Η εορτή, Ευαγγέλιο, Απόστολος, υμνολογία
Πνοῇ βιαίᾳ γλωσσοπυρσεύτως νέμει,
Χριστὸς τὸ θεῖον Πνεῦμα τοῖς Ἀποστόλοις. Ἐκκέχυται μεγάλω ἑνὶ ἤματι Πνεῦμ' ἁλιεῦσι. |
«Τη αυτή ημέρα, Κυριακή ογδόη από του Πάσχα, την αγίαν Πεντηκοστήν εορτάζομεν. Πνοή βιαία γλωσσοπυρσεύτως νέμει, Χριστός το θείον Πνεύμα τοις Αποστόλοις. Εκκέχυται μεγάλω ενί ήματι Πνεύμ' αλιεύσι. Ταις των αγίων Αποστόλων πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν» Μετά την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς, οι Απόστολοι και οι υπόλοιποι μαθητές του, καθώς και οι γυναίκες που από την αρχή τον είχαν ακολουθήσει, η Παναγία Παρθένος Μαρία η Μητέρα του, περίπου 120 άτομα, γύρισαν στο όρος των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ και, μπαίνοντας στο υπερώο, δηλαδή στον πάνω όροφο του σπιτιού εκεί, περίμεναν με προσευχή την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, σύμφωνα με την υπόσχεση του Σωτήρα Χριστού. Στο μεταξύ εκεί, εξέλεξαν και τον Ματθία και τον συναρίθμησαν με τους ένδεκα Αποστόλους. Τότε αυτοί πληρωθέντες από το Πνεύμα το Άγιο, άρχισαν να κηρύττουν και να καλούν τους ανθρώπους να βαπτισθούν και να λάβουν κι αυτοί την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ό,τι είχαν ακούσει και ζήσει κοντά στο Χριστό και δεν το είχαν τότε κατανοήσει, τώρα εν Αγίω Πνεύματι το γνώρισαν και το επαγγέλλονται στο λαό. Τώρα γνωρίζουν ποια είναι η προοπτική της καινής ζωής και που πρέπει να οδηγήσουν το λαό, γι’ αυτό και τους πρώτους τρεις χιλιάδες που βαπτίστηκαν, τους οδηγούν στο Δείπνο της Ζωής, την Τράπεζα της Θείας Ευχαριστίας, όπου στο εξής θα βρίσκεται συναγμένη η Εκκλησία ως σώμα Χριστού, θα τρέφεται με το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και θα συμμετέχει έτσι στην αιώνια ζωή της Βασιλείας του Θεού. Με την Πεντηκοστή δεν γεννήθηκε η Εκκλησία ως απλός θεσμός, αλλά ως συνεχής παρουσία της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, και γι’ αυτό η Πεντηκοστή δεν είναι ένα γεγονός που συνέβη μια φορά κάποτε, αλλά είναι η ζωή της Εκκλησίας, ως αδιάκοπη κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Η Πεντηκοστή, αποτελεί τη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας.
 “Πνεύματος επιδημία” Ποταμοί ανεξάντλητοι
Ο Κύριος βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ την τελευταία ημέρα της μεγάλης εορτής της Σκηνοπηγίας. Οι Ιουδαίοι συμμετείχαν στην εορτή αυτή για να θυμούνται την πορεία των προγόνων τους από την Αίγυπτο στη γη της Επαγγελίας. Γι’ αυτό και επί επτά ημέρες έμεναν σε σκηνές. Την τελευταία και πιο επίσημη ημέρα της εορτής, έκαναν αναπαράσταση της εισόδου στη γη της Επαγγελίας. Οι ιερείς έπαιρναν νερό από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ και προχωρούσαν προς το Ναό ραντίζοντας το θυσιαστήριο και τα πλήθη.
Αυτή λοιπόν την τελευταία ημέρα της εορτής, ο Κύριος, παίρνοντας αφορμή από τις τελετές της εορτής, άρχισε να διδάσκει με ζωηρή φωνή τα πλήθη λέγοντας: Εάν κανείς αισθάνεται πόθο και δίψα πνευματική, ας έρχεται σε μένα και ας πίνει. Κοντά μου θα βρει ανάπαυση ἡ ψυχή του. Από τα βάθη της ψυχής του θα τρέξουν ποταμοί αστείρευτου νερού.
Ὁ Κύριος βέβαια με τα λόγια αυτά εννοούσε το Άγιο Πνεύμα, το Οποίο μετά την Πεντηκοστή θα έπαιρναν όσοι θα πίστευαν σ’ Αυτόν. Διότι ἡ Χάρις του Αγίου Πνεύματος, που μεταδίδει νέα και θεϊκή ζωή, δεν είχε ακόμη δοθεί σε κανένα. Διότι ο Ιησούς δεν είχε ακόμη δοξασθεί με το Πάθος του και την Ανάληψή του.
