Μην παρασύρεσαι σε άκαιρο και αδιάκριτο γέλιο και σε αργολογία, για να μη
σκορπίσεις ό,τι μάζεψες με κόπο και δάκρυ. Το αδιάκριτο γέλιο διασκορπίζει όλα τα καλά που μαζεύτηκαν στην ψυχή. Απομακρύνει τη χάρι του Κυρίου, φονεύει τη μνήμη του θανάτου, φέρνει τη λησμοσύνη της φοβερής κρίσεως, ψυχραίνει τον αγωνιστικό ζήλο, σκοτίζει τη συνείδηση, θλίβει τους αγγέλους, χαροποιεί τους δαίμονες. Το γέλιο είναι αίτιο της αυθαδείας, παραγωγός της αμαρτίας, χειραγωγός στην ασωτία, πρόδρομος κάθε πτώσεως. Το γέλιο είναι γνώρισμα φιλήδονης καρδιάς, φανέρωση ψυχής δειλής και απόδειξις πνευματικής ανανδρίας.
Φυλάξου από το άκαιρο γέλιο, για να μη σου κλέψει τα δάκρυα, που προξενούν κάθε πνευματικό καλό. Φυλάξου από το γέλιο, για να μην αδειάση η ψυχή σου από την αρετή, για να μη σε κυριεύσει πνευματική αδιαφορία, για να μην πέσεις στα δίχτυα του διαβόλου. Ο Χριστός μακαρίζει όχι αυτούς που γελούν, αλλά αυτούς που με επίγνωση κλαίνε και πενθούν: "Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται" (Ματθ. 5, 4). "Μακάριοι οι κλαίοντες νυν, ότι γελάσετε" (Λουκ. 6, 21). Μακάριοι είναι όσοι κλαίνε σ΄ αυτή τη ζωή για τις αμαρτίες τους και τις παιδαγωγικές δοκιμασίες του Θεού, που με ευγνωμοσύνη και υπομονή αποδέχονται. Αυτοί θα γελάσουν και θα χαρούν στη μέλλουσα ζωή.
Φυλάξου όμως και από την πολυλογία και αργολογία. Αν δεν είναι ανάγκη να μιλήσεις, μη λες τίποτα, έστω και αν θες να πεις κάτι καλό. Γιατί από τα περίσσια λόγια συνήθως προέρχονται πολλά κακά. "Το περισσόν εκ του πονηρού". Συτχνά αρχίζοντας από θεαρέστους λόγους καταλήγουμε σε αισχρολογίες, όρκους, συκοφαντίες, ψεύδη, και κάθε πονηρό. Η πολυλογία τρέφει την κενοδοξία όπως το λάδι την φωτιά. Η πολυλογία καλλιεργεί τη λήθη του Θεού και των αμαρτιών μας και σκορπίζει την κατάνυξη. Η πολυλογία ψυχραίνει την πνευματική θέρμη και γεννά την πνευματική οκνηρία και την ακηδία. Η πολυλογία χαλαρώνει την προσοχή και αδυνατίζει την προσευχή.
Πρόσεξε λοιπόν να μην γίνεις εχθρός του εαυτού σου, γιατί ¨θάνατος και ζωή εν χειρί γλώσσης, οι δε κρατούντες αυτής έδονται τους καρπούς αυτής (Παροίμ. 18, 21).
Η σιωπή είναι η αρχή της καθάρσεως της ψυχής από τα πάθη. Άκοπα διδάσκει όλες τις εντολές Ο απόστολος Ιάκωβος λέει: "Η γλώσσα μικρόν μέλος εστί και μεγαλαυχεί... ακατάσχετον κακόν, μεστή ιού θανατηφόρου. Εν αυτή ευλογούμεν του Θεόν και πατέρα, και εν αυτή καταρώμεθα τους ανθρώπους τους καθ΄ ομοίωσιν Θεού γεγονότας... Ει τις εν λόγω ου πταίει, ούτος τέλειος ανήρ, δυνατός χαλιναγωγείσαι και όλον το σώμα" (Ιακ. 3. 5, 8-9, 2).
