«Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού»
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός
Εὐαγγέλιον: Μάρκ. η΄ 34 - θ΄ 1
Εἶπεν ὁ Κύριος ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.
Να σηκώνουμε τον Σταυρό μας
Καθώς βρισκόμαστε στο μέσο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία μας προβάλλει στους ιερούς Ναούς μας τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου και μας καλεί να τον προσκυνήσουμε με δέος και πίστη και να πάρουμε χάρη πολλή και δύναμη για τον πνευματικό αγώνα που διεξάγουμε την περίοδο αυτή.
Τι θα πει αυταπάρνηση
Λίγες εβδομάδες πριν από το πάθος του ο Κύριος κάλεσε τους μαθητές του και τα πλήθη του λαού για να τους πει λόγια βαρυσήμαντα για τη ζωή τους και τη ζωή όλων μας. Όποιος θέλει, είπε, να με ακολουθήσει και να γίνει μαθητής μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του κι ας πάρει τη σταθερή απόφαση να υποστεί για μένα όχι μόνο κάθε θλίψη και δοκιμασία αλλά και θάνατο σταυρικό, και τότε ας με ακολουθεί.
Τι σημαίνει όμως «απαρνούμαι τον εαυτό μου»; Σημαίνει δυο πράγματα. Πρώτα ότι νεκρώνω τον παλαιό εαυτό που κρύβω μέσα μου, τον διαγράφω από τη ζωή μου. Παύω να υπάρχω γι’ αυτόν. Αρνούμαι δηλαδή και νεκρώνω τα θελήματα, τις επιθυμίες και τις ροπές του παλαιού ανθρώπου. Ακόμη κι αν τον δω να επαναστατεί, να αντιδρά, να επιζητεί με μανία και επιμονή καθετί αμαρτωλό, εγώ δεν υποκύπτω, δεν του δίνω σημασία. Έχω αρνηθεί όχι μόνο κάτι από τον εαυτό μου αλλά όλο τον παλαιό εαυτό μου.
Αρνούμαι τον παλαιό εαυτό μου σημαίνει ταυτόχρονα ότι υποτάσσομαι στο άγιο θέλημα του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθώ τον Κύριο όπου με οδηγεί. Και υπομένω όλες τις θλίψεις που επιτρέπει στη ζωή μου για τον εξαγιασμό μου. Μέχρι του σημείου να περιφρονώ ακόμη και το θάνατο. Διότι αυτό σημαίνει να σηκώνω διαρκώς τον σταυρό των θλίψεων και της θυσίας. Όπως κάθε κατάδικος σήκωνε ως μελλοθάνατος τον σταυρό του, έτσι κι εγώ πρέπει να σηκώνω τον δικό μου σταυρό περιμένοντας το μαρτύριο. Με την απόφαση να είμαι έτοιμος σε κάθε στιγμή, αργά ή γρήγορα, να πεθάνω, αν μου το ζητήσει ο Κύριος. Και να προχωρώ με τέτοια διάθεση όχι για λίγο αλλά σε όλη μου τη ζωή. Να σηκώνω τον σταυρό των θλίψεων όχι αναγκαστικά, επειδή δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, αλλά με χαρά κι ελπίδα, με τη συναίσθηση ότι ο δρόμος της υποταγής στο θέλημα του Θεού, τον οποίο βαδίζω σηκώνοντας τον σταυρό των θλίψεων, είναι ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί στη σωτηρία μου, στον Παράδεισο.
Όλη η ζωή του Κυρίου άλλωστε ήταν μία διαρκής αυταπάρνηση, προσφορά και θυσία, που κορυφώθηκε και ολοκληρώθηκε στη σταυρική θυσία. Κι επειδή αυτός πρώτος εφάρμοσε την τέλεια αυταπάρνηση, ζητά κι από μας ν’ ακολουθήσουμε ολόψυχα το παράδειγμά του.
