀδύναμων ἀδελφῶν, καὶ νὰ τοὺς βοηθᾶτε νὰ γίνουν δυνατοὶ πνευματικά.
Καὶ νὰ θυμάστε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ποὺ εἶχε πεῖ: Εἶναι καλύτερο νὰ δίνει κανεὶς παρὰ νὰ παίρνει. Αὐτὸ καθιστᾶ τὸν ἄνθρωπο περισσότερο εὐτυχή.
Κι ἀφοῦ τὰ εἶπε αὐτά, «θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ σὺν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο»· γονάτισε καὶ προσευχήθηκε μαζὶ μὲ ὅλους.
Ἆραγε τί προσευχὴ ἀπηύθυνε ἐκείνη τὴν ὥρα ὁ ἅγιος Ἀπόστολος; Τὸ πιθανότερο εἶναι ὅτι προσευχήθηκε γιὰ τοὺς ποιμένες ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ ποίμνιο, ὥστε νὰ βρίσκονται κάτω ἀπὸ τὴν προστασία τοῦ Θεοῦ. Ἄλλωστε τὸ δήλωσε προηγουμένως, ὅτι στὸ Θεὸ καὶ τὴν προστασία Του ἐμπιστεύεται τὴν Ἐκκλησία.
Εἶναι καὶ δικό μας χρέος νὰ προσευχόμαστε γιὰ τοὺς ποιμένες μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅλη τὴν Ἐκκλησία. Στὴ θεία Λειτουργία ὑπάρχουν εἰδικὰ αἰτήματα «ὑπὲρ εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ ἐκκλησιῶν» καί πρωτίστως «ὑπὲρ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν...», δηλαδὴ γιὰ τὸν Ἐπίσκοπο ποὺ ἔχει τὴν εὐθύνη τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Ἂς ἀναπέμπουμε κι ἐμεῖς θερμὴ προσευχὴ γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Μάλιστα καθὼς τὶς προσεχεῖς ἡμέρες πρόκειται νὰ συγκληθεῖ ἡ λεγόμενη Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος, ἂς ἐντείνουμε τὶς προσευχές μας, ὥστε, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῶν ἁγίων Πατέρων ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, οἱ ποιμένες μας νὰ «ὀρθοτομήσουν τὸν λόγον τῆς ἀληθείας» καὶ νὰ διατρανώσουν «τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον».
Ποτὲ δὲν ἐπεθύμησα ἀσήμι ἢ χρυσάφι ἢ πολυτελὴ ἐνδύματα. Ἐσεῖς οἱ ἴδιοι γνωρίζετε ὅτι γιὰ τὶς ἀνάγκες τὶς δικές μου καὶ γιὰ τὶς ἀνάγκες ἐκείνων ποὺ ἦταν μαζί μου ὑπηρέτησαν αὐτὰ τὰ χέρια. Μὲ κάθε τρόπο σᾶς ἔδειξα ὅτι πρέπει νὰ ἐργάζεσθε οἱ ἴδιοι σκληρὰ γιὰ νὰ προλαβαίνετε κάθε σκανδαλισμὸ τῶν ἀδύναμων ἀδελφῶν, καὶ νὰ τοὺς βοηθᾶτε νὰ γίνουν δυνατοὶ πνευματικά.
Καὶ νὰ θυμάστε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ποὺ εἶχε πεῖ: Εἶναι καλύτερο νὰ δίνει κανεὶς παρὰ νὰ παίρνει. Αὐτὸ καθιστᾶ τὸν ἄνθρωπο περισσότερο εὐτυχή.
Κι ἀφοῦ τὰ εἶπε αὐτά, «θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ σὺν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο»· γονάτισε καὶ προσευχήθηκε μαζὶ μὲ ὅλους.
Ἆραγε τί προσευχὴ ἀπηύθυνε ἐκείνη τὴν ὥρα ὁ ἅγιος Ἀπόστολος; Τὸ πιθανότερο εἶναι ὅτι προσευχήθηκε γιὰ τοὺς ποιμένες ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ ποίμνιο, ὥστε νὰ βρίσκονται κάτω ἀπὸ τὴν προστασία τοῦ Θεοῦ. Ἄλλωστε τὸ δήλωσε προηγουμένως, ὅτι στὸ Θεὸ καὶ τὴν προστασία Του ἐμπιστεύεται τὴν Ἐκκλησία.
Εἶναι καὶ δικό μας χρέος νὰ προσευχόμαστε γιὰ τοὺς ποιμένες μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅλη τὴν Ἐκκλησία. Στὴ θεία Λειτουργία ὑπάρχουν εἰδικὰ αἰτήματα «ὑπὲρ εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ ἐκκλησιῶν» καί πρωτίστως «ὑπὲρ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν...», δηλαδὴ γιὰ τὸν Ἐπίσκοπο ποὺ ἔχει τὴν εὐθύνη τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Ἂς ἀναπέμπουμε κι ἐμεῖς θερμὴ προσευχὴ γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Μάλιστα καθὼς τὶς προσεχεῖς ἡμέρες πρόκειται νὰ συγκληθεῖ ἡ λεγόμενη Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος, ἂς ἐντείνουμε τὶς προσευχές μας, ὥστε, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῶν ἁγίων Πατέρων ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, οἱ ποιμένες μας νὰ «ὀρθοτομήσουν τὸν λόγον τῆς ἀληθείας» καὶ νὰ διατρανώσουν «τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον».
***ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ***
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ὑπερδοξασμένος εἶ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ φωστῆρας ἐπὶ γῆς, τοὺς Πατέρας ἡμῶν θεμελιώσας, καὶ δι’ αὐτῶν, πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν πάντας ἡμᾶς ὁδηγήσας, Πολυεύσπλαγχνε δόξα σοι.
Ὑπερδοξασμένος εἶ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ φωστῆρας ἐπὶ γῆς, τοὺς Πατέρας ἡμῶν θεμελιώσας, καὶ δι’ αὐτῶν, πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν πάντας ἡμᾶς ὁδηγήσας, Πολυεύσπλαγχνε δόξα σοι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. β’.Ἀγγελικαὶ Δυνάμεις ἐπὶ τὸ μνῆμά σου, καὶ οἱ φυλάσσοντες ἀπενεκρώθησαν, καὶ ἵστατο Μαρία, ἐν τῷ τάφῳ ζητοῦσα τὸ ἄχραντόν σου σῶμα· ἐσκύλευσας τὸν ᾍδην, μὴ πειρασθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ, ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ, δωρούμενος τὴν ζωήν. Ὁ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Τῶν Ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, καὶ τῶν Πατέρων τὰ δόγματα, τῇ Ἐκκλησίᾳ μίαν τὴν πίστιν ἐσφράγισαν· ἣ καὶ χιτῶνα φοροῦσα τῆς ἀληθείας, τὸν ὑφαντὸν ἐκ τῆς ἄνω θεολογίας, ὀρθοτομεῖ καὶ δοξάζει, τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον.
Μεγαλυνάριον
Ὡς Υἱὸν καὶ Λόγον σε τοῦ Θεοῦ, Σύνοδος ἡ Πρώτη, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, ὀρθῶς σε κηρύττει, τὸν δι’ ἡμᾶς παθόντα, καὶ λύει τοῦ Ἀρείου, Σῶτερ τὸ φρύαγμα.