Γιατί στα Ευαγγέλια υπάρχουν διαφορές στο κείμενό τους;
Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από άρθρα που καταγράφουν δήθεν ανακολουθίες των Ευαγγελίων. Πώς δικαιολογούνται αυτές οι μικροδιαφορές στα ιερά κείμενα αν η Καινή Διαθήκη είναι θεόπνευστη;
Σε
καμία περίπτωση η Ορθόδοξη Εκκλησία
δεν προβάλλει μόνο την Αγία Γραφή ως
αυθεντία για την αλήθεια της Εκκλησίας,
αλλά σε συνδυασμό πάντοτε με την
εκκλησιαστική Παράδοση, τη σύμφωνη
γνώμη των Πατέρων, τις αποφάσεις των
Οικουμενικών Συνόδων, τη λειτουργική
μας ζωή, την εκκλησιαστική υμνολογία,
την διαχρονική διδασκαλία των αγίων.
Η
Εκκλησία ΜΟΝΟ είναι «ο στύλος και το
θεμέλιο της αληθείας» (Α΄ Τιμ. 3,15). Η
Εκκλησία λοιπόν μαρτυρεί για την αλήθεια
της Γραφής και Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ και
διαμορφωτής των αυθεντικών παραδόσεων
περί του Χριστού, των διδασκαλιών
του, των θαυμάτων του, του σταυρού και
της Αναστάσεώς του. Η συνείδηση της
Εκκλησίας είναι εκείνη που συνέλεξε τα
γνήσια και κανονικά Ευαγγέλια και τα
αντιδιέστειλε από τα μη γνήσια και
απόκρυφα. Η Εκκλησία είναι που μετέδιδε
από στόμα σε στόμα και ζούσε τα γεγονότα
της αναστάσεως του Κυρίου της. Οι
απόστολοι και οι μαθητές τους ήσαν
εκείνοι που επισφράγισαν με τη ζωή τους
τα όσα είδαν, άκουσαν και έζησαν πλάι
στο Χριστό ή μαρτύρησαν για τον κενό
τάφο και τις εμφανίσεις σ’ αυτούς του
Αναστημένου κ.ο.κ.
Δεν
πρέπει να ξεχνάμε ότι η ίδια η Καινή
Διαθήκη επισημαίνει το πλήθος των
θαυμάτων και των λόγων του Κυρίου που
παραλείφτηκαν και δεν συμπεριελήφθησαν
μέσα στα κείμενά της: «Υπάρχουν κι άλλα
πολλά που έκανε ο Ιησούς, που αν γραφτούν
ένα προς ένα, ούτε ο κόσμος ολόκληρος
θα χωρούσε, νομίζω, τα βιβλία που θα
έπρεπε να γραφτούν», καταλήγει στο
Ευαγγέλιό του ο Ιωάννης (21,25). Ο απόστολος
Παύλος στους Θεσσαλονικείς επισημαίνει:
«Σας κάλεσε (ο Κύριος) στη σωτηρία ΜΕ ΤΟ
ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΗΡΥΓΜΑ, ώστε να μετάσχετε στη
δόξα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γι’
αυτό λοιπόν αδελφοί να είστε σταθεροί
και να μένετε πιστοί στις διδασκαλίες
που σας παραδώσαμε ΕΙΤΕ ΠΡΟΦΟΡΙΚΑ είτε
με επιστολή μας» (Β΄ Θεσσαλ. επιστολή,
2, 13-15).
Αντίθετα,
διάφοροι ορθολογίζοντες ιστορικοί,
άσχετα αν δηλώνουν θεολόγοι ή όχι,
ερμηνεύουν πολλές φορές ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ τα
κείμενα της Αγίας Γραφής και ελλοχεύει
έτσι ο κίνδυνος να εμφανίζονται
φαινομενικές αντιφάσεις στην Βίβλο ή
ακόμη να οδηγηθούν εκτός χριστιανικού
θεολογικού εδάφους. Διότι ο κάθε
συγγραφέας της Αγίας Γραφής, σε ακολουθία
με αυτά που θέλει να τονίσει και ανάλογα
με το μορφωτικό του επίπεδο, εκφράζεται
διαφορετικά, και ενώ επικεντρώνεται σε
γεγονότα που ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΚΟΙΝΑ, παραθέτει και ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΠΟΥ
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΟΙΚΙΛΟΥΝ από τόπο σε τόπο,
από μαρτυρία σε μαρτυρία, από πρόσωπο
σε πρόσωπο.
