"ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον"
Ευαγγέλιο-Απόστολος, σχολιασμός
Ευαγγέλιο Κυριακής: Ματθ. η’ 5-13
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, 5 ἐλθόντι τῷ Ἰησοῦ εἰς Καπερναοὺμ προσῆλθεν αὐτῷ ἑκατόνταρχος παρακαλῶν αὐτὸν καὶ λέγων· 6 Κύριε, ὁ παῖς μου βέβληται ἐν τῇ οἰκίᾳ παραλυτικός, δεινῶς βασανιζόμενος. 7 καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγὼ ἐλθὼν θεραπεύσω αὐτόν. 8 καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἑκατόνταρχος ἔφη· Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς· ἀλλὰ μόνον εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου. 9 καὶ γὰρ ἐγὼ ἄνθρωπός εἰμι ὑπὸ ἐξουσίαν, ἔχων ὑπ᾿ ἐμαυτὸν στρατιώτας, καὶ λέγω τούτῳ, πορεύθητι, καὶ πορεύεται, καὶ ἄλλῳ, ἔρχου, καὶ ἔρχεται, καὶ τῷ δούλῳ μου, ποίησον τοῦτο, καὶ ποιεῖ. 10 ἀκούσας δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐθαύμασε καὶ εἶπε τοῖς ἀκολουθοῦσιν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον. 11 λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, 12 οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας ἐκβληθήσονται εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. 13 καὶ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς τῷ ἑκατοντάρχῳ· ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι. καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ.
Η πίστη του εκατοντάρχου
Ταπείνωση μοναδική
Όταν o Κύριος κάποια ημέρα ήλθε στην Καπερναούμ, Τον πλησίασε ένας εκατόνταρχος και Τον παρακαλούσε: Κύριε, ο δούλος μου είναι κατάκοιτος στο σπίτι και βασανίζεται τρομερά από τους πόνους του. Τότε ο Κύριος του άπαντα: Θα έλθω στο σπίτι σου και θα τον θεραπεύσω. Ο εκατόνταρχος όμως του αποκρίνεται: Κύριε, δεν είμαι άξιος να μπεις κάτω από τη στέγη του σπιτιού μου, αλλά μόνο πες ένα λόγο και θα γίνει καλά ο δούλος μου. Διότι κι εγώ άνθρωπος είμαι κάτω από εξουσία, και έχω κάτω από τις διαταγές μου στρατιώτες και λέω στον ένα· πήγαινε, και πηγαίνει· και στον άλλον· έλα, και έρχεται. Και στο δούλο μου λέω, κάνε αυτό, και το εκτελεί.
Πόση ταπείνωση είχε αυτός ο ειδωλολάτρης αξιωματικός! Ενώ δεν είχε μεγαλώσει και δεν είχε ζυμωθεί με τις παραδόσεις και τις διδαχές της αληθινής πίστεως στον ένα Θεό, έχει επίγνωση ανεξήγητη, ταπείνωση μοναδική. Θεωρεί τον εαυτό του αντάξιο της παρουσίας του Κυρίου στο σπίτι του. Συναισθάνεται την αμαρτωλότητά του στη θέα της ακτινοβόλου αγιότητας του Χριστού μας. Συναισθάνεται ακόμη και τη μεγαλειότητά του. Κατανοεί ότι ο Κύριος έχει εξουσία πάνω στη ζωή και την υγεία των ανθρώπων. Και δεν ζητά από Αυτόν να παρακαλέσει, αλλά να διατάξει την ίαση του δούλου του. Δείχνει λοιπόν μία τόσο μεγάλη πίστη, μία πίστη που θαύμασε και ο ίδιος ο Κύριος και την επαίνεσε δημοσίως.
Αυτήν ακριβώς τη φράση του εκατόνταρχου την πήραν στα χείλη τους αμέτρητοι άγιοι της Εκκλησίας μας, οι οποίοι αισθάνονταν τη δική τους μικρότητα μπροστά στο μεγαλείο του Κυρίου. Και η φράση αυτή έγινε προσευχή. Μία προσευχή που ψελλίζουμε με πίστη, συναίσθηση και ταπείνωση όλοι οι πιστοί, όταν στεφόμαστε με δέος μπροστά στο άγιο Ποτήριο. Και επαναλαμβάνουμε με ταπείνωση και συναίσθηση τα λόγια του εκατόνταρχου: «Κύριε, οὐκ εἰμί ἱκανός ἵνα μου ὑπό τήν στέγην εἰσέλθῃς». Διότι η ψυχή μου είναι έρημη από αρετές και κατερειπωμένη από τις αμαρτίες μου. Πού να βρεις, Κύριε, τόπο να κλίνεις την κεφαλή σου; Αλλά Εσύ που ταπείνωσες τον εαυτό σου, καταδέξου να εισέλθεις στον οίκο της αμαρτωλής μου ψυχής και να με θεραπεύσεις.