Γιατί όμως ο Κύριος παρομοιάζει το Άγιο Πνεύμα με νερό αστείρευτο που αναβλύζει μέσα από την ψυχή του ανθρώπου; Διότι όταν ἡ Χάρις του Αγίου Πνεύματος έρχεται στην ψυχή κάθε βαπτισμένου και χρισμένου πιστού, προσφέρεται ασταμάτητα. Αναβλύζει διαρκώς, δεν αδειάζει ποτέ, ρέει σταθερά και ανεξάντλητα όπως το ποτάμι.
Και ποιο έργο επιτελεί; Το Άγιο Πνεύμα ως ύδωρ ζων είναι ἡ αιτία της πνευματικής μας ζωής. Ἡ Χάρις του Αγίου Πνεύματος αρχικά σαν ένα ρεύμα ισχυρό καταρρίπτει μέσα στις ψυχές μας κάθε αντίσταση, κάθε πάθος. Καθαρίζει κάθε τι ρυπαρό και αμαρτωλό. Και ταυτόχρονα δροσίζει ως ύδωρ διαυγές και άφθονο τις ψυχές μας, τις μαλακώνει, τις ποτίζει και τις καθιστά καρποφόρες σε έργα αρετής. Εμπνέει αγαθές διαθέσεις και ιερά συναισθήματα, και αντίστοιχες ενέργειες και πράξεις. Ενδυναμώνει την ψυχή μας ώστε να ζούμε μία αγία ζωή. Μας μεταμορφώνει και μας αναγεννά, γεμίζει το εσωτερικό μας με όλους τους δικούς της καρπούς, τους καρπούς των αρετών και της αγιότητας. Και καθιστά κι εμάς πηγές ανεξάντλητες ύδατος ζώντος προς τους συνανθρώπους μας.
Ο Χριστός, το φως του κόσμου
Μόλις τα πλήθη του λαού άκουσαν τους λόγους αυτούς του Κυρίου, άρχισαν να διχάζονται. Άλλοι έλεγαν: «Αυτός είναι ο προφήτης που περιμένουμε». Άλλοι: «Αυτός είναι ο Χριστός». Κι άλλοι απορούσαν: «Είναι δυνατόν να προέλθει ο Χριστός από τη Γαλιλαία;» Οι πιο ζηλωτές ήθελαν να Τον συλλάβουν, όμως κανείς δεν τόλμησε να το κάνει, διότι μία αόρατη δύναμη τους εμπόδιζε.
Γύρισαν λοιπόν πίσω άπρακτοι Οι υπηρέτες στους αρχιερείς και στους Φαρισαίους, και αυτοί τους ρώτησαν: «Γιατί δεν Τον συλλάβατε;» «Ποτέ άλλοτε δεν δίδαξε κανείς με τόση σοφία όπως αυτός ο άνθρωπος», αποκρίθηκαν εκείνοι. Τους ξαναρώτησαν Οι Φαρισαίοι: «Μήπως κι εσείς έχετε πλανηθεί από αυτόν; Κανείς από τους άρχοντες δεν πίστεψε σ’ αυτόν, αλλά μόνο ο καταραμένος όχλος, που δεν ξέρει τον νόμο!» Τότε διαμαρτυρήθηκε ο Νικόδημος: «Πώς μπορούμε να καταδικάσουμε έναν άνθρωπο, εάν δεν τον ακούσουμε πρώτα και μάθουμε τι έκανε;» Κι εκείνοι του αποκρίθηκαν: «Προφήτης από τη Γαλιλαία δεν έχει φανεί ποτέ».
Ὁ Κύριος όμως συνέχισε να κηρύττει λέγοντας: «Εγώ είμαι το φως του κόσμου. Εκείνος που με ακολουθεί δεν θα περιπλανιέται ποτέ στο σκοτάδι της αμαρτίας, αλλά θα έχει μέσα του το ζωοφόρο και πνευματικό φως».
Τι κρίμα όμως. Όλοι αυτοί Οι Ιουδαίοι είχαν δίπλα τους το φως της ζωής, και παρέμεναν στο σκοτάδι. Το φως άγγιξε τη ζωή τους, κι αυτοί Οι δύστυχοι βυθίζονταν περισσότερο στο σκοτάδι, στην άρνηση και την αντίδραση.
