Στην Π. Διαθήκη στο Γεν. 2,8 ο θεόπτης Μωυσής αναφέρει ότι ο Θεός εφύτευσε τον παράδεισο και έθεσε τον άνθρωπο εντός του παραδείσου.
Στον προφητικό λόγο ή έννοια του παραδείσου
ταυτίζεται με την βασιλεία του Ισραήλ.. Τόσο ο παράδεισος όσο και η βασιλεία του Ισραήλ, έχουν πνευματική έννοια.
Η λέξη Ισραήλ ερμηνευμένη στην Ελληνική γλώσσα, σημαίνει, "νους ο ορών τον Θεό". Είναι τελείως κατανοητό πλέον ότι μιλούμε μόνο για πνευματική κατάσταση. Στη Καινή Διαθήκη ο παράδεισος, η βασιλεία του Ισραήλ, ταυτίζονται με την Βασιλεία του Θεού ή Βασιλεία των Ουρανών. Στο κείμενο του Ματθαίου συναντάμε την έκφραση βασιλεία των Ουρανών στον λόγο του Χριστού στην επί του όρους ομιλία, και συγκεκριμένα στον πρώτο μακαρισμό: "Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι. ότι αυτών εστί η βασιλεία των ουρανών". Ενώ το ρήμα στους υπόλοιπους μακαρισμούς βρίσκεται σε μελλοντικό χρόνο, στον πρώτο μακαρισμό και στον όγδοο , που αναφέρονται στη βασιλεία των ουρανών, το ρήμα "εστίν" βρίσκεται σε χρόνο ενεστώτα. Γιατί όπως θα δούμε παρακάτω η βασιλεία των ουρανών είναι προσωπική πνευματική κατάσταση, με κοινωνική διάσταση, η οποία βιώνεται απ' αυτήν εδώ την ζωή.
Τί είναι η βασιλεία των ουρανών; Πώς την βιώνουμε; Κατ' αρχάς ο όσιος Μάρκος ο ασκητής, θα μας πει ότι η βασιλεία των ουρανών είναι δωρεά του Θεού στον άνθρωπο.
Ο Κύριος θέλοντας να φανερώσει ότι κάθε εντολή αποτελεί χρέος μας και ότι η υιοθεσία είναι δωρεά Του, με το Αίμα Του χαρισμένη στους ανθρώπους λέει: "Όταν κάνετε όλα τα διατεταγμένα σε σας, να λέτε είμαστε δούλοι τιποτένιοι και κάναμε ότι χρωστούσαμε να κάνουμε". (Λουκ.17,10) Γι αυτό η βασιλεία των ουρανών δεν είναι μισθός για έργα, αλλά χάρη του Κυρίου που έχει ετοιμασθεί για τους πιστούς δούλους". (Φιλοκαλία Α' τόμος σελ. 143).
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής θα πει: "Τα αγαθά της βασιλείας που είναι μέσα μας, τα οποία δεν είδε μάτι που αγαπά τα ωραία (κοσμικά) και δεν τα άκουσε ακοή που αγαπά τις τιμές και δεν τα διανοήθηκε καρδιά άδεια από Άγιο Πνεύμα, είναι προκαταβολές των αγαθών που μέλλουν να δοθούν στους δίκαιους στη μέλλουσα βασιλεία από το Θεό. Και εκείνος που δεν απολαμβάνει αυτά, τα οποία είναι καρποί του Πνεύματος, δεν μπορεί να απολαύσει εκείνα τα μέλλοντα". Παρατηρώντας τα λεγόμενα του αγίου Μαξίμου διαπιστώνουμε ότι, η βασιλεία των ουρανών, είναι προσωπική κατάσταση, πρόγευση της μελλούσης βασιλείας, και η αρχή αυτής της βασιλείας, που για τον καθένα προσωπικά είναι σ' αυτή τη ζωή, αρχίζει από τώρα. Και μάλιστα, εάν κανείς δεν μετέχει από τώρα, από αυτή τη ζωή, δεν μπορεί να μετέχει και στη μέλλουσα.