Ο λόγος θέλει πολύ προσοχή. Πρέπει να σκεφτείς σε ποιο χώρο και χρόνο μιλάς, για ποιο σκοπό, σε ποιους απευθύνεσαι, ποιο είναι το κίνητρο και ποια τα αποτελέσματα του λόγου σου. Πριν μιλήσεις να τα σκέπτεσαι όλα αυτά. Ο σιωπηλός τα σκέφτηκε. Και γι΄αυτό σιώπησε.
Την ημέρα της κρίσεως θα δώσεις λόγο έστω και για έναν ασήμαντο λόγο. Μας διαβεβαίωσε ο ίδιος ο Κύριος γι΄αυτό: "Λέγω σε υμίν ότι παν ρήμα αργόν ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι, αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ημέρα κρίσεως" (Μαυθ. 12, 36). Γι΄αυτό, ήδη πολλούς αιώνες πριν, ο προφήτης Δαβίδ παρακαλούσε τον Θεό: "Θου, Κύριε, φυλακήν τω στοματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου. Μη εκκλίνεις την καρδίαν μου εις λόγους πονηρίας" (Ψαλμ. 140. 3-4). Και αλλού "Φυλάξω τας οδούς μου του μη αμαρτάνειν με εν τη γλώσση μου' εθέμην τω στόματί μου φυλακήν εν τω συστήναι τον αμαρτωλόν εναντίον μου. Εκωφώθην και εταπεινώθην και εσίγησα" (Ψαλμ. 38, 2-3).
"Επί των ποταμών Βαβυλώνος εκεί εκαθίσαμεν και εκλαύσαμεν εν τω μνησθήναι ημάς την Σιών... Πώς άσωμεν την ωδήν Κυρίου επί γης αλλοτρίας; (Ψαλμ. 136. 1-4). Όπως οι Εβραίοι στη Βαβυλώνα, έτσι και εμείς είμαστε αιχμάλωτοι, πάροικοι και παρεπίδημοι σ΄αυτή τη γη. Πατρίδα μας δεν είναι η πρόσκαιρη γη, αλλά η αιώνια νέα Σιών του ουρανού. Τώρα ζούμε στην κοιλάδα του κλαυθμώνος' αύριο ελπίζουμε να βρεθούμε στη χώρα της αιώνιας παρηγορίας και της χαράς. Τώρα ζούμε στην εξορία΄ αύριο θα είμαστε στην αληθινή μας πατρίδα. "Ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν (Εβρ. 13, 14).
Πως λοιπόν γελάς ενώ είσαι αιχμάλωτος και εξόριστος "επί γης αλλοτρίας"; Κλάψε και θρήνησε που είσαι μακρυά από την αιώνια πατρίδα σου και ζήτησε με δάκρυα από τον Κύριο να μη σου τη στερήσει όταν έρθει η μεγάλη ώρα της επιστροφής...
"Ταλαιπωρήσατε και πενθήσατε και κλαύσατε΄ ο γέλως υμών εις πένθος μεταστραφείτω και η χαρά εις κατήφειαν" (Ιακ. 4, 9). Έχε βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητός σου, πένθησε, κλάψε. Το γέλιο σου κάνε το πένθος μετανοίας. Τη χαρά σου κάνε τη θλίψη συντριβής. Δύο είναι οι πηγές, αλλά και οι θυγατέρες, του γέλιου και της ευτραπελίας: η υπερηφάνεια και η φιληδονία, τα δύο πιο θανάσιμα πάθη. Φυλάξου λοιπόν απ΄αυτά, για να μη διαπιστώσεις την πνευματική σου φτώχεια κατά την έξοδο της ψυχής σου. Τότε που θα είναι πολύ αργά πια για να βοηθήσεις τον εαυτό σου.
Αγίου Δημητρίου του Ροστώφ, Πνευματικό Αλφάβητο , εκδ. Ιερά μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής, 1996, σ. 46-49