Τέτοια κατάσταση επαναλαμβάνεται πολλές φορές στην ιστορία και ιδιαιτέρως στις μέρες μας. Πόσοι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δεχθήκαμε το φως της πίστεως και της αλήθειας. Ὁ Χριστός πλημμύρισε με το φως του τη ζωή μας, όταν βαπτιστήκαμε στο όνομά του. Αυτόν ντυθήκαμε τότε, για να ζήσουμε πλέον μία φωτεινή εν Χριστώ ζωή. Και να πορευόμαστε ως τέκνα φωτός. Δυστυχώς όμως πολλοί Χριστιανοί επηρεάζονται από την αμαρτία και πελαγοδρομούν μέσα στα σκοτάδια του κόσμου. Ψάχνουν αλλού για φως και χάνονται στα σκοτεινά μονοπάτια των αιρέσεων, των παραθρησκειών, των ψευδώνυμων φιλοσοφιών και των αυτοαποκαλούμενων πνευματικών ανθρώπων. Είναι τραγικό να πορεύονται σαν τυφλοί και να χάνουν το δρόμο τους, ενώ είναι δίπλα τους ο Χριστός και τους περιμένει να τους δώσει το φως του.
Μήπως όμως κι εμείς κάποτε επηρεαζόμαστε από τα σκοτάδια του κόσμου της αμαρτίας; Ζούμε πράγματι μέσα στο φως του Χριστού ή μάς ελκύει το σκοτάδι και μας ταλανίζει ἡ αμφιβολία και ἡ πλάνη;
Ας μην ξεγελιόμαστε. Ὁ Χριστός είναι το φως του κόσμου. Και μόνον Αυτός. Ας Τον παρακαλούμε λοιπόν να φωτίζει τις σκέψεις μας, τις επιθυμίες μας, τις ενέργειές μας, τα βιώματά μας.
Η βίαιη πνοή
Ημέρα της Πεντηκοστής. Εκατόν είκοσι πιστοί κι άλλοι ακόμη συγκεντρωμένοι στο ίδιο σπίτι, όλοι με μια ψυχή και με μια καρδιά. Και ξαφνικά ήλθε βοή από τον ουρανό σαν βοή σφοδρού ανέμου. Η βοή αυτή γέμισε όλο το σπίτι όπου βρίσκονταν οι Απόστολοι και οι άλλοι Μαθητές.
Όλα έγιναν ξαφνικά, αιφνιδιαστικά, απροσδόκητα, όπως ξεσπά ξαφνικός και βίαιος άνεμος. Ήταν ένας ήχος από τον ουρανό σαν φωνή βροντής. Γιατί όμως η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος συνοδεύτηκε με το υπερφυσικό αυτό φαινόμενο του βίαιου και ορμητικού ανέμου; Διότι, όπως εξηγούν οι ιεροί ερμηνευτές, η οδός του Αγίου Πνεύματος μοιάζει με την οδό του ανέμου που ακούς την πνοή του αλλά δεν ξέρεις από πού έρχεται και πού πηγαίνει. Δεν ήταν βέβαια ο άνεμος αυτός κάποιοι φυσικό φαινόμενο. Ήταν ένα γεγονός υπερφυσικού χαρακτήρα. Η πνοή του ανέμου ήταν σύμβολο της εκχύσεως του Αγίου Πνεύματος στους συναγμένους Μαθητές. Ήταν το σύμβολο της μυστηριώδους ενεργείας του θείου Πνεύματος. Διότι η πνοή αυτή ήθελε να δείξει ότι μία άλλη πνοή πνευματική εκείνη την ώρα κατερχόταν στις ψυχές των πρώτων πιστών. Και η πνοή αυτή τους γέμισε ολοκληρωτικά. Πλήρωσε τις ψυχές και τα σώματά τους. Τους πλημμύρισε με θείες και έξοχες δωρεές. Εκείνη τη συγκλονιστική ώρα, όλο το σπίτι όπου βρίσκονταν οι Μαθητές έγινε με την πνοή του Αγίου Πνεύματος μια αόρατη πνευματική κολυμβήθρα που μεταμόρφωσε τους ιστούς, τους μετέδωσε μοναδικά υπερφυσικά χαρίσματα και ευλογίες. Όλοι πλημμύρισαν με Πνεύμα Άγιον. Γέμισαν με τις χάριτές του. Έγιναν πλέον άλλοι άνθρωποι. Καινούργιοι. Έφυγαν οι φόβοι τους και οι δισταγμοί τους. Απέκτησαν υπερφυσικές ικανότητες να κάνουν θαύματα. Κι έτρεξαν ενισχυόμενοι από θεία δύναμη στα πέρατα της οικουμένης να κηρύξουν το μήνυμα της Αναστάσεως. Και άλλαξαν όλο τον κόσμο.