Ο μακαριστός καθηγητής π. Ιωάννης Ρωμανίδης θα πει για την βασιλεία των ουρανών: "Οι εν λόγω θεωρίες, της δυτικής θεολογίας και νεωτέρας ιουδαϊκής παραδόσεως, προϋποθέτουν ότι η βασιλεία είναι κάτι το οποίο ο Θεός ή ο Χριστός ιδρύει εν χρόνω. Έτσι δύναται να είναι η Εκκλησία όπως διδάσκουν οι παπικοί μέχρι σήμερα ή μία πνευματικώς πραγματοποιημένη πραγματικότης, ή μία μελλοντική ελπίς επικρατήσεως της βασιλείας. Επίσης δύναται να έχει κοσμολογικό ή πολιτικό ή στρατιωτικό ή καθαρώς πνευματικοϋπερβατικό χαρακτήρα. Βασικό λάθος των δυτικών τούτων είναι ότι ταυτίζουν τη βασιλεία των ουρανών με κάποια αποκατάσταση του λαού του Θεού. Δηλ. δεν διακρίνουν μεταξύ της αποκαταστάσεως και της δυνάμεως του Θεού η οποία ενεργεί την αποκατάσταση.
Στην Π. Διαθήκη π.χ. τα ιστορικά σωστικά γεγονότα εν τη ιστορία του Ισραήλ, διακρίνονται σαφώς από την άκτιστο δόξα του Θεού, διά της οποίας ο Θεός σώζει τον λαό Του. Έτσι και η βασιλεία του Θεού η οποία ταυτίζεται με την δόξα του Θεού, είναι η δύναμις η άκτιστος του Θεού, διά της οποίας ο Θεός σώζει και θεοί και δοξάζει, αλλά δεν είναι κτιστή κατάσταση αποκαταστάσεως. Γι αυτό στην Καινή Διαθήκη η έλευση της βασιλείας δεν ταυτίζεται με έλευση κατάστασης αποκαταστάσεως, αλλά δηλοί την φανέρωση της από αιωνίου υπαρχούσης δυνάμεως και χάριτος του Θεού και την υπό των ανθρώπων μέθεξη της χάριτος ταύτης".
Ο π. Ιωάννης ταυτίζει την βασιλεία των ουρανών με την άκτιστο ενέργεια του Θεού της θείας χάριτος και την μετοχή του ανθρώπου στη θεία χάρη. Δηλ. βασιλεία του Θεού είναι η μετοχή του κτιστού στο, άκτιστο. Και το δικαιολογεί αγιοπατερικώς ο π. Ιωάννης. "Έτσι η ομόφωνος ερμηνεία των πατέρων της αρχαίας περιόδου και ολοκλήρου της ελληνόφωνης ρωμαϊκής πατερικής παραδόσεως ταυτίζει τη βασιλεία των ουρανών με την άκτιστο χάρη και δόξα του Θεού. Έτσι η προφητεία του Χριστού: "Σας διαβεβαιώνω ότι υπάρχουν μερικοί από αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα γευθούν το θάνατο προτού δουν τη βασιλεία των ουρανών να έρχεται με θαυμαστά γεγονότα" (Μαρκ. 9,1), σε όλους τους πατέρες της Εκκλησίας, εξεπληρώθη στη Μεταμόρφωση του Χριστού, όταν οι πρόκριτοι των μαθητών, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης μετά Μωυσέως και Ηλία είδαν την φυσική δόξα και θεότητα του Χριστού".
