Η εορτή-υμνολογία
Η αγία μας Εκκλησία, ευσεβείς χριστιανοί, εκτός από τον εορτασμό των μεγάλων γεγονότων της ζωής του Κυρίου και της Θεοτόκου έχει θεσπίσει εορτές, για την
εύρεση αγίων λειψάνων, για τη μετακόμιση αγίων λειψάνων, για την ανάμνησι θαυμάτων, για την εύρεσι ιερών εικόνων και για την τιμή των ιερών εκείνων προσώπων τα οποία επρωτοστάτησαν κατά την εκτέλεση της βουλής του θεού και υπούργησαν στα υπερφυή μυστήρια της θείας οικονομίας.
Ύστερα σχεδόν από κάθε δεσποτική ή θεομητορική εορτή οι χριστιανοί συνάζονται στους Ναούς για να τιμήσουν τον άγγελο εκείνον ή τον άγιο, ο όποιος έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο κατά την ιστορική και ιερή ημέρα αυτής της εορτής. Γι΄ αυτό και η τιμή του «Πρωταγωνιστού» ιερού προσώπου ονομάζεται Σύναξις.
Έτσι μετά τη γέννηση της Θεοτόκου έχομε τη Σύναξη των αγίων θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, μετά τη γέννησι του Κυρίου τη Σύναξη της υπεραγίας Θεοτόκου, μετά τη Βάπτισι του Δεσπότου Χρίστου τη Σύναξη του Βαπτιστού Ιωάννου, μετά την Υπαπαντή τη Σύναξι του Συμεών του θεοδόχου και μετά τον Ευαγγελισμό της αγνής κόρης της Ναζαρέτ τη Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ.
Και βέβαια δίκαια συνάζονται οι χριστιανοί — και πρέπει πάντοτε αθρόα να συγκεντρώνωνται — στους Ναούς για να τιμήσουν τον μέγαν αρχάγγελο Γαβριήλ, γιατί αυτός έγινε ο υπηρέτης του υπερφυούς μυστηρίου της συλλήψεως της αγίας Παρθένου εκ Πνεύματος αγίου του Υιού και Λόγου του Θεού.
Κατά τον ιερόν υμνογράφο «Απεστάλη Άγγελος Γαβριήλ, ουρανόθεν εκ Θεού προς παρθένον αμόλυντον, εις πόλιν της Γαλιλαίας Ναζαρέτ, ευαγγελίσασθαι αύτη του ξένου τρόπου την σύλληψιν…
Απεστάλη στρατιώτης ουράνιος, προς το έμψυχον της δόξης Παλάτιον, προετοιμάσαι τω κτίστη κατοικίαν άληκτον».
Και με την ενθύμηση αυτής της μεγάλης υπηρεσίας του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, η αγία μας Εκκλησία αναμιμνήσκεται και όλες τις πολύτιμες υπηρεσίες πού προσέφερε στο ανθρώπινο γένος σαν απεσταλμένος του Θεού και διάκονος των θείων βουλών του.
Ο αρχάγγελος Γαβριήλ, — «και το πρόσωπον αυτού ωσεί όράσις αστραπής» — ερμήνευσε στον προφήτη Δανιήλ το όνειρο του Ναβουχοδονόσορος «καταφαιδρύνων αυτόν και εντιθείς την δήλωσιν, των αγνοουμένων εν πνεύματι», κατά τον Ιερόν Υμνογράφο.
Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στο Ζαχαρία τον Ιερέα ότι θα γέννηση υιό «τον Πρόδρομο της χάριτος».
Ο ίδιος αρχάγγελος καθησύχασε το σώφρονα Ιωσήφ, το Μνήστορα της Παρθένου, λέγοντας: «Ιωσήφ υιός Δαυίδ, μη φοβηθής παραλάβειν Μαριάμ την γυναικά σου το γαρ εν αύτη γεννηθέν εκ Πνεύματος έστιν αγίου».
Ο ίδιος αρχάγγελος μετά την κατάστρωσι του θεοκτόνου σχεδίου του Ηρώδη είπε στον Ιωσήφ «παράλαβε το παιδίον και την Μητέρα αυτού και φεύγε εις Αίγυπτον…μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό.
Ο ίδιος αρχάγγελος ενημέρωσε τον Ιωσήφ στην Αίγυπτο περί του θανάτου του Ηρώδη και της εκλείψεως του κινδύνου της ζωής του Μεσσίου, «τεθνήκασι γαρ οι ζητούντες την ψυχήν του παιδιού».
