– Πρέπει να πιστεύουμε στην τύχη; Υπάρχουν άτυχοι και τυχεροί;
Για τον Χριστιανισμό και την Ορθόδοξη Εκκλησία μας τύχη δεν υπάρχει. Πουθενά στην Άγ. Γραφή και ολόκληρη την Αγιοπατερική Γραμματεία δεν διδάσκεται η πίστη στην τύχη. Η λέξις τύχη δεν εκφράζει τίποτε άλλο παρά την άγνοιά μας ως προς τις αιτίες των φαινομένων ή των γεγονότων της ζωής. Δεν υπάρχει καμιά θεά ή καμιά τυφλή δύναμη που να λέγεται τύχη. Ό,τι φαίνεται σε μας τυχαίο και συμπτωματικό πηγάζει πάντοτε από μια βαθύτερη αιτία.
Όταν δε λέμε ότι ένα γεγονός οφείλεται στην τύχη, είναι ένας τρόπος του λέγειν και δεν εννοούμε τίποτε περισσότερο παρά ότι η αιτία μας ήταν άγνωστη και όχι ότι η τύχη είναι η αίτια των πραγμάτων. Γι’ αυτό και κάποιος είπε: «Τύχη είναι ίσως το ψευδώνυμο του Θεού, όταν δεν θέλει να υπογράψει…».
Αλλά τότε τί υπάρχει; Η πρόνοια του Παντοδύναμου, του Πάνσοφου και Πανάγαθου Θεού μας, που εκφράζεται ως άκτιστη ενέργεια δημιουργίας, συντηρήσεως και διακυβερνήσεως του ορατού και του αοράτου κόσμου. Με την Πρόνοια του Θεού κάθε κτίσμα βοηθείται να πραγματοποιήσει τον σκοπό, για τον όποιον δημιουργήθηκε. Στην Παλ. Διαθήκη διαβάζουμε: «Η ση Πάτερ διακυβερνά πρόνοια, ότι έδωκας και εν θαλάσση οδόν και εν κύμασι τρίβον ασφαλή, δεικνύς ότι δύνασαι εκ παντός σώζει ν» (Σοφία Σολομ. 14,3).
Πράγματι, ο Θεός προνοεί για όλα. Από τα αναρίθμητα δισεκατομμύρια των αστρικών νεφελωμάτων και των ηλίων, μέχρι το πιό αφανές μόριο της ύλης. Από τα μεγάλα κήτη που διασχίζουν τους ωκεανούς μέχρι το αδιόρατο σκουληκάκι του βυθού. Τόσο για την αιωνόβια και αγέρωχη βελανιδιά, όσο και για το ταπεινό λουλουδάκι της χαράδρας του βουνού. Τόσο για τον υπερήφανο αετό, όσο και για το μικροσκοπικό έντομο. Μα πιό πολύ απ” όλα προνοεί και φροντίζει ο Θεός για τον βασιλέα της γης, τον άνθρωπο.
Θέλοντας να τονίσει αυτή την μεγάλη πραγματικότητα και ο Κύριος μας, μας παραπέμπει στη φύση και λέγει ωραιότατα: «Εμβλέψατε εις τα πετεινά του ουρανού, ότι ου σπείρουσιν, ουδέ θερίζουσιν, ουδέ συνάγουσιν εις αποθήκας και ο Πατήρ υμών ο ουράνιος τρέφει αυτά. Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνει, ου κοπιά, ουδέ νήφει, λέγω δε υμίν ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού περιεβάλετο ως εν τούτων. Ούχ υμείς μάλλον διαφέρετε αυτών;» (Ματθ. Στ”. 26-29).
Και πάλιν: «Υμών δε και αι τρίχες της κεφαλής πάσαι ηριθμημέναι εισί». (Ματθ. 10,30). Και τούτο το καταπληκτικό: «Ουχί δύο στρουθία ασσαρίου πωλείται; και εν εξ αυτών ου πεσείται επί την γην άνευ του Πατρός υμών» (ένθ. άνωτ.)
Τίποτε λοιπόν στον κόσμο και στη ζωή μας δεν είναι τυχαίο. Όλα έχουν τον βαθύτερο λόγο και τον απώτερο σκοπό τους. Υπάρχει ένα θείο σχέδιο για τον κόσμο γενικά και για κάθε επί μέρους πλάσμα ειδικά. Στην περίπτωση του άνθρωπου βέβαια το σχέδιο Του ο Θεός το συνδυάζει κατά τρόπο πάνσοφο και μυστηριώδη με την ελευθερία της βουλήσεως, που ο ίδιος του έχει χαρίσει. Δεν υπάρχει ειμαρμένη, πεπρωμένο ή απόλυτος προορισμός. Ο άνθρωπος κάνοντας πολλές φορές κακή χρήση αυτής της ελευθερίας του, φαίνεται πως ματαιώνει τα σχέδια του Θεού, χωρίς τελικά να το κατορθώνει, αλλά όμως καταστρέφεται ο ίδιος.
