«Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ»
Εὐαγγέλιον: Μάρκ. η΄ 34 - θ΄
Εἶπεν ὁ Κύριος ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.
«Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ»Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως σήμερα, προσκυνοῦμε τὸν Τίμιο Σταυρό, ἐπάνω στὸν ὁποῖο καρφώθηκε ὁ Κύριος γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ὁ Σταυρὸς ὅμως δὲν μᾶς ὑπενθυμίζει μόνο πόσο μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός· μᾶς ὑπενθυμίζει καὶ ποιὰ εἶναι ἡ ἀληθινὴ χριστιανικὴ ζωή, ποιὰ εἶναι ἡ σταυρικὴ ζωή, ποὺ καλεῖται νὰ ζήσει κάθε συνειδητὸς πιστὸς γιὰ νὰ σωθεῖ. Γι’ αὐτὸ θὰ ἀναφερθοῦμε στὴ συνέχεια στὰ βασικὰ γνωρίσματά της, αὐτὰ ποὺ ἀναφέρει ὁ Κύριος στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα, καὶ στὸ πῶς θὰ κατορθώσουμε νὰ ζήσουμε τὴ ζωὴ τοῦ σταυροῦ.1. Τὰ γνωρίσματα τῆς σταυρικῆς ζωῆςΝά τὸ προσκλητήριο τοῦ Κυρίου: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν…». Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ μὲ ἀκολουθεῖ ὡς μαθητής μου… τί πρέπει νὰ κάνει; «Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν», λέει πρῶτα-πρῶτα ὁ Κύριος. Ἂς ἀρνηθεῖ τὸν ἑαυτό του. Νὰ λησμονήσει τὸ κακὸ παρελθόν του καὶ νὰ ἀρνηθεῖ τὸ ἀντίθετο πρὸς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ θέλημά του. Ἡ σταυρικὴ ζωὴ εἶναι ζωὴ αὐταπαρνήσεως, ζωὴ ἀγῶνος ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας.Στὰ παραπάνω ὁ Κύριος προσέθεσε καὶ τὸ ἑξῆς: «Καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ»· ὅποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθεῖ, ὀφείλει νὰ σηκώσει τὸν σταυρό του. Σήμερα ὅταν λέμε «σηκώνω τὸν σταυρό μου», ἐννοοῦμε «κάνω ὑπομονὴ στὶς θλίψεις μου». Στὸ συγκεκριμένο χωρίο ὅμως ἡ σημασία εἶναι διαφορετική. Ὅταν τὰ ἔλεγε αὐτὰ ὁ Κύριος, ὁ σταυρὸς δὲν εἶχε ἐξαγιασθεῖ ἀκόμη ἀπὸ τὴ θυσία Του. Ἦταν τὸ μέσο τῆς πιὸ σκληρῆς θανατικῆς ποινῆς. Τὸ ἄκουσμα τῆς λέξεως «σταυρὸς» προκαλοῦσε φρίκη.Ἡ φράση λοιπὸν αὐτὴ σημαίνει: νὰ πάρει τὸν σταυρὸ πάνω στὸν ὁποῖο θὰ τὸν καρφώσουν· σὰν νὰ ἔλεγε ὁ Κύριος: «νὰ πάρει τὸ ξίφος μὲ τὸ ὁποῖο θὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν». Συνεπῶς τὸ «ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ» δηλώνει τὸν βαθμὸ τῆς αὐταπαρνήσεως ποὺ ζητᾶ ὁ Κύριος· δηλαδὴ νὰ Τὸν ἀκολουθοῦμε μὲ ἀπόφαση θανάτου, ὡς μελλοθάνατοι, προκειμένου νὰ μείνουμε πιστοὶ στὸ θέλημά Του.