Ο ίδιος αρχάγγελος Γαβριήλ «καταβάς εξ ουρανού προσελθών απεκύλισε τον λίθον από της θύρας και εκάθητο επάνω αυτού, ην δε η ιδέα αυτού ως αστραπή και το ένδυμα αυτού λευκόν ως χιών».
Ο ίδιος τέλος ο αρχάγγελος παρουσιάσθηκε στην Παναγία μας τρεις ήμερες πριν από την Κοίμησί της και της προανήγγειλε την απόφασι του Υιού της να την παραλαβή πλησίον του.
Από όλες αυτές τις υπηρεσίες και τις ιερές αποστολές και διακονίες μαζί με τις πάμπολλες άλλες του αρχαγγέλου Γαβριήλ καταλαβαίνομε ότι ο Αρχάγγελος πού σήμερα τιμούμε είναι «των ασωμάτων λειτουργών πρωτεύων», «ο μέγας Γαβριήλ αρχηγός των αγγέλων», «φως δεύτερον», ο ιδιαίτερος θα ελέγαμε και άμεσος υπηρέτης του Κυρίου μας Ιησού και της Παναγίας Μητέρας Του.
Ευσεβείς χριστιανοί, όταν κάποιος άνθρωπος κατορθώση και γίνη υπασπιστής του Βασιληα, η ιδιαίτερος του Πρωθυπουργού, του Αρχιεπισκόπου και άλλων μεγάλων αξιωματούχων, εμείς οι άλλοι τον θαυμάζομε και προσπαθούμε με κάθε τρόπο να εκμεταλλευθούμε τις αρμοδιότητες του και την χάρι πού έχει να συνομιλή με τους ανώτατους άρχοντες και να εισηγήται και να επιλύη θέματα και ζητήματα.
Το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνη και απέναντι στον αρχάγγελο Γαβριήλ «ως φως χρηματίζοντα, ταις προς το φως το ακρότατον, άυλοις μεθέξεσι, θείον και άϋλον». Επειδή βρίσκεται κοντά στο φως της θεότητος είναι και αυτός δεύτερο φως θείο και άϋλο, είναι μεσίτης μεγάλος μεταξύ Θεού και ανθρώπων και θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τη θέσι του και να επιδιώξωμε να συνάψωμε φιλία πνευματική μαζί του.
Και εις όλες τις περιστάσεις του βίου μας πρέπει μαζί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων των αγίων να επικαλούμεθα και την άντίληψι και τη μεσιτεία του μεγάλου αρχιστρατήγου των ουρανίων δυνάμεων και να του λέμε μαζί με τον ιερόν Υμνογράφο «προστάτην σε μέγιστον, και προς Θεόν αντιλήπτορα, και τείχος και στήριγμα, Γαβριήλ έχοντες, οι ποθούντες σε ρυόμεθα κινδύνων και βλάβης του οφεος ανευφημούντες σε».
Του Αρχιμ. Νικοδήμου Παυλόπουλου
Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου – Λειμώνος Λέσβου
από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»
***ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ***
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Τῶν οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεί ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσῃς ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγων τῆς ἀῢλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας ἐκτενῶς καί βοῶντας· Ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος δ’. Ὃ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῳ.
Φερωνυμία καταλλήλω ἐμπρέπων, καθυπουργεῖς ἐν τὴ τοῦ Λόγου σαρκώσει, ὡς στρατηγοὶ τῶν Ἀσωμάτων τάξεων ὅθεν εὐηγγέλισαι, τὴ Παρθένω Μαρία, χαῖρε προσφωνῶν αὐτή, τὸν Θεὸν γὰρ συλλήψη, ὂν ἐκδυσώπει σώζεσθαι ἠμᾶς, τοὺς σὲ ὑμνοῦντας, Γαβριὴλ Ἀρχάγγελε.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’.
Ἀρχιστράτηγε Θεοῦ λειτουργέ θείας δόξης, τῶν ἀνθρώπων ὁδηγέ καὶ ἀρχηγέ Ἀσωμάτων, τὸ συμφέρον ἡμῖν πρέσβευε, καὶ τὸ μέγα ἔλεος, ὡς τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγος.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ὁ μέγας Γαβριήλ, Ἀρχηγὸς τῶν Ἀγγέλων, δεικνύμενος ἀεί, σὺν αὐτοῖς ἀνακράζει, τὸ θεῖον μελῴδημα, τῇ Τριάδι γηθόμενος. Τοῦτον ἅπαντες, μεγαλοφώνως ἐν πίστει, ἀνυμνήσωμεν, καὶ καθαρᾷ διανοίᾳ, αἰσίως δοξάσωμεν.