Αφού λοιπόν δεν υπάρχει τύχη, φανερό είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχουν τυχεροί ή άτυχοι άνθρωποι, ευνοούμενοι ή μη κάποιας τυφλής μοίρας. Αυτές είναι δοξασίες και αντιλήψεις του σκοτεινού ειδωλολατρικού παρελθόντος και δεισιδαίμονες προλήψεις, που τις καλλιεργούν σκόπιμα διάφοροι «γόητες», μάντεις, μάγοι, αστρολόγοι, χαρτορίχτρες κ.λπ. προς ίδιον όφελος.
Από αυτά όλα ήλθε να μας ελευθερώσει ο Χριστός, χαρίζοντας το άπλετο φως της Αλήθειας Του.
«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει ημάς» (Ιωάν. Η”. 32).
Άλλωστε -αν θέλουμε να προχωρήσουμε σε περιπτωσιολογία- με ποιά κριτήρια συνήθως χαρακτηρίζουμε ένα άνθρωπο τυχερό ή άτυχο; Από τον πλούτο, την εργασία, την σταδιοδρομία, το γάμο και την οικογένεια, την υγεία, τα λαχεία κ.λπ. Αλλά αυτά απλώς αποτελούν την βιολογική του πλευρά και όχι την όλη ζωή του. Ωστόσο, βαθύτερη εξέταση και αυτών των περιπτώσεων μας βοηθά να δούμε ότι: α) αυτός που σε ένα μπορεί να θεωρηθεί τυχερός, σε άλλα μπορεί να θεωρηθεί άτυχος. Π.χ. έχει πλούτη, αλλά δεν έχει υγεία, έχει καλή δουλειά, αλλά όχι καλή οικογένεια κ.ο.κ. β) αυτό που θεωρούμε καλή τύχη, μπορεί στην ουσία να είναι η πιό μεγάλη ατυχία και αντιθέτως. Π.χ. παντρεύεται μια κοπέλα και λέμε «τυχερή!». Αργότερα όμως αποδεικνύεται ότι αυτός ο γάμος ήταν άτυχης… Αποτυγχάνει ένας νέος στις εισαγωγικές και λέμε «άτυχος». Αυτό όμως μπορεί να γίνει αφορμή να στραφεί άλλου και να διαπρέψει. Μεγάλοι δημιουργοί όχι σπάνια υπήρξαν τα «θύματα» παρομοίων ατυχιών. Γι’ αυτό κάποιος είπε: «Ατυχής είναι εκείνος που δεν μπορεί να υποφέρει την ατυχία», γ) Πολλές φορές τυχερό λέμε ένα, που με την «καπατσοσύνη» του, την πονηριά, την ψευτιά και κλεψιά του, ή με τον αριβισμό του, κατορθώνει να προοδεύει και να επιπλέει πατώντας επί πτωμάτων. Ενώ λέμε άτυχο τον τίμιο και ακέραιο χαρακτήρα, που για να μη πουλήσει τη συνείδησή του, χάνει ορισμένες τέτοιες «ευκαιρίες».
Είναι όμως σωστοί αυτοί οι χαρακτηρισμοί; δ) Η πείρα μαρτυρεί ότι η τύχη του καθενός βρίσκεται στα χέρια του. Κανείς δεν γεννήθηκε με ένα ασημένιο κουτάλι στο στόμα. Η εργατικότητα και ο τίμιος κόπος κάνουν την καλή τύχη. Αντίθετα η οκνηρία και η αργία είναι μήτηρ… πάσης ατυχίας… ε) Η ζωή μας -όπως προελέχθη- κυλά μέσα στο μυστήριο της αγαθής Προνοίας του Θεού, ο οποίος με ασύλληπτη ποικιλία τρόπων εργάζεται, είτε «κατ” ευδοκίαν» είτε «κατά παραχώρησιν» όπως διδάσκει η θρησκεία μας, μέσα από ευχάριστα ή δυσάρεστα γεγονότα, παιδαγωγικώς και προοδευτικώς να μας οδηγήσει στην αγκαλιά Του.
Τελικά ο ουσιαστικά τυχερός, είναι αυτός που κέρδισε την ψυχή του και άτυχος αυτός που την έχασε. «Τί ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδίση τον κόσμον όλον και ζημιωθή την ψυχήν αυτού; (Μάρκ. Η” 36).
(Αρχ. Α. Καραματζάνη, Οι Πατέρες και τα προβλήματα της ζωής μας, εκδ .Ι. Μ. Αγ. Αθανασίου Κολινδρού, 1988,
http://www.diakonima.gr/2009/11/04/%CF%80%CF%81%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9-%CE%BD%CE%B1-%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%8D%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%84%CF%8D%CF%87%CE%B7-%CF%85%CF%80%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%BF/