Η εορτή-υμνολογία
Ἡ Ἐκκλησία μας στίς 8 Νοεμβρίου γιορτάζει τή Σύναξη τῶν Ἀρχαγγέλων Μιχαήλ καί Γαβριήλ, καθώς καί τῶν ὑπολοίπων Ἀσωμάτων καί Οὐρανίων Ἀγγελικῶν Ταγμάτων
Eις τον Aρχάγγελον Mιχαήλ.
Ἐβουλόμην σοι, Μιχαήλ, ᾄσμα πρέπον
ᾎσαι πρεπόντως, ἀλλ' ἄϋλον, οὐκ ἔχω.
Eις τον Aρχάγγελον Γαβριήλ.
Oρών Γαβριήλ Άγγελον χαράς μέγαν,
Σε μάλα χαίρω και πτερούμαι σω πόθω.
Ὀγδόη οὐρανίης κυδαίνει τάξιος Ἀρχούς.
Εἰς τὴν Σύναξιν τῶν ἐννέα Ταγμάτων,
Σεραφίμ, Χερουβίμ, Θρόνων, Κυριοτήτων, Ἐξουσιῶν, Ἀρχῶν, Δυνάμεων, Ἀρχαγγέλων καὶ Ἀγγέλων.
Ἐπάξιόν τι Ταγμάτων τῶν ἐννέα
Τὶς ἂν γόνος φθέγξαιτο μηνῶν ἐννέα;
Πρόκειται γιά τή σύναξη, τή συνάθροιση δηλαδή ἡμῶν τῶν πιστῶν, πού εὔλογα θέσπισε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, γιά νά ἀποδώσει τήν πρέπουσα τιμή στούς λειτουργούς τοῦ Θεοῦ καί δικούς μας προστάτες καί φύλακες, σέ μιά κοινή γι’ αὐτούς γιορτή.
Οἱ Ἄγγελοι εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, γιατί, ἐκτός ἀπό τόν ὁρατό καί ὑλικό κόσμο, ὁ Θεός δημιούργησε καί τόν ἄυλο καί ἀόρατο Ἀγγελικό κόσμο, ὡς Ποιητής «ὁρατῶν τέ πάντων καί ἀοράτων». Ἦρθαν στήν ὕπαρξη πρίν ἀπό τόν ὑλικό κόσμο. Ὡς πνεύματα εἶναι νοερές ὑπάρξεις, ἐπουράνιες, ἀσώματοι, δέν ἔχουν δηλαδή ὑλικό σῶμα σάν τό δικό μας, καί ἀεικίνητοι ἀλλά ὄχι πανταχοῦ παρόντες. Εἶναι «λειτουργικά πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διά τούς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν» (Ἑβρ. Α” 14). Δέν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό τροφή καί δέν πεθαίνουν. Ἀπό τήν Ἁγία Γραφή μαθαίνουμε γιά τό ἔργο τῶν ἀγγέλων. Τό κύριο ἔργο τους εἶναι νά ὑμνοῦν καί νά δοξολογοῦν ἀσταμάτητα τόν Θεό. Ἐπίσης εἶναι ἀγγελιοφόροι του, ἐκτελοῦν ὁλοπρόθυμα τό θέλημα καί τίς ἐντολές του καί φροντίζουν τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό, ὀνομάζονται ἄγγελοι καί λειτουργοί τοῦ Θεοῦ.
Σέ δύναμη καί γνώση εἶναι ἀνώτεροι ἀπό τόν ἄνθρωπο καί κατώτεροι ἀπό τόν Θεό, πού τούς χάρισε τά ὑπερφυσικά προσόντα τους καί τήν ἀθανασία τους. Διαιροῦνται σέ ἐννιά τάξεις ἤ τάγματα, τά ἑξῆς: Σεραφίμ, Χερουβίμ, Θρόνοι, Κυριότητες, Δυνάμεις, Ἐξουσίες, Ἀρχές, Ἀρχάγγελοι, Ἄγγελοι. Οἱ τάξεις αὐτές ἀναφέρονται στίς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἀριθμός τους εἶναι «μυριάδες μυριάδων καί χιλιάδες χιλιάδων», δηλαδή ἀναρίθμητος. Τρεῖς ἀπό αὐτούς εἶναι γνωστοί ἀπό τήν Ἁγία Γραφή μέ τά ὀνόματά τους: ὁ Μιχαήλ, ὁ Γαβριήλ καί ὁ Ραφαήλ.