Στη Βασιλεία Του
Όταν ο Κύριος άκουσε τα λόγια του εκατόνταρχου, θαύμασε και είπε σ’ εκείνους που Τον ακολουθούσαν: Αληθινά σας λέω ότι δεν βρήκα τόσο μεγάλη πίστη ούτε μεταξύ των Ισραηλιτών, οι όποιοι είναι ο εκλεκτός λαός του Θεού. Σας διαβεβαιώνω ότι πολλοί σαν τον εκατόνταρχο θα έλθουν από όλα τα μέρη του κόσμου και θα καθίσουν στο τραπέζι της Βασιλείας των ουρανών. Ενώ εκείνοι που κατάγονται από τον Αβραάμ θα ριχτούν στο σκοτάδι. Εκεί θα κλαίνε και θα τρίζουν τα δόντια τους. Ύστερα είπε ο Κύριος στον εκατόνταρχο: Πήγαινε στο σπίτι σου και ας γίνει όπως πίστεψες. Και εκείνη τη στιγμή θεραπεύθηκε ο δούλος του.
Η πίστη όμως αυτή του ειδωλολάτρη αξιωματικού έγινε αφορμή να προφητεύσει ο Κύριος μία οδυνηρή αλήθεια: ότι στη Βασιλεία του θα βρεθούν πολλοί ειδωλολάτρες, ενώ θα αποκλεισθούν οι περισσότεροι Ιουδαίοι που λάτρευαν τον αληθινό Θεό. Είναι τραγικό.
Πόσο τίμησε ο Θεός τον ιουδαϊκό λαό! Του έδωσε τα πάντα. Απελευθέρωσε τους Ιουδαίους από τη στυγνή δουλεία της Αιγύπτου. Τους διαπέρασε από το βυθό της Ερυθράς θαλάσσης. τους παρέδωσε τον Νόμο του. Τους έθρεψε στην έρημο. Τους εγκατέστησε στη γη Χαναάν. Τους έστειλε προφήτες για να τους καλέσει σε μετάνοια. Όμως ανταπόκριση δεν έβλεπε. Γι’ αυτό και έγινε άνθρωπος και κήρυξε μετάνοια και επιτέλεσε θαύματα μοναδικά. Όμως οι Ιουδαίοι δεν Τον δέχθηκαν. Και οδήγησαν τον Χριστό στον πλέον φρικτό θάνατο. Πήρε λοιπόν ο Θεός τη χάρη του από τον Ισραήλ. Η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε. Αμέτρητοι Ιουδαίοι σφαγιάσθηκαν, πουλήθηκαν, διασκορπίσθηκαν στα πέρατα της γης. Έχασαν την πατρίδα τους, έχασαν και τη βασιλεία του Θεού.
Αυτό ακριβώς πρέπει να φοβίσει πολύ εμάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς. Διότι σε μας χάρισε ασυγκρίτως ανώτερες δωρεές από ό,τι στον ιουδαϊκό λαό. Μας χάρισε την Εκκλησία του, τα Μυστήρια της σωτηρίας μας, τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Και ιδιαιτέρως εμείς οι Έλληνες πρέπει να φοβηθούμε ακόμη περισσότερο. Διότι είμαστε πλημμυρισμένοι από ακόμη περισσότερες ευεργεσίες. Στη χώρα μας διάβηκαν τόσοι Απόστολοι, την πότισαν με το αίμα τους εκατομμύρια μάρτυρες, την αγίασαν αμέτρητοι όσιοι, ασκητές, διδάσκαλοι. Στη χώρα μας γράφτηκε η Αποκάλυψη του Ιωάννου, συνήλθαν οι Οικουμενικές Σύνοδοι· στη χώρα μας υπάρχουν ιερά Λείψανα και θαυματουργές εικόνες, μοναστήρια και προσκυνήματα. Όλα μας τα έδωσε ο Χριστός! Γι’ αυτό περιμένει πολλά. Και προπαντός καρπούς μετανοίας, πνευματικής καρποφορίας και αγιότητας.