Πόσο αξίζει μια ψυχή
Ο Κύριος συνέχισε τη διδασκαλία του λέγοντας: όποιος θέλει να σώσει την επίγεια ζωή του, θα χάσει την αιώνια. Όποιος όμως θυσιάσει τη ζωή του για μένα και το Ευαγγέλιό μου, αυτός θα σώσει την ψυχή του. Διότι τι θα ωφελήσει τον άνθρωπο εάν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο και χάσει την ψυχή του; Και τι μπορεί να δώσει ως αντάλλαγμα για να την εξαγοράσει; Όποιος ντραπεί εμένα και τους λόγους μου επειδή φοβάται τους χλευασμούς των ανθρώπων της αποστατημένης και αμαρτωλής αυτής γενιάς, αυτόν θα τον αποκηρύξω κι εγώ όταν θα έλθω μέσα στη θεϊκή δόξα μου μαζί με τους αγίους αγγέλους.
Και ο Κύριος επισφράγισε τους λόγους του λέγοντας: Πολλοί από σας, πριν πεθάνουν, θα δουν να θεμελιώνεται με δύναμη ακαταγώνιστη η Βασιλεία του Θεού στη γη, δηλαδή η Εκκλησία μου.
***
Σ’ όλη αυτή τη διδασκαλία του ο Κύριος τονίζει την αξία της ψυχής μας. Και τι λέει; Πόσο αξίζει η ψυχή μας; Ανυπολόγιστα. Δεν συγκρίνεται με όλα τα αγαθά του κόσμου αυτού. Έχει ασυγκρίτως ανώτερη αξία από όλα τα πλούτη, τις τιμές και τις απολαύσεις αυτής της ζωής. Γι’ αυτήν ο Θεός έγινε άνθρωπος, γι’ αυτήν έχυσε το αίμα του επάνω στο σταυρό και μας εξαγόρασε με το τίμιο Αίμα του. Κι αν εμείς περιφρονήσουμε το πολυτιμότατο αυτό λύτρο που έδωσε ο Χριστός για την ψυχή μας, η καταστροφή μας θα είναι ανεπανόρθωτη. Διότι, όταν εμείς αμαρτάνουμε συστηματικά και ασύστολα, κινδυνεύουμε να χάσουμε την ψυχή μας για πάντα στην αιώνια κόλαση. Εκεί η ψυχή θα χωρισθεί αιωνίως από τον Θεό, τη χάρη του και την αγάπη του και θα βυθισθεί στο αιώνιο σκοτάδι. Γι’ αυτό λέει ο Κύριος ότι το χειρότερο κακό που μπορούμε να πάθουμε οι άνθρωποι, είναι το να χάσουμε την ψυχή μας. Και αν χάσουμε την ψυχή μας, χάσαμε τον Θεό, χάσαμε τον εαυτό μας, χάσαμε τα πάντα. Κι αυτή η απώλεια είναι αμετάκλητη. Μήπως έχουμε και άλλη ψυχή, ώστε να δώσουμε μία στον σατανά και μία στον Θεό; Ή να δώσουμε τη μία αντάλλαγμα για την απώλεια της άλλης; Τα χρήματα και τα κτήματα και τα σπίτια μπορούμε να τα ανταλλάξουμε. Την ψυχή όμως ποτέ.
Και δεν είναι δύσκολο να τη χάσουμε. Σ’ αυτή τη ζωή φοβερός πόλεμος διεξάγεται. Με λύσσα οι δαίμονες ζητούν να αρπάξουν και να κατασπαράξουν την ψυχή μας. Ας αντισταθούμε λοιπόν κι ας αγωνισθούμε. Ώστε, όταν κλείσουμε τα μάτια μας, να παραλάβουν την ψυχή μας οι παμφώτεινοι άγγελοι στην αγκαλιά του Θεού.
Απόστολος Κυριακής: Εβρ. δ’ 14 – ε’ 6
Ἀδελφοί, ἔχοντες ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. 15 οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ κατὰ πάντα καθ’ ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. 16 προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν.