Γιά τή δοξολογία τοῦ Θεοῦ ἀπό τούς ἀγγέλους μᾶς μιλοῦν παραστατικά ὁ Προφήτης Ἠσαΐας καί ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης. Καί οἱ δυό τους παρουσιάζουν τό θρόνο τοῦ Θεοῦ κυκλωμένο ἀπό τούς ὑμνητές ἀγγέλους (Ἠσ. 6, 1-4· Ἀποκ. 4, 8-7, 11). Στή Θεία Λειτουργία, λίγο πρίν ἀπό τόν καθαγιασμό (μεταβολή) τῶν Τιμίων Δώρων σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, ψάλλουμε τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος. Κύριος Σαβαώθ (= τῶν δυνάμεων), πλήρης ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ τῆς δόξης σου…».
Ὡς διάκονοι τοῦ Θεοῦ οἱ ἄγγελοι εἶναι παρόντες στή ζωή τοῦ Κυρίου καί τῶν ἀποστόλων. Ὅπως διαβεβαίωσε ὁ Χριστός, συμμετέχουν στή χαρά τοῦ οὐρανοῦ, ὅταν μετανοεῖ ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος καί μεσιτεύουν γιά μᾶς. Ὡραία περιγράφει ὁ Δαβίδ πῶς συμπαραστέκονται οἱ ἄγγελοι σ’ αὐτόν πού ἐλπίζει στόν Κύριο: «ὅτι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ἐντελεῖται περί σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σέ ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς σου· ἐπί χειρῶν ἀροῦσί σε, μήποτε προσκόψης πρός λίθον τόν πόδα σου·». Ἡ μάστιγα τῶν κακῶν δέν τόν ἀγγίζει, λέει, «γιατί ὁ Θεός διατάζει τούς ἀγγέλους του γιά χάρη σου νά σέ φυλᾶνε ὅπου κι ἄν πᾶς. Θά σέ σηκώσουν στά χέρια τους, γιά νά μή σκοντάψει τό πόδι σου σέ πέτρα» (Ψάλμ. 90,11-12).
Δίκαια, λοιπόν, ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει ἰδιαίτερη εὐχή στό φύλακα ἄγγελό μας καί παρακαλεῖ τόν Κύριο νά μᾶς δίνει «ἄγγελον εἰρήνης, πιστόν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν».
Ἡ Ἁγία Γραφή ἀναφέρει σέ πολλά σημεῖα της τήν ἐπικοινωνία τῶν ἀνθρώπων μέ τούς ἀγγέλους καί, ἰδιαίτερα, μέ τόν ἐπικεφαλῆς τῶν Ἀγγελικῶν Ταγμάτων Μιχαήλ, πού ἑρμηνεύεται ὡς « Δύναμις Θεοῦ». Συγκεκριμένα, ὁ Ἀρχάγγελος Μιχαήλ ἐμφανίστηκε στόν Ἀβραάμ γιά νά σώσει τόν υἱό του Ἰσαάκ, στό Λώτ γιά νά τόν σώσει ὅταν ὁ Θεός ἀποφάσισε νά καταστρέψει τά Γόμορρα, στόν Πατριάρχη Ἰακώβ, στό μάντη Βαρλαάμ καί στόν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ. Ἐπίσης, ὁ Μιχαήλ ἦταν αὐτός πού ὁδήγησε τό λαό τοῦ Ἰσραήλ στή φυγή ἀπό τήν Αἴγυπτο. Πολλά δέ θαύματα μᾶς ἀναφέρουν ἀκόμη οἱ Ἅγιες Γραφές, τά ὁποῖα ἐπιτέλεσε ὁ Ἀρχιστράτηγος Μιχαήλ.
Ἐπίσης, ἡ Ἁγία Γραφή ἀναφέρει τήν ἐπικοινωνία τῶν ἀνθρώπων καί μέ τόν Ἀρχάγγελο Γαβριήλ, πού σημαίνει «ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ». Ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ ἔφερε τό χαροποιό μήνυμα στόν Ἰωακείμ καί στήν Ἄννα, ὅτι θά γεννήσουν τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Με τό ἴδιο χαροποιό μήνυμα εὐαγγελίζεται στόν Ζαχαρία ὅτι ἡ σύζυγός του Ἐλισάβετ θά γεννήσει τό μεγάλο ἀσκητή τῆς ἐρήμου, τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο.
Ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ ἔτρεφε τήν Παρθένο Μαρία μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων καί ὁ ἴδιος Ἀρχάγγελος ἔφερε τό πιό συγκλονιστικό μήνυμα τοῦ Οὐρανίου Πατρός στή Θεοτόκο, ὅτι δηλαδή ἔμελλε νά γεννήσει ἐκ Πνεύματος Ἁγίου τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὑπηρέτησε τό σχέδιο «τῆς ἐνσάρκου Οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ Λόγου» ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος.