Αυτό
συμβαίνει γιατί ο κάθε αγιογραφικός
συγγραφέας είναι ξεχωριστός άνθρωπος
με ιδία συνείδηση, αντίληψη, χαρακτήρα,
εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, προσωπικότητα.
Περιγράφει δηλαδή από τη δική του οπτική
γωνία και ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΤΙΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ.
Και ευτυχώς που συμβαίνει αυτό, διότι
αποδεικνύει ότι ο Θεός δεν χρησιμοποιεί
τους ανθρώπους σαν μηχανές ή σαν αυτόματα
για να φανερωθεί και να μιλήσει στην
ανθρωπότητα, αλλά ΣΥΝΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΑΡΜΟΝΙΚΑ
ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ και τους σέβεται απόλυτα.
Η
αξιοπιστία της Εκκλησίας είναι επομένως
που εγγυάται για την αξιοπιστία των
Ευαγγελίων και όχι το αντίθετο. ΑΛΑΘΗΤΗ
ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
που ερμηνεύει την αλήθεια της Αγίας
Γραφής, ενώ όσοι προσπάθησαν να την
αναλύσουν και ερμηνεύσουν εκτός της
Ιεράς Παραδόσεως, έξω δηλαδή από την
αγιοπνευματική ζωή της Εκκλησίας,
απέτυχαν και σχημάτισαν πλήθος ομάδων
με διαφορετική πίστη ή οδηγήθηκαν στη
αθεΐα.
Παραδείγματα
Οι
διαφορές στα Ευαγγέλια ακόμη φανερώνουν
ότι οι
ευαγγελιστές δεν είχαν προσυνεννοηθεί
για το περιεχόμενο των Ευαγγελίων τους.
Επομένως γράφουν
με ειλικρίνεια.
Οι διαφορές είναι
δευτερεύουσας σημασίας, φαινομενικές
και δικαιολογημένες.
Άλλοι
ευαγγελιστές μιλούν για έναν άγγελο
στην Ανάσταση του Χριστού και άλλοι για
δύο. Προφανώς ένας εμφανίσθηκε
αρχικά στις πρώτες μυροφόρες και αργότερα
στις επόμενες μυροφόρες παραβρέθηκε
και δεύτερος.
Ο
Ιωάννης γράφει κάποια θαύματα που
δεν τα έγραψαν οι άλλοι, γιατί πιθανόν
να κινδύνευαν οι θεραπευόμενοι από τη
μανία των αρνητών του Χριστού. Ο
Λάζαρος ίσως να κινδύνευε. Όταν
διαλύθηκε η δύναμη του Συνεδρίου το 70
μ.Χ., ο Ιωάννης αναφέρει και για την
Ανάσταση του Λαζάρου και τη θεραπεία
του τυφλού.
Μία
φαινομενικά διαφορά είναι και η
περιγραφή της κλήσης των μαθητών.
Ο Ματθαίος και ο Μάρκος γράφουν
ότι αμέσως μετά τους πειρασμούς, καθώς
περπατούσε στις όχθες της λίμνης
Γεννησαρέτ, είδε τον Πέτρο και
τον Ανδρέα να ρίχνουν τα δίχτυα
τους και παραπέρα τον Ιάκωβο και
τον Ιωάννη να τακτοποιούν τα
δίχτυα τους. Εκεί τους κάλεσε να γίνουν
αλιείς ανθρώπων, και τον ακολούθησαν.
Κατά το Λουκά, μετά τη Βάπτιση ο
Χριστός πήγε στην Καπερναούμ και έκανε
διάφορα θαύματα (Λουκά 4,23). Μετά πήγε
στη Ναζαρέτ, όπου δεν τον δέχθηκαν οι
Ναζαρηνοί. Μετά κατέβηκε πάλι στην
Καπερναούμ και συνέχισε τις θεραπείες.
Τότε κάλεσε τελεσίδικα τους μαθητές
κοντά Του με τη θαυμαστή αλιεία (Λουκά
5,1-11). Ο Ιωάννης, μαθητής του
Προδρόμου, γράφει για την πρώτη γνωριμία
των μαθητών με το Χριστό. Ο
Πρόδρομος έδειξε σε δύο μαθητές
του το Μεσσία (Ιωάν. 1,36-37), ο οποίος μετά
τους πειρασμούς ξαναπήγε στον Ιορδάνη.