Συνεπῶς ὁ Χριστιανὸς ποὺ εἰλικρινὰ θέλει νὰ ζήσει τὴ χριστιανικὴ ζωή, παίρνει μιὰ ἀπόφαση: Στὴ ζωή μου δὲν θὰ κάνω πλέον αὐτὸ ποὺ θέλω ἐγώ, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ θέλει ὁ Θεός. Θὰ κάνω τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅ,τι κι ἂν μοῦ κοστίσει. Διότι ὁ ἐσταυρωμένος βίος εἶναι ὁ βίος τῆς τελείας ὑπακοῆς στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τῆς τελείας αὐταπαρνήσεως, τῆς ἄκρας ταπεινώσεως.2. Πῶς θὰ ζήσουμε τὴ ζωὴ τοῦ σταυροῦΘαυμάζουμε ἀσφαλῶς τὸ πολίτευμα τοῦ σταυροῦ, ὅπως τὸ βλέπουμε μάλιστα στοὺς βίους τῶν Ἁγίων, μᾶς συγκινεῖ… ἀλλὰ καὶ μᾶς φοβίζει. Βλέπουμε τὸν ἑαυτό μας πολὺ ἀδύναμο. Τί μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει, ὥστε νὰ ζήσουμε τὴ ζωὴ τοῦ σταυροῦ;Ὁ ἴδιος ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου θὰ μᾶς ἐνισχύσει, ὥστε νὰ νικήσουμε τὸν κακὸ ἑαυτό μας. Νὰ προσκυνοῦμε τὸν Σταυρό, νὰ φορᾶμε Σταυρό, νὰ κάνουμε συχνὰ καὶ μὲ εὐλάβεια τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Θὰ ζήσουμε τὴ σταυρικὴ ζωὴ μὲ τὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ.Οἱ ἅγιοι θεοφώτιστοι Πατέρες, οἱ τόσο αὐστηροὶ στὴν προσωπική τους ἄσκηση, ὁμιλοῦν μὲ πολλὴ συμπάθεια καὶ κατανόηση στὴν ἀδυναμία τοῦ πιστοῦ. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς σὲ μιὰ ὁμιλία του, ποὺ ἐκφώνησε σὰν σήμερα, Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, μᾶς διδάσκει: Σᾶς μίλησα γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ σταυροῦ. Κανεὶς ἂς μὴν ἀπελπιστεῖ ἢ ἂς μὴ δυσφορήσει μὲ ὅσα ἄκουσε. Ἀλλ᾿ ἀφοῦ μάθει πόσα ὀφείλει στὸ Δεσπότη, ἂς Τοῦ προσφέρει ὅ,τι μπορεῖ μὲ μετριοφροσύνη, ἡ ὁποία θὰ ἀναπληρώσει τὸ ὑστέρημά του(*).Δηλαδὴ ἀνάλογα μὲ τὶς μικρές μας δυνάμεις νὰ καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, νὰ δείχνουμε κάθε φιλοτιμία καὶ ἐπιμέλεια γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας. Νὰ προσφέρουμε στὸν Κύριό μας ὅ,τι περισσότερο μποροῦμε. Δὲν μποροῦμε ν᾿ ἀγωνιστοῦμε τόσο ἔντονα ὅσο οἱ Ἅγιοι; Μποροῦμε ὅμως ν᾿ ἀγωνιστοῦμε νὰ καλλιεργήσουμε τὸ ἴδιο φρόνημα: ἀπολύτως ἀσυμβίβαστοι μὲ τὴν ἁμαρτία. Ὁ Θεὸς καὶ ἐκείνους θὰ στεφανώσει καὶ ἐμᾶς θὰ ἐλεήσει.***Ὁ Τίμιος Σταυρός, ποὺ προβάλλει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, δὲν εἶναι μόνο σύμβολο αὐταπαρνήσεως, ἀλλὰ καὶ σύμβολο νίκης καὶ πηγὴ Χάριτος καὶ δυνάμεως. Ἂς μὴ στεκόμαστε μόνο στὴν κακοπάθεια ποὺ δηλώνει ‒ εἶναι χρήσιμο καὶ αὐτό. Κυρίως ἂς ἀναλογιζόμαστε ὅτι προσκυνώντας τὸν Σταυρὸ καὶ συσταυρούμενοι καθημερινὰ μὲ τὸν Χριστό, λαμβάνουμε πολλὴ Χάρι, καταισχύνουμε τοὺς δαίμονες, κερδίζουμε τὴν αἰωνιότητα. Ὁ δρόμος πρὸς τὸν Γολγοθᾶ εἶναι καὶ δρόμος πρὸς τὴν Ἀνάσταση.Ἡ Ἁγία Τριάς, πού ἔχει καλέσει ὅλους μας στὴ ζωὴ τοῦ σταυροῦ, νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ ζήσουμε αὐτὴ τὴ σταυρικὴ ζωὴ μὲ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερη συνέπεια, ὥστε νὰ γευθοῦμε καὶ τὴν ἀνέκφραστη χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως.(*) Ὁμιλ. ΙΑ΄ 21, ΕΠΕ 9, 312.
