Την τελευταία διετία, η Ρωσία δείχνει πως είναι ιδιαίτερα ικανή στο να εκμεταλλεύεται την αμερικανική στρατηγική κακοφωνία στην Ευρώπη και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
Είναι γνωστό πως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου το ζητούμενο για τη σοβιετική Ρωσία ήταν ο γεωπολιτικός και ιδεολογικός έλεγχος σημαντικών περιοχών στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Σήμερα, το ρωσικό ενδιαφέρον εστιάζει γεωοικονομικά και αφορά τον σχεδόν μονοπωλιακό έλεγχο της Ενέργειας προς την Ευρώπη. Ο στόχος αυτός είναι ζωτικός για τη Ρωσία, καθώς το ακριβό ρωσικό αέριο δεν είναι ανταγωνιστικό προς πώληση σε άλλες σημαντικές αγορές. Η αγορά της Βόρειας Αμερικής είναι πλέον πολύ περισσότερο από αυτάρκης, ενώ κάθε σκέψη για κατασκευή αγωγού που θα συνδέει τα ενεργειακά πεδία της Ρωσίας με τα βιομηχανικά κέντρα της Κίνας έχει παγώσει, διότι οι Ρώσοι δεν μπορούν να δώσουν φυσικό αέριο στις τιμές που η Κίνα επιθυμεί να αγοράσει.
Το γεωοικονομικό παίγνιο της Μόσχας
Στη Βόρεια Ευρώπη, η δεσπόζουσα θέση της Ρωσίας ως προνομιακού προμηθευτή φυσικού αερίου είναι γεγονός, κάτι που ποτέ οι Αμερικανοί δεν αμφισβήτησαν. Μάλιστα δέχθηκαν de facto την κατάσταση που δημιουργήθηκε με την Κριμαία και την Ουκρανία. Τα όσα συνέβησαν στην Ουκρανία δεν είναι άσχετα με το γεωοικονομικό παιχνίδι της Μόσχας. Από τους συνολικά 12 αγωγούς που προμήθευαν με ρωσικό φυσικό αέριο την Ευρώπη πριν το 2014, από την Ουκρανία διέρχονταν οι 5 σημαντικότεροι αγωγοί (άλλοι 3 μέσω των βαλτικών κρατών και 4 μέσω Λευκορωσίας). Το γεγονός ότι μετά το 2014 οι ουκρανικοί αγωγοί δεν αποτελούν ασφαλή δίοδο προμήθειας για την Ευρώπη άνοιξε τον δρόμο στην κατασκευή του Nord Stream II (ΦΩΤ. - ΚΛΙΚ), έργο που διακαώς ήθελε η Μόσχα μαζί με τους συνεταίρους της στο Βερολίνο.
Αυτό που οι Αμερικανοί δεν θέλουν να συμβεί είναι η καθολική εξάρτηση της Ευρώπης από τα ενεργειακά συμφέροντα της Μόσχας. Γι’ αυτό και επιμένουν στην ανάσχεση των ρωσικών ενεργειακών σχεδίων στη Νότια Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Μόσχα ωστόσο δεν εγκαταλείπει την αρχική της επιδίωξη και με διαφόρους τρόπους επιδιώκει την επικαιροποίηση των σχεδιασμών της για την άμεση (ρωσικοί αγωγοί) και έμμεση (συμμετοχές σε ενεργειακά projects) ρωσική ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης και από τον Νότο.
Η κατακερματισμένη και κακόφωνη πολιτική των ΗΠΑ ανοίγει δρόμο στη Μόσχα
Η ρωσική γεωοικονομική επιμονή στον Ευρωπαϊκό Νότο και στην Ανατολική Μεσόγειο ενθαρρύνεται από το γεγονός ότι η αμερικανική παρουσία στην ίδια περιοχή είναι πλέον κατακερματισμένη σε πολλά μικρά και ενδεχομένως ανταγωνιστικά μεταξύ τους συμφέροντα, ενώ η στρατηγική της Ουάσιγκτον είναι αίολη και κακόφωνη στην προσπάθειά της να τους έχει όλους χορτάτους και την πίτα ολόκληρη. Η απερχόμενη ηγεσία του Λευκού Οίκου βρήκε –είναι η αλήθεια– μια ξεπερασμένη λογική «Πόντιου Πιλάτου» για την περιοχή από τους προκατόχους της και κατά τη διάρκεια της οκταετούς θητείας της έκανε ότι μπορούσε να την κάνει ακόμη πιο φαύλη.