Ὁ κάθε Χριστιανός πιστεύει ὅτι ἡ ζωή του προστατεύεται καί καθοδηγεῖται ἀπό τόν Ἄγγελο φύλακα τῶν Οὐρανίων Ἀγγελικῶν Δυνάμεων, προκειμένου νά βοηθηθεῖ, γιά νά γίνει μέτοχος στή μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό, τούς τιμᾶ καί τούς σέβεται χτίζοντας Ἐκκλησίες στό ὄνομά Τους, μέ γιορτές πρός τιμή Τους, μέ προσευχές καί μέ διάφορα ἀφιερώματα.
Ἐπειδή, λοιπόν, τό ἔργο Τους εἶναι νά προστατεύουν τούς ἀνθρώπους, νά πολεμοῦν καί νά μάχονται τούς κακούς δαίμονες, κατακτώντας ἔτσι τούς Οὐρανούς, ἡ Πολεμική μας Ἀεροπορία τούς ἔχει ἀνακηρύξει Προστάτες της καί τούς γιορτάζει τήν ἴδια μέρα, πού τούς γιορτάζει καί ἡ Ἐκκλησία μας, στίς 8 Νοεμβρίου.
Τέλος, ἐπειδή ὁ Ἀρχάγγελος Μιχαήλ ἦταν προστάτης καί πολιοῦχος τῆς πόλεώς μας, πρίν τόν νῦν προστάτη καί πολιοῦχο αὐτῆς Νεομάρτυρα Ἅγιο Γεώργιο, ἡ τοπική μας Ἐκκλησία θυμᾶται τήν ἡμέρα αὐτή τούς Εὐεργέτες τῆς Πόλεώς μας ἀλλά καί ἐθνικούς Εὐεργέτες, γιά ὅσες εὐεργεσίες προσέφεραν στήν πόλη μας καθώς, ἐπίσης, καί στήν Πατρίδα μας, τελῶντας Θεία Λειτουργία καί ἐπιμνημόσυνη δέηση στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό πρός ὄνηση, ἀνακούφιση καί ἀνάπαυση τῶν ψυχῶν τους.
Παν. Ἀρχιμανδρίτης, π. Χρυσόστομος Τραϊκάπης
***ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ***
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Τῶν οὐρανίωv στρατιῶν Ἀρχιστράτηγοι, δυσωποῦμεv ὑμᾶς ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵvα ταῖς ὑμῶv δεήσεσι, τειχίσητε ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγωv, τῆς ἀΰλου ὑμῶν δόξης, φρουροῦvτες ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτεvῶς καὶ βοῶντας· Ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς ἀνάρχου Τριάδος λειτουργοὶ οἱ ἀσώματοι, τῶν ἀκαταλύπτων οἱ πρῶτοι, μυστηρίων ἐκφάντορες, σὺν Θρόνοις Χερουβεὶμ καὶ Σεραφείμ, Δυνάμεις Ἐξουσίαι καὶ Ἀρχαί, Κυριότητες Ἀρχάγγελοι οἱ λαμπροί, καὶ Ἄγγελοι ὑμνείσθωσαν. Δόξα τῷ ὑποστήσαντι ὑμᾶς, δόξα τῷ καταλάμποντι, δόξα τῷ ὑμνουμένῳ δι’ ὑμῶν, τρισαγίοις ᾄσμασι.
Κοντάκιον
Ἦχος β’.
Ἀρχιστράτηγοι Θεοῦ, λειτουργοῖ θείας δόξῃς, τῶν ἀνθρώπων ὁδηγοί, καὶ ἀρχηγοὶ Ἀσωμάτωv, τὸ συμφέροv ἡμῖv αἰτήσασθε, καὶ τὸ μέγα ἔλεος, ὡς τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγοι.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ'. Τὸ προσταχθὲν.
Τῶν ἀσωμάτων τοὺς χοροὺς ἐφιέμενοι, ἀνευφημεῖν οἱ ἐπὶ γῆς μιμησώμεθα, ὡς ἐφικτὸν τούτων τὴν ἁγιότητα, νεκροῦντες πάντα τὰ μέλη τὰ τῆς σαρκός, αἰτοῦντες, ὡς ὑπερμάχους τε καὶ φρουρούς, πάσης πλάνης λυτρώσασθαι, τοῦ ἀοράτου ἐχθροῦ, ἡμᾶς τοὺς ἀνυμνοῦντας αὐτούς, ὅπως εὕρωμεν ἔλεος.