ΠΑΣ γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, 2 μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· 3 καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. 4 καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ Ἀαρών. 5 οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ’ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε· 6 καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.
Ο Αρχιερεύς του ελέους
Μας κατανοεί
Σήμερα Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως η αγία μας Εκκλησία προβάλλει εμπρός μας τον Τίμιο Σταυρό, πάνω στον οποίο ο Κύριός μας πρόσφερε τη μοναδική και ατίμητη θυσία, που μας άνοιξε το δρόμο προς τον ουρανό. Εκεί στο Γολγοθά ο Χριστός προσφέροντας τη φοβερή εκείνη θυσία του, αποκαλύφθηκε σε μας ως ο μόνος αληθινός αρχιερεύς. Γι’ αυτό και το αποστολικό Ανάγνωσμα αναφέρεται στο μεγάλο αυτό μυστήριο της αρχιερωσύνης του σταυρωθέντος Κυρίου μας.
Έχουμε μεγάλο Αρχιερέα, μας λέει ο απόστολος Παύλος. Αυτός μετά τη σταυρική του θυσία, τον θάνατο, την Ανάσταση και την Ανάληψή του, έχει πλέον εισέλθει στους ουρανούς κι έφθασε στο θρόνο του Θεού. Εκεί μας περιμένει, διότι δεν είναι ένας απλός άνθρωπος, αλλά είναι ο Υιός του Θεού. Γι’ αυτό ας κρατάμε γερά την πίστη μας σ’ Αυτόν κι ας την ομολογούμε πάντοτε. Και μην περάσει ποτέ από το νου μας ότι, αφού Αυτός είναι τώρα στους ουρανούς, δεν θα δείξει ενδιαφέρον για μας. Διότι δεν έχουμε αρχιερέα που δείχνει ασυμπάθεια στις αδυναμίες μας. Αντίθετα, ενώ υψώθηκε τόσο πολύ ως άνθρωπος, δεν αδιαφορεί για μας, αλλά γνωρίζει όλα όσα μας συμβαίνουν. Άλλωστε και ο Ίδιος ως άνθρωπος εδώ στη γη αντιμετώπισε κάθε είδους πειρασμό. Έχει δοκιμασθεί με κάθε τρόπο, χωρίς όμως να διαπράξει καμία αμαρτία. Γι’ αυτό μας παροτρύνει ο απόστολος Παύλος να πλησιάζουμε με θάρρος και εμπιστοσύνη στο βασιλικό θρόνο της Χάριτός του για να λάβουμε συγχώρηση για τις αμαρτίες μας και να βρούμε έλεος και χάρη και άμεση βοήθεια σε κάθε κρίσιμη ώρα του πειρασμού.
Από το θρόνο του ο εσταυρωμένος Κύριος θα μας δωρίσει πλούσιο το έλεός του. Διότι και ο Ίδιος έχει δεχθεί κάθε δοκιμασία, είναι «πεπειρασμένος κατά πάντα». Σ’ όλη του τη ζωή πόσες δοκιμασίες, περιφρονήσεις και κατατρεγμούς δεν πέρασε! Ιδιαιτέρως όμως όταν πρόσφερε την αρχιερατική του θυσία επάνω στο Σταυρό, δέχθηκε όλα εκείνα τα φρικτά μαρτύρια. Εκείνη τη φοβερή ώρα του υποφέροντας μεγάλους πόνους όχι μόνο από το μαρτύριο αλλά ασυγκρίτως περισσότερο από τις αμαρτίες των παιδιών του, που βάσταζε σαν να ήταν κακούργος.
Γνωρίζει λοιπόν ο Κύριος από δοκιμασίες, γνωρίζει τι θα πει πόνος. Ο αναμάρτητος δέχθηκε τόσους πειρασμούς. Γι’ αυτό δείχνει κατανόηση στις αδυναμίες μας, τους πειρασμούς μας και τις δοκιμασίες μας. Μας καταλαβαίνει, μας συμπονά, μας αγαπά. Και μας περιμένει στο θρόνο της Χάριτός του, στον Τίμιο Σταυρό του, να συγχωρέσει τις αμαρτίες μας, που μας τσακίζουν και μας απογοητεύουν. Μας περιμένει στο Μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως να μας ξεκουράσει και να μας ειρηνεύσει. Μας περιμένει στην Αγία Τράπεζα να μας μεταγγίσει ζωή και σωτηρία.
