"...Όταν δεν κάνωμε νηπτική ζωή, μπορεί μεν να αγωνιζόμαστε, αλλά δεν βγαίνομε σε ξέφωτο. Απλώς διαπιστώνομε τα πάθη μας και αποφεύγομε τα βαριά αμαρτήματά μας, όπως την πορνεία, την μοιχεία, τον φόνο."
Εικών της εξωτερικής σωματικής ασκήσεως είναι η Παλαιά Διαθήκη, της δε νηπτικής ζωής, της θεωρίας, το Ευαγγέλιο, η Καινή Διαθήκη. Και η μεν Παλαιά, όπως λέγει ο απόστολος Παύλος βασικώς στην προς Εβραίους επιστολή αλλά και στην προς Γαλάτας και αλλού έδωσε τον νόμο. Ο νόμος όμως δεν είχε την δύναμη να τελειοποιήσει τον άνθρωπο. Όλοι ήσαν συγκεκλεισμένοι μέσα στην αμαρτία και πήγαιναν στον άδη, αφού με τον νόμο διαπίστωναν απλώς την αμαρτία τους.
Ο νόμος δηλαδή δεν βοηθούσε τον άνθρωπο, ώστε η πίστις του στον Θεό να είναι ολοκληρωμένη, βιωματική. Μόνον ο Χριστός μπόρεσε να μας ελευθερώση.
Το νόημα είναι: Όταν δεν κάνωμε νηπτική ζωή, μπορεί μεν να αγωνιζόμαστε, αλλά δεν βγαίνομε σε ξέφωτο. Απλώς διαπιστώνομε τα πάθη μας και αποφεύγομε τα βαριά αμαρτήματά μας, όπως την πορνεία, την μοιχεία, τον φόνο.
Η Παλαιά Διαθήκη έλεγε: Αν σου βγάλη ο πλησίον το μάτι ή το δόντι, να του το βγάλεις και συ. Το Ευαγγέλιο όμως οδηγεί στην πλήρη καθαρότητα, στον καινό άνθρωπο, διότι αποκόπτει ακόμη και τους λογισμούς της καρδιάς, που είναι η αφετηρία της αμαρτίας, καθώς και τις πονηρές ενθυμήσεις, τις αναπολήσεις, τις αναμνήσεις που φέρνομε μπροστά μας.
Όπως η Παλαιά Διαθήκη δεν οδηγεί μεν στην τελειότητα, αλλά μας βοηθάει να αποφεύγωμε τα βαριά αμαρτήματα, γι’ αυτό είναι χρήσιμη η ανάγνωσίς της, το ίδιο συμβαίνει και με την σωματική διακαιοσύνη και άσκηση: την νηστεία, την εγκράτεια, την χαμαικοιτία, την αγρυπνία, την στάσι, το να στέκομαι στον κανόνα μου ή στην εκκλησία, και όλα όσα επιτελούνται με το σώμα και το βοηθούν να μην αμαρτάνη.
Η σωματική άσκησις μας παιδαγωγεί και μας βοηθά να μην ενεργοποιούμε τα πάθη μας. αυτά όμως παραμένουν μέσα μας σαν φίδια, απλώς δεν τα αφήνομε να μας δαγκώσουν. Αλλά κάποια ημέρα, που θα κοιμώμαστε κουρασμένοι από τον πολύ αγώνα, τα φίδια θα γεννήσουν και δεν θα χωρούν μέσα μας, οπότε θα βγουν και θα δαγκώσουν τους άλλους. Αυτό παθαίνουμε, όταν επιδιδώμαστε μόνον στην σωματική άσκησι. Και αφού η σωματική άσκησις δεν μπορεί να εξαλείψη στο βάθος την αμαρτία, όπως τον φθόνο, την οργή και τα υπόλοιπα, χωρίς νήψι δεν φθάνομε στην καθαρότητα.
Όταν αποκτήσωμε την καθαρότητα της καρδιάς, τότε φθάνομε στην απάθεια, που μας την χαρίζει ο Θεός, εάν πραγματικά εφαρμόζωμε την Καινή Διαθήκη. Όταν γίνω απαθής, τότε εσύ με βρίζεις, και εγώ σε ευλογώ· εσύ με συκοφαντείς, και εγώ σε ευχαριστώ. Χωρίς τήρησι νοός, αυτό είναι ακατόρθωτο, διότι στην περίπτωσι αυτή δεν μπορούμε να έχωμε ούτε τήρησι στόματος και οφθαλμών. Επίσης, όταν με την φυλακή του νοός φθάσω στην απάθεια, τότε, αν μου κλέψης τον χιτώνα, θα σου δώσω και το ιμάτιο, διότι βλέπω ότι ούτε ιμάτιο έχεις· αν με αγγαρεύσης ένα μίλι, θα πάω δύο.
Χωρίς νήψι, μπορείς να προσκυνήσης αυτόν που θα σου δώση γροθιά; Όχι, διότι θα ανέβη το αίμα στο κεφάλι σου και θα σε πιάσει μανία. Μόνον εάν σου πάρη η θεία χάρις τα πάθη, μπορείς να συμπεριφερθής έτσι. Για να γίνη όμως αυτό, χρειάζεται να ανοίξης την καρδιά σου στον Θεόν, ώστε να βγάλη από μέσα σου ένα ένα τα πάθη, καινά και παλαιά, να τα εκκόψη.
Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης
Λόγος περί Νήψεως
Ερμηνεία στον Άγιο Ησύχιο
εκδ. Ίνδικτος