Απόστολος Κυριακής: Εβρ. δ’ 14 – ε’ 6
Ἀδελφοί, ἔχοντες ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. 15 οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ κατὰ πάντα καθ’ ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. 16 προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν.ΠΑΣ γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, 2 μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· 3 καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. 4 καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ Ἀαρών. 5 οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ’ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε· 6 καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.
Ο Αρχιερεύς του ελέους
Μας κατανοεί
Σήμερα Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως η αγία μας Εκκλησία προβάλλει εμπρός μας τον Τίμιο Σταυρό, πάνω στον οποίο ο Κύριός μας πρόσφερε τη μοναδική και ατίμητη θυσία, που μας άνοιξε το δρόμο προς τον ουρανό. Εκεί στο Γολγοθά ο Χριστός προσφέροντας τη φοβερή εκείνη θυσία του, αποκαλύφθηκε σε μας ως ο μόνος αληθινός αρχιερεύς. Γι’ αυτό και το αποστολικό Ανάγνωσμα αναφέρεται στο μεγάλο αυτό μυστήριο της αρχιερωσύνης του σταυρωθέντος Κυρίου μας.
Έχουμε μεγάλο Αρχιερέα, μας λέει ο απόστολος Παύλος. Αυτός μετά τη σταυρική του θυσία, τον θάνατο, την Ανάσταση και την Ανάληψή του, έχει πλέον εισέλθει στους ουρανούς κι έφθασε στο θρόνο του Θεού. Εκεί μας περιμένει, διότι δεν είναι ένας απλός άνθρωπος, αλλά είναι ο Υιός του Θεού. Γι’ αυτό ας κρατάμε γερά την πίστη μας σ’ Αυτόν κι ας την ομολογούμε πάντοτε. Και μην περάσει ποτέ από το νου μας ότι, αφού Αυτός είναι τώρα στους ουρανούς, δεν θα δείξει ενδιαφέρον για μας. Διότι δεν έχουμε αρχιερέα που δείχνει ασυμπάθεια στις αδυναμίες μας. Αντίθετα, ενώ υψώθηκε τόσο πολύ ως άνθρωπος, δεν αδιαφορεί για μας, αλλά γνωρίζει όλα όσα μας συμβαίνουν. Άλλωστε και ο Ίδιος ως άνθρωπος εδώ στη γη αντιμετώπισε κάθε είδους πειρασμό. Έχει δοκιμασθεί με κάθε τρόπο, χωρίς όμως να διαπράξει καμία αμαρτία. Γι’ αυτό μας παροτρύνει ο απόστολος Παύλος να πλησιάζουμε με θάρρος και εμπιστοσύνη στο βασιλικό θρόνο της Χάριτός του για να λάβουμε συγχώρηση για τις αμαρτίες μας και να βρούμε έλεος και χάρη και άμεση βοήθεια σε κάθε κρίσιμη ώρα του πειρασμού.
Από το θρόνο του ο εσταυρωμένος Κύριος θα μας δωρίσει πλούσιο το έλεός του. Διότι και ο Ίδιος έχει δεχθεί κάθε δοκιμασία, είναι «πεπειρασμένος κατά πάντα». Σ’ όλη του τη ζωή πόσες δοκιμασίες, περιφρονήσεις και κατατρεγμούς δεν πέρασε! Ιδιαιτέρως όμως όταν πρόσφερε την αρχιερατική του θυσία επάνω στο Σταυρό, δέχθηκε όλα εκείνα τα φρικτά μαρτύρια. Εκείνη τη φοβερή ώρα του υποφέροντας μεγάλους πόνους όχι μόνο από το μαρτύριο αλλά ασυγκρίτως περισσότερο από τις αμαρτίες των παιδιών του, που βάσταζε σαν να ήταν κακούργος.