Απόστολος: Δ΄ Ματθαίου (Ρωμ. ς΄ 18-23)
Ἀδελφοί, ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας ἐδουλώθητε τῇ δικαιοσύνῃ. ἀνθρώπινον λέγω διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν. ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ τῇ ἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίαν, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνῃ εἰς ἁγιασμόν. ὅτε γὰρ δοῦλοι ἦτε τῆς ἁμαρτίας, ἐλεύθεροι ἦτε τῇ δικαιοσύνῃ. τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε ἐφ᾿ οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε; τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος. νυνὶ δὲ ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ ἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον. τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος, τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.
1. Ὁ δρόμος γιὰ τὴν ἐλευθερία
Στὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ὁ ἀπόστολος Παῦλος καλεῖ τοὺς χριστιανοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὴ δουλεία τῆς ἁμαρτίας καὶ νὰ προσφέρουν τὸν ἑαυτό τους ὡς δοῦλο στὴν ἐργασία τῆς ἀρετῆς, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἁγιότητα: «παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνῃ εἰς ἁγιασμόν». Γιατί ὅμως μᾶς καλεῖ νὰ γίνουμε δοῦλοι; Γιατί νὰ ὑποταχθοῦμε στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ ὡς δοῦλοι; Δὲν μποροῦμε νὰ ζήσουμε ἐλεύθεροι;...
Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι στὸν μεταπτωτικὸ κόσμο τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἀδύνατο νὰ βροῦμε τὴν ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ἂν θέλουμε νὰ ἐπιβιώσουμε, εἴμαστε ἀναγκασμένοι νὰ ὑποταχθοῦμε σὲ φυσικὲς ἀναγκαιότητες ─ ὅπως γιὰ παράδειγμα τὴν τροφή ─ ἢ σὲ κοινωνικὲς συνθῆκες, ὅπως τοὺς νόμους τοῦ κράτους. Μόνο ἕνας τρόπος ὑπάρχει γιὰ νὰ ζήσουμε ἀληθινὰ ἐλεύθεροι. Νὰ ἔρθουμε σὲ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἀπόλυτα ἐλεύθερος. Νὰ Τὸν γνωρίσουμε, νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε, νὰ Τὸν ἀκολουθήσουμε ὡς πιστοὶ δοῦλοι Του. Ἄλλωστε Ἐκεῖνος μᾶς βεβαίωσε: «γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰω. η΄ 32).
Βέβαια, ὅταν βρισκόμαστε στὰ πρῶτα βήματά μας στὴ χριστιανικὴ ζωή, ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ φαίνεται σὰν δουλεία, διότι ἀντιδρᾶ ἡ διεφθαρμένη φύση μας, τὸ σαρκικὸ καὶ ἐγωιστικό μας φρόνημα. Ὅσο ὅμως ὑποτασσόμαστε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπελευθερωνόμαστε ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὶς ἀδυναμίες μας, τόσο περισσότερο ἐλεύθεροι γινόμαστε κι ὁ ἀγώνας μας, ἀκόμη κι ἂν εἶναι ἐπίπονος, μᾶς γεμίζει μὲ χαρά, δύναμη καὶ ἐλπίδα. Κάθε νίκη ἐναντίον τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἁμαρτίας μᾶς φέρνει πιὸ κοντὰ «εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. η΄ 21).
2. Ἡ αἰσχύνη τῆς ἁμαρτίας
Εἶναι πικρὴ ἡ πείρα τῆς ἁμαρτίας. Σκεφθεῖτε, λέει ὁ θεοφώτιστος Ἀπόστολος, πῶς ζούσατε ὅταν ἤσασταν δοῦλοι στὴν ἁμαρτία καὶ ἐλεύθεροι ἀπὸ ἠθικὲς δεσμεύσεις καὶ περιορισμούς: «τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε ἐφ᾿ οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε; τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος». Ποιὰ ὠφέλεια εἴχατε τότε ἀπὸ τὰ ἔργα τῆς ἁμαρτίας, γιὰ τὰ ὁποῖα τώρα, ὅταν τὰ θυμάστε, ντρέπεστε; Καμία. Εἴχατε ἀντίθετα βλάβη μεγάλη, διότι τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα τῶν ἔργων ἐκείνων εἶναι θάνατος πνευματικός.