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, η Μόσχα έχει –σωστά– διαγνώσει ότι έχει πλεονέκτημα κινήσεων. Η στρατηγική της είναι συμπαγής. Σχεδιάζεται και εκτελείται κεντρικά. Στο εσωτερικό της Ευρώπης, η Ρωσία έχει ισχυρούς συνεταίρους τους Γερμανούς. Στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει συνεταίρους την αποκομμένη από την Ουάσιγκτον (και εξαρτώμενη πολιτικά από τους Εβραίους εκ Ρωσίας) κυβέρνηση του Benjamin Netanyahu (ΦΩΤ.) στο Ισραήλ.
Στη Συρία, η πετυχημένη εμπλοκή της στην κρίση εδραίωσε τον παραπαίοντα Πρόεδρο της Συρίας, Bashar al-Assad, και ταυτόχρονα τον κατέστησε πολιτικό όμηρο της Μόσχας. Το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Τούρκου Προέδρου, Recep Tayyip Erdoğan, απομάκρυνε ακόμη πιο πολύ την Τουρκία (που είναι κόμβος για τα ενεργειακά συμφέροντα) από την Αμερική, κατάσταση που εκμεταλλεύθηκε πλήρως το Κρεμλίνο, καθιστώντας την Άγκυρα και τον Erdoğan ενεργούμενο των ρωσικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή!
Στην Αίγυπτο, σε αντίθεση με το αρχικό μούδιασμα των ΗΠΑ, η Ρωσία στήριξε και στηρίζει το καθεστώς του Προέδρου, Abdel Fattah el-Sisi, ενώ στη Λιβύη κατάφερε να προσεταιριστεί –κυριολεκτικά μέσα από τα χέρια των Αμερικανών– τον στρατηγό Khalifa Belqasim Haftar (ΦΩΤ.), ο οποίος αναδεικνύεται σε απόλυτο ρυθμιστή της μετα-εμφυλιακής κατάστασης στη χώρα.
Το ρωσικό ρουά ματ
Όλα αυτά τα κατάφερε η Ρωσία μέσα από αριστοτεχνικές γεωπολιτικές κινήσεις και εκμεταλλευόμενη το αμερικανικό στρατηγικό vertigo. Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί έχει απομονώσει τις ΗΠΑ από την περιοχή, τόσο γεωπολιτικά, όσο και γεωοικονομικά.
Οι επιλογές της Ουάσιγκτον περιορίζονται μέρα με την ημέρα όλο και περισσότερο. Η Αμερική ή θα αποδεχθεί την ήττα της και θα προσπαθήσει να συνεργαστεί με τη Ρωσία για να εξυπηρετηθούν έστω οριακά τα δικά της ενεργειακά συμφέροντα από την Κασπία και την Ανατολική Μεσόγειο ή εναλλακτικά θα πρέπει να αναδιατάξει τις δυνάμεις της και να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της στην περιοχή.
Επαναπροσδιορισμός στρατηγικής θα σήμαινε ή ανατροπή του Erdoğan, σενάριο που πλέον φαντάζει πολύ δύσκολο, ή σημαντική στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ –και με χερσαία στρατεύματα– υπέρ των Κούρδων της Συρίας (YPG) κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων. Το δεύτερο σενάριο θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα στο ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα τώρα που το κενό των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιντσιρλίκ φιλοδοξούν να καλύψουν οι Γερμανοί –νατοϊκοί εταίροι των ΗΠΑ και της Τουρκίας αλλά και συνεταίροι των Ρώσων στους ενεργειακούς σχεδιασμούς.
Βέβαια, εκτός από τις παραπάνω σκέψεις, είναι πάντα επίκαιρο και το σενάριο που θέλει τις ΗΠΑ να στοχεύουν σε μια εμπλοκή όλων των δυνητικών τους αντιπάλων στο μεσανατολικό χάος, με την προοπτική ότι τα μεταξύ τους ανταγωνιστικά συμφέροντα θα τους φέρουν αντιμέτωπους και θα τους φθείρουν. Μέχρι στιγμής πάντως, η Μόσχα δείχνει να έχει το πλεονέκτημα των κινήσεων στη στρατηγική σκακιέρα της γειτονιάς μας.
Στρατηγικά αδιάφορη η Ε.Ε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά το γεγονός ότι είναι η πλέον άμεσα ενδιαφερόμενη σε αυτό το γεωοικονομικό παίγνιο της Μόσχας και η εξάρτηση από τη Μόσχα εγείρει σημαντικά ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, εν τούτοις παραμένει στρατηγικά αδιάφορη, περιορίζοντας το ενεργειακό της ενδιαφέρον σε έκδοση οδηγιών μείωσης των watt στα μοτέρ των ηλεκτρικών συσκευών...
Του Βασίλη Κοψαχείλη
* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
Πηγή Liberal