Οι πύρινες γλώσσες
Ταυτόχρονα η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος συνοδεύτηκε και μ’ ένα δεύτερο σημείο. Είδαν όλοι με τα μάτια τους να διαμοιράζονται πάνω τους γλώσσες παρόμοιες με τις φλόγες της φωτιάς. Κι άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες! Το Άγιον Πνεύμα τους ενέπνεε να λένε ουράνιες και θεόπνευστες διδασκαλίες! Ήταν τις ημέρες εκείνες στην Ιερουσαλήμ άνθρωποι θεοσεβείς από όλα τα έθνη. Κι όταν έγινε η βοή αυτή του ανέμου, συνάχθηκαν εκεί πολλοί· και όλοι κυριεύθηκαν από έκπληξη. Διότι ο καθένας τους άκουγε τους Μαθητές να μιλούν στη δική τους γλώσσα. Κι εκστατικοί έλεγαν ο ένας στον άλλο: Μα αυτοί όλοι που μιλούν δεν είναι Γαλιλαίοι; Και πώς εμείς ακούμε ο καθένας τη δική μας γλώσσα; Όλοι εμείς που καταγόμαστε από διάφορα μέρη, πώς συμβαίνει να ακούμε όλους αυτούς να μιλούν και να διακηρύττουν στις γλώσσες μας τα μεγάλα και θαυμαστά έργα του Θεού;
Το δεύτερο λοιπό σημείο που συνόδευσε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος ήταν πρωτόγνωρο και πολύ εντυπωσιακό. Γλώσσες που έμοιαζαν με φλόγες πυρός προήλθαν από μια πηγή πυρός και μοιράσθηκαν και κάθισαν πάνω σα κεφάλια των πιστών που ήταν συγκεντρωμένοι στο ίδιο μέρος πολλές πύρινες γλώσσες. Τι ακριβώς όμως σήμαινε το δεύτερο αυτό σημείο;
Το πυρ ήταν σύμβολο της παρουσίας του Θεού και της άπειρης δυνάμεώς του. Οι πύρινες γλώσσες δεν ήταν γλώσσες φωτιάς αλλά έτσι έμοιαζαν. Είχαν τη μορφή των γλωσσών, διότι διά του Αγίου Πνεύματος ο ίδιος ο Χριστός θα μιλούσε πλέον στον κόσμο. Αυτός έστειλε στους μαθητές του το Άγιον Πνεύμα για να τους μεταδώσει όχι μόνο τη γνώση αλλά και τη δύναμη της σωτηρίας. Οι πύρινες γλώσσες όμως δήλωναν και κάτι άλλο: Όπως το πυρ έχει φωτιστική και καυστική δύναμη, έτσι και ο λόγος των Αποστόλων θα φώτιζε τους πιστούς και θα τους καθάριζε από κάθε τι το αμαρτωλό. Διότι το Άγιον Πνεύμα σαν φωτιά μαλακώνει τις σκληρές καρδιές, τις αναμορφώνει, κατακαίει τη σκουριά και ανάβει στο εσωτερικό των ανθρώπων μια αόρατη πνευματική φωτιά αγάπης και αφοσιώσεως προς τον Θεό. Μεταβάλλει τις ανθρώπινες καρδιές σε θυσιαστήριο όπου προσφέρονται πνευματικές θυσίες.
Κάποια ιερή μέρα κι εμείς βαπτισθήκαμε και μυρωθήκαμε, λάβαμε με το άγιο Χρίσμα τη σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος και πλημμυρίσαμε με τις ανεξιχνίαστες δωρεές του. Αποκτήσαμε όλα τα απαραίτητα εφόδια για να γίνουμε άνθρωποι πνευματικοί. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, ας κάνουμε μία αυτοεξέταση: Πόσο αξιοποιήσαμε τις θείες και ουράνιες δωρεές του Αγίου Πνεύματος; Πόσο απαρνηθήκαμε τη ματαιότητα του κόσμου; Πόσο αφήσαμε μέσα μας το Άγιον Πνεύμα να μεταμορφώσει τη ζωή μας, να αλλάξει τις καρδιές μας, να αναγεννήσει τους πόθους και τα οράματά μας; Κι επειδή όλοι μας ασφαλώς κατανοούμε ότι ελάχιστα εργαστήκαμε στον εαυτό μας, ας κάνουμε μία νέα αρχή. Κι ας παρακαλούμε καθημερινά το Άγιον Πνεύμα να μας κάνει πνευματέμορφους και πνευματοκίνητους. Ας το ζητούμε αυτό με πόθο στην προσευχή μας από τον άγιο Θεό: «Το Πνεύμα σου το Άγιον μη αντανέλης αφ’ ημών».
ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ
ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ |
Ἀπολυτίκιον
Ήχος πλ. δ'. Εὐλογητὸς εἶ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πανσόφους, τοὺς ἁλιεῖς ἀναδείξας, καταπέμψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, καὶ δι' αὐτῶν, τὴν οἰκουμένην σαγηνεύσας· φιλάνθρωπε, δόξα σοι. ΚοντάκιονἮχος πλ. δ΄. Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος· ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε· καὶ συμφώνως δοξάζομεν, τὸ πανάγιον Πνεῦμα. |