Θα μας δοξάσει
Στη συνέχεια ο άγιος Απόστολος μας λέει ότι κάθε αρχιερέας στην ιερωσύνη των Ιουδαίων επιτελεί το ιερό αυτό έργο του για την ωφέλεια των ανθρώπων στην τέλεση της λατρείας· για να προσφέρει θυσίες για τη συγχώρηση των αμαρτιών του λαού. Και μπορεί να δείχνει συμπάθεια σ’ όσους αμαρτάνουν, επειδή κι αυτός ως άνθρωπος έχει ανθρώπινες αδυναμίες. Και γι’ αυτό ο Νόμος του επιβάλλει να προσφέρει θυσία όχι μόνο για τις αμαρτίες του λαού του, αλλά και μία ακόμη θυσία για τις δικές του αμαρτίες.
Και συνεχίζει ο Απόστολος λέγοντας ότι κανείς δεν παίρνει μόνος του την υψηλή τιμή της αρχιερωσύνης, αλλά όταν τον καλέσει ο Θεός, όπως κάλεσε στο αξίωμα αυτό και τον Ααρών. Έτσι και ο Χριστός «οὐχ ἑαυτόν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ’ ὁ λαλήσας πρός αὐτόν», δεν δόξασε μόνος του τον Εαυτό του με το να γίνει Αρχιερεύς, αλλά Τον δόξασε ο Θεός Πατήρ, ο Οποίος Του είπε: Εσύ είσαι ο Υιός μου· εγώ Σε γέννησα σήμερα, όταν Σου έδωσα την ανθρώπινη φύση και την δόξασα με την Ανάσταση και την ενθρόνισή σου εκ δεξιών μου. Και σ’ άλλο μέρος της Αγίας Γραφής λέει: Εσύ είσαι ιερέας αιώνιος, που Σε προτύπωνε ο Μελχισεδέκ.
Ο Κύριός μας λοιπόν δοξάστηκε και ως άνθρωπος με θεϊκή δόξα από τον Θεό Πατέρα του. Αυτός που τόσο πολύ ταπεινώθηκε ως άνθρωπος, πολύ περισσότερο υψώθηκε. Επειδή ακριβώς έδειξε υπακοή μέχρι θανάτου. Γι’ αυτό ακριβώς ο Θεός Πατήρ στεφάνωσε τον Κύριό μας ως άνθρωπο με θεϊκή δόξα και τιμή. Και Του έδωσε εξουσία στα επουράνια, τα επίγεια και τα καταχθόνια. Ώστε όλα τα λογικά όντα να αναγνωρίσουν ότι Αυτός είναι ο Κύριος του ουρανού και της γης.
Αυτός ο δρόμος από τη θυσία στην ύψωση, από την ταπείνωση στη δόξα είναι και ο δρόμος όλων των πιστών. Στον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά βρίσκεται η αληθινή ύψωση. Στο δρόμο της θυσίας και της ταπεινώσεως. Όταν υπομένουμε πειρασμούς, περιφρονήσεις, αδικίες. Όταν μένουμε στο περιθώριο. Όταν υπομένουμε δίπλα μας ανθρώπους δύσκολους και μένουμε ειρηνικοί απέναντί τους. Όταν όσους μας αδικούν ή μας αντιπαθούν, τους συγχωρούμε, τους δείχνουμε αγάπη. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο. Με τη βοήθεια όμως του Θεού είναι κατορθωτό. Ας πάρουμε λοιπόν κι εμείς με προθυμία τον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά. Για να οδηγηθούμε από την ταπείνωση στο δόξα, την αληθινή και αιώνια.