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στο έργο του 150 φυσικά, θεολογικά, ηθικά και πρακτικά κεφάλαια, και ειδικά στο 146 κεφάλαιο γράφει: "Ο Κύριος είπε στους μαθητές του ότι υπάρχουν μερικοί, από αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα πεθάνουν πριν δουν να έρχεται με δύναμη η βασιλεία του Θεού. Και έξι ημέρες μετά, αφού πήρε μαζί του τον Πέτρο τον Ιάκωβο και Ιωάννη, ανέβηκε στο όρος Θαβώρ και εκεί έλαμψε το πρόσωπό του όπως ο ήλιος και τα ιμάτιά Του έγιναν λευκά όπως το φως. Οι μαθητές δεν μπορούσαν πλέον να βλέπουν, ή μάλλον επειδή δεν είχαν την δύναμη ούτε να ατενίσουν τη λάμψη, έπεσαν με το πρόσωπο στη γη. Εν τούτοις είδαν, σύμφωνα με την υπόσχεση του Σωτήρα, τη βασιλεία του Θεού. Το θεϊκό εκείνο και ανέκφραστο φως, το οποίο οι μεγάλοι Γρηγόριος και Βασίλειος ονομάζουν Θεότητα λέγοντας: Φως ήταν η θεότητα που φάνηκε στους μαθητές πάνω στο όρος. Ο άγιος Θεόληπτος Αντιοχείας γράφει σαφώς περί του Κυρίου ότι "βασιλείαν εάν είπω, δόξαν αυτού λέγω". Ο άγιος Ιππόλυτος Ρώμης παραθέτει το χωρίον του Ιωάννου 2,11 αντικαθιστών τον όρο δόξαν αυτού με τον όρο βασιλεία του Θεού. Έτσι "αρχή των σημείων ην εποίησεν ο Ιησούς εν Κανά της Γαλιλαίας και εφανέρωσε την βασιλεία των ουρανών". Ο Κλήμης ο Αλεξανδρείας παραθέτει το χωρίο του Μάρκου 9,1 αντικαθιστών το "την βασιλείαν του Θεού εν δυνάμει", με "τον Υιόν του ανθρώπου εν δόξη". Έτσι "εισί τινες των ωδε εστηκότων οι ου μη γεύσωνται θανάτου έως αν ίδωσι τον Υιόν του ανθρώπου εν δόξη". Τούτο διότι κάποιοι των αποστόλων είδαν τον Χριστό εν τη βασιλεία του Θεού στη Μεταμόρφωση. Ο Ματθαίος στο ευαγγέλιό του αντί του "....βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει...", γράφει "...έως αν ίδωσι τον Υιόν του ανθρώπου ερχόμενον εν τη βασιλεία αυτού". (Ματθ. 16,28).
Και συνεχίζει ο μακαριστός καθηγητής π. Ιωάννης Ρωμανίδης: "Προξενεί κατάπληξη το γεγονός ότι οι δυτικοί θεολόγοι και δυστυχώς πολλοί των ορθοδόξων, ασχολούνται με την βασιλεία του Θεού χωρίς να υποπτευτούν ότι έχει κάποια σχέση με την Μεταμόρφωση, την δόξα του Θεού, την αποκάλυψη ή τις θεοφανείες και την εν Θεώ θεωρία των θεουμένων προφητών, αποστόλων και αγίων. Τούτο απλούστατα διότι εξηφανίσθη εις την παλαιοτέρα φραγκική των παράδοση και δεν κατενοήθη η ρωμαϊκή (ελληνόφωνη ή λατινόφωνη) πατερική παράδοση περί θεώσεως και έτσι ούτε η αποφατική θεολογία της Αγίας Γραφής κατανοείται πλέον".
Συνεπώς η βασιλεία των ουρανών, δεν είναι κάποια κατάσταση αποκατάστασης του λαού του Θεού που θα συμβεί εν χρόνω σε κάποιο μέλλον, αλλά είναι η μετοχή του ανθρώπου στην άκτιστο θεία χάρη, που η αρχή της είναι από τώρα, από τη στιγμή που ο άνθρωπος μετανοεί και αρχίζει τον αγώνα για την σωτηρία του. "Μετανοείτε ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών". (Ματθ. 4,17).
π. Παναγιώτης Βαρδουνιώτης, Εφημέριος Ι. Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Ν. Ιωνίας