Ο Ιωάννης, που αγαπά να κρύβει τον εαυτό
του («ο μαθητής που αγαπούσε ο Ιησούς»)
αναφέρει το όνομα του ενός, του Ανδρέα,
που φώναξε τον αδελφό του, τον Πέτρο.
Για το δεύτερο δε γράφει, εννοείται. Ο
Ιωάννης προφανώς έπεισε κι αυτός τον
αδελφό του τον Ιάκωβο για τη μεσσιανικότητα
του Ιησού Χριστού. Αναφέρει μάλιστα ότι
οι δύο μαθητές του Προδρόμου κάθισαν
μέχρι τη δεκάτη ώρα κοντά στο Χριστό
την πρώτη ημέρα της γνωριμίας. Ήταν
επομένως κι αυτός εκεί και πρόσεξε την
ώρα που έφυγαν από το κατάλυμα του
Χριστού.
Με
τους πρώτους μαθητές Του ο Χριστός
ανέβηκε στη Γαλιλαία στο Γάμο της Κανά.
Εκεί έκανε το πρώτο θαύμα υπακούοντας
στην παράκληση της μητέρας Του, ενώ δεν
είχε έλθει η ώρα Του (Ιωάν. 2,4). Μετά πήγε
στα Ιεροσόλυμα για τη γιορτή του Πάσχα,
όπου πρώτη φορά έδιωξε τους εμπόρους
κι έκανε θαύματα. Μετά ξαναπήγε στον
Ιορδάνη όπου σε κάποιο άλλο σημείο
βάπτιζε ο Πρόδρομος. Δεν είχε φυλακισθεί
ακόμα (Ιωάν. 3,22-24). Μετά τη σύλληψη και
φυλάκιση του Ιωάννου (Μαρκ. 1,14, Ματθ.
4,12) και για το φθόνο των φαρισαίων (Ιωάν.
4,1-3) ανέβηκε στη Γαλιλαία. Ανεβαίνοντας
στη Γαλιλαία συνάντησε και συζήτησε με
τη Σαμαρείτισσα. Μετά άφησε τους
μαθητές Του για λίγο διάστημα να εργασθούν
και τους κάλεσε σύντομα κοντά Του με τη
θαυμαστή αλιεία. Ο Πέτρος, για να δώσει
το πλοιάριο να διδάξει ο Χριστός, τον
είχε ξανακούσει και για να ρίξει τα
δίχτυα στο νερό την ημέρα, ώρα ακατάλληλη
για ψάρεμα, γνώριζε τη θαυματουργική
δύναμη του Χριστού.
Ο
Ματθαίος, που έγινε μαθητής αργότερα
και ο Μάρκος, που δεν ήταν μαθητής του
Χριστού, δε δικαιολογούν το πώς οι πρώτοι
μαθητές εγκατέλειψαν τα πάντα και
ακολούθησαν το Χριστό. Ο Λουκάς, όμως,
πριν την κλήση τους αναφέρει διάφορα
θαύματα και τη θαυμαστή αλιεία. Ο Ιωάννης
επίσης, που ανήκει στους πρώτους μαθητές
και επομένως είναι εγκυρότερος, αναφέρει
την πρώτη γνωριμία, τις πρώτες ανεπίσημες
συνοδοιπορίες με το Χριστό και
παραλείπει τη μόνιμη και τελεσίδικη
κλήση των μαθητών, που την έγραψε ο
Λουκάς.
Στο
χωρίο Ματθ. 17,1 αναφέρεται ότι ο Χριστός,
που βρισκόταν στην περιοχή της Καισαρείας
Φιλίππου, μετέβη σε όρος υψηλό, όπου
έλαβε χώρα η Μεταμόρφωσή Του. Η χρονική
απόσταση των γεγονότων είναι έξι ημέρες.
Και στο Μάρκο (8,2) γίνεται λόγος για έξι
ημέρες. Ο Λουκάς (9,28) όμως ομιλεί για
οκτώ ημέρες. Η
αντίφαση είναι φαινομενική. Οι δύο
πρώτοι ευαγγελιστές αναφέρουν τις
ενδιάμεσες ημέρες. Ο Λουκάς αναφέρει
και την ημέρα που συνέβη το προηγούμενο
γεγονός και την ημέρα που έγινε η
Μεταμόρφωση.
πηγαί:
Από
το βιβλίο «Νεανικές Αναζητήσεις - Α’
Τόμος: Ζητήματα πίστεως» (σελ. 85-87),
Αρχ. Μαξίμου Παναγιώτου, Ιερά Μονή
Παναγίας Παραμυθίας Ρόδου