Καὶ μόνο ἡ σκέψη τῆς ἁμαρτίας προκαλεῖ ντροπὴ καὶ αἰσχύνη στὸν εὐσυνείδητο ἄνθρωπο. Ὡστόσο ὁ κόσμος στὸν ὁποῖο ζοῦμε, ἐπειδὴ δὲν ἀντέχει τὸν ἔλεγχο τῆς συνειδήσεως, προσπαθεῖ νὰ ἀποβάλει τὸ αἴσθημα τῆς ντροπῆς. Γιʼ αὐτὸ ἐπιχειρεῖ νὰ ἐπιβάλει ὡς φυσικὸ τὸ παρὰ φύσιν, ὡς ὡραῖο τὸ χυδαῖο, ὡς κατόρθωμα τὸ προκλητικό. Ἡ αἰσχρολογία ἔγινε συνήθεια, τὸ σεμνὸ ντύσιμο εἶδος πρὸς ἐξαφάνιση, ἡ κάθε εἴδους διαστροφὴ ἀφορμὴ γιὰ καύχηση. Ὡστόσο ὅ,τι καὶ νὰ κάνει ὁ ἄνθρωπος, στὸ βάθος τῆς ψυχῆς του ἡ συνείδηση τὸν πληροφορεῖ γιὰ τὴν ἀναισχυντία του.
Καὶ ἀλίμονο! Ἂν δὲν μετανοήσει καὶ δὲν ὁμολογήσει τὴν ἐνοχή του ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ, θὰ φανερωθοῦν τὰ ἐπαίσχυντα ἔργα του ἐνώπιον ὅλων τῶν ἀνθρώπων τὴν ὥρα τῆς Κρίσεως στὴ Δευτέρα Παρουσία· καὶ τότε ἡ καταισχύνη του θὰ εἶναι μεγάλη καὶ ἀφορμὴ γιὰ τὴν ὁριστική του καταδίκη!
3. Ὁ πιὸ ἄδικος ἐργοδότης
Δὲν εἶναι ὅμως μόνο ἡ ντροπὴ ποὺ ἔρχεται ὡς συνέπεια τῆς ἁμαρτίας. Φόβος καὶ ἀγωνία, πλήξη καὶ ἀνία, τύψεις καὶ ταραχή, θλίψη καὶ ἀπογοήτευση εἶναι μερικὰ μόνο ἀπὸ τὰ ἐπακόλουθα τῆς ἁμαρτίας. Καὶ τὸ κυριότερο: ὁ θάνατος.
Τὸ ὑπογραμμίζει ἰδιαιτέρως ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «τὰ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος»· ὁ μισθὸς μὲ τὸν ὁποῖο ἡ ἁμαρτία πληρώνει τοὺς δούλους της εἶναι ὁ θάνατος. Θάνατος πνευματικός, δηλαδὴ χωρισμὸς ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ θάνατος σωματικός, ἀφοῦ πολλὲς φορὲς συμβαίνει ἡ ἁμαρτία νὰ ἔχει θανατηφόρες συνέπειες.
Πόσες ἀσθένειες καὶ θάνατοι συμβαίνουν καθημερινὰ ἀπὸ καταχρήσεις στὸ κάπνισμα, τὸ ἀλκοόλ, τὰ ναρκωτικά, καὶ ἀπὸ κάθε εἴδους ἀνηθικότητα; Πόσοι ἄνθρωποι ἔχουν ὁδηγήσει τὴν οἰκογένειά τους ἢ τὴν ἴδια τους τὴ ζωὴ στὴν ἐξαθλίωση ἢ τὴν καταστροφή, καθὼς ἀκολούθησαν τυφλωμένοι τὰ πάθη τους;...
Τέτοια εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὁ πιὸ σκληρὸς καὶ ἄδικος ἐργοδότης. Σὲ προσλαμβάνει μὲ δελεαστικὲς προτάσεις, σὲ ὑποχρεώνει νὰ κάνεις ὅλα τὰ χατίρια της καὶ μετὰ σὲ πληρώνει μὲ ἀλλεπάλληλα κτυπήματα καὶ θανατηφόρο δηλητήριο.
Ἐνῶ ὅμως ἡ ἁμαρτία πληρώνει μὲ ὅ,τι πιὸ φρικτό, δηλαδὴ τὸν θάνατο, ὁ Θεὸς μᾶς χαρίζει ὅ,τι πιὸ πολύτιμο· τὴ ζωή! «Τὸ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ».
Ἂς ζοῦμε λοιπὸν ὡς ταπεινοὶ καὶ ὑπάκουοι δοῦλοι τοῦ Θεοῦ ὄχι γιὰ νὰ λάβουμε μισθὸ γιὰ τὰ δῆθεν κατορθώματά μας, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀποκτήσουμε τὸ δῶρο τῆς χάριτος ποὺ μόνο ὁ Χριστὸς μπορεῖ νὰ μᾶς προσφέρει: τὴν αἰώνια ζωὴ καὶ εὐτυχία.