Γνωρίζει λοιπόν ο Κύριος από δοκιμασίες, γνωρίζει τι θα πει πόνος. Ο αναμάρτητος δέχθηκε τόσους πειρασμούς. Γι’ αυτό δείχνει κατανόηση στις αδυναμίες μας, τους πειρασμούς μας και τις δοκιμασίες μας. Μας καταλαβαίνει, μας συμπονά, μας αγαπά. Και μας περιμένει στο θρόνο της Χάριτός του, στον Τίμιο Σταυρό του, να συγχωρέσει τις αμαρτίες μας, που μας τσακίζουν και μας απογοητεύουν. Μας περιμένει στο Μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως να μας ξεκουράσει και να μας ειρηνεύσει. Μας περιμένει στην Αγία Τράπεζα να μας μεταγγίσει ζωή και σωτηρία.
Θα μας δοξάσει
Στη συνέχεια ο άγιος Απόστολος μας λέει ότι κάθε αρχιερέας στην ιερωσύνη των Ιουδαίων επιτελεί το ιερό αυτό έργο του για την ωφέλεια των ανθρώπων στην τέλεση της λατρείας· για να προσφέρει θυσίες για τη συγχώρηση των αμαρτιών του λαού. Και μπορεί να δείχνει συμπάθεια σ’ όσους αμαρτάνουν, επειδή κι αυτός ως άνθρωπος έχει ανθρώπινες αδυναμίες. Και γι’ αυτό ο Νόμος του επιβάλλει να προσφέρει θυσία όχι μόνο για τις αμαρτίες του λαού του, αλλά και μία ακόμη θυσία για τις δικές του αμαρτίες.
Και συνεχίζει ο Απόστολος λέγοντας ότι κανείς δεν παίρνει μόνος του την υψηλή τιμή της αρχιερωσύνης, αλλά όταν τον καλέσει ο Θεός, όπως κάλεσε στο αξίωμα αυτό και τον Ααρών. Έτσι και ο Χριστός «οὐχ ἑαυτόν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ’ ὁ λαλήσας πρός αὐτόν», δεν δόξασε μόνος του τον Εαυτό του με το να γίνει Αρχιερεύς, αλλά Τον δόξασε ο Θεός Πατήρ, ο Οποίος Του είπε: Εσύ είσαι ο Υιός μου· εγώ Σε γέννησα σήμερα, όταν Σου έδωσα την ανθρώπινη φύση και την δόξασα με την Ανάσταση και την ενθρόνισή σου εκ δεξιών μου. Και σ’ άλλο μέρος της Αγίας Γραφής λέει: Εσύ είσαι ιερέας αιώνιος, που Σε προτύπωνε ο Μελχισεδέκ.
Ο Κύριός μας λοιπόν δοξάστηκε και ως άνθρωπος με θεϊκή δόξα από τον Θεό Πατέρα του. Αυτός που τόσο πολύ ταπεινώθηκε ως άνθρωπος, πολύ περισσότερο υψώθηκε. Επειδή ακριβώς έδειξε υπακοή μέχρι θανάτου. Γι’ αυτό ακριβώς ο Θεός Πατήρ στεφάνωσε τον Κύριό μας ως άνθρωπο με θεϊκή δόξα και τιμή. Και Του έδωσε εξουσία στα επουράνια, τα επίγεια και τα καταχθόνια. Ώστε όλα τα λογικά όντα να αναγνωρίσουν ότι Αυτός είναι ο Κύριος του ουρανού και της γης.
Αυτός ο δρόμος από τη θυσία στην ύψωση, από την ταπείνωση στη δόξα είναι και ο δρόμος όλων των πιστών. Στον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά βρίσκεται η αληθινή ύψωση. Στο δρόμο της θυσίας και της ταπεινώσεως. Όταν υπομένουμε πειρασμούς, περιφρονήσεις, αδικίες. Όταν μένουμε στο περιθώριο. Όταν υπομένουμε δίπλα μας ανθρώπους δύσκολους και μένουμε ειρηνικοί απέναντί τους. Όταν όσους μας αδικούν ή μας αντιπαθούν, τους συγχωρούμε, τους δείχνουμε αγάπη. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο. Με τη βοήθεια όμως του Θεού είναι κατορθωτό. Ας πάρουμε λοιπόν κι εμείς με προθυμία τον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά. Για να οδηγηθούμε από την ταπείνωση στο δόξα, την αληθινή και αιώνια.