Ὁ Οἶκος
Ἔφης φιλάνθρωπε ἐν Γραφαῖς σου, πλήθη χαίρειν Ἀγγέλων ἐν οὐρανῷ, ἐπ' ἀνθρώπῳ ἑνὶ μετανοοῦντι, Ἀθάνατε· ὅθεν ἡμεῖς οἱ ἐν ἀνομίαις, ἀναμάρτητε, μόνε καρδιογνῶστα, σὲ δυσωπεῖν καθ' ἑκάστην τολμῶμεν ὡς εὔσπλαγχνον, οἰκτεῖραι καὶ καταπέμψαι ἀναξίοις κατάνυξιν, Δέσποτα, παρέχων ἡμῖν συγχώρησιν· ὑπὲρ πάντων γὰρ ἡμῶν πρεσβεύουσιν, οἱ τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγοι.
Μεγαλυνάριον
Πρόκριτοι Δυνάμεων νοερῶν, Μιχαὴλ πρωτάρχα, καὶ λαμπρόμορφε Γαβριήλ, σὺν ταῖς οὐρανίαις, αἰτεῖτε στρατηγίαις, ἡμῖν καταπεμφθῆναι τὸ μέγα ἔλεος.
Τῶν οὐρανίωv στρατιῶν Ἀρχιστράτηγοι, δυσωποῦμεv ὑμᾶς ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵvα ταῖς ὑμῶv δεήσεσι, τειχίσητε ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγωv, τῆς ἀΰλου ὑμῶν δόξης, φρουροῦvτες ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτεvῶς καὶ βοῶντας· Ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς ἀνάρχου Τριάδος λειτουργοὶ οἱ ἀσώματοι, τῶν ἀκαταλύπτων οἱ πρῶτοι, μυστηρίων ἐκφάντορες, σὺν Θρόνοις Χερουβεὶμ καὶ Σεραφείμ, Δυνάμεις Ἐξουσίαι καὶ Ἀρχαί, Κυριότητες Ἀρχάγγελοι οἱ λαμπροί, καὶ Ἄγγελοι ὑμνείσθωσαν. Δόξα τῷ ὑποστήσαντι ὑμᾶς, δόξα τῷ καταλάμποντι, δόξα τῷ ὑμνουμένῳ δι’ ὑμῶν, τρισαγίοις ᾄσμασι.
Κοντάκιον
Ἦχος β’.
Ἀρχιστράτηγοι Θεοῦ, λειτουργοῖ θείας δόξῃς, τῶν ἀνθρώπων ὁδηγοί, καὶ ἀρχηγοὶ Ἀσωμάτωv, τὸ συμφέροv ἡμῖv αἰτήσασθε, καὶ τὸ μέγα ἔλεος, ὡς τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγοι.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ'. Τὸ προσταχθὲν.
Τῶν ἀσωμάτων τοὺς χοροὺς ἐφιέμενοι, ἀνευφημεῖν οἱ ἐπὶ γῆς μιμησώμεθα, ὡς ἐφικτὸν τούτων τὴν ἁγιότητα, νεκροῦντες πάντα τὰ μέλη τὰ τῆς σαρκός, αἰτοῦντες, ὡς ὑπερμάχους τε καὶ φρουρούς, πάσης πλάνης λυτρώσασθαι, τοῦ ἀοράτου ἐχθροῦ, ἡμᾶς τοὺς ἀνυμνοῦντας αὐτούς, ὅπως εὕρωμεν ἔλεος.
Ὁ Οἶκος
Ἔφης φιλάνθρωπε ἐν Γραφαῖς σου, πλήθη χαίρειν Ἀγγέλων ἐν οὐρανῷ, ἐπ' ἀνθρώπῳ ἑνὶ μετανοοῦντι, Ἀθάνατε· ὅθεν ἡμεῖς οἱ ἐν ἀνομίαις, ἀναμάρτητε, μόνε καρδιογνῶστα, σὲ δυσωπεῖν καθ' ἑκάστην τολμῶμεν ὡς εὔσπλαγχνον, οἰκτεῖραι καὶ καταπέμψαι ἀναξίοις κατάνυξιν, Δέσποτα, παρέχων ἡμῖν συγχώρησιν· ὑπὲρ πάντων γὰρ ἡμῶν πρεσβεύουσιν, οἱ τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγοι.
Μεγαλυνάριον
Πρόκριτοι Δυνάμεων νοερῶν, Μιχαὴλ πρωτάρχα, καὶ λαμπρόμορφε Γαβριήλ, σὺν ταῖς οὐρανίαις, αἰτεῖτε στρατηγίαις, ἡμῖν καταπεμφθῆναι τὸ